SSK’lı çalışması olan BAĞ-KUR’lu nasıl emekli olabilir?

Ancak, 1230 gündür zorunlu BAĞ-KUR’luyum. 2024 Eylül’e kadar BAĞ-KUR’lu çalışmam halinde 1260 günü aşıyorum ve 2024 Eylül ayında emekli olma ihtimalim kalmıyor. BAĞ-KUR’dan da 9000 gün şartını sağlamadığım için emekli olamıyorum.

Şimdi sormak isterim, bu nasıl bir uygulamadır? Gidip başka bir yerde SSK’lı işe girsem 2024 Eylül ayında emekliyim ve yüksek emekli maaşı alacağım. Kurallara uyarsam ve BAĞ-KUR’lu olarak devam edersem 1605 gün daha bekleyeceğim ve düşük maaşla emekli olacağım.

Kural dışına çıkmaktan başka bir çözüm yolu var mı? Bakın hak edilmiş bir emeklilikten söz ediyorum. Elimden alınıyor resmen. Ben bütün BAĞ-KUR günlerimden feragat etmek istiyorum ama bu hak verilmiyor. Bana önereceğiniz bir yöntem var ise de duacı olurum. (Hasan K.)

Sosyal güvenlik sistemi, geçmişte farklı zamanlarda çıkartılan kanunlar dolayısıyla maalesef standarttan ve adaleti sağlamaktan uzak.

Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesiyle 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlar için yaş şartının kaldırılması BAĞ-KUR’lular açısından da dengeleri bozdu. Sosyal güvenlikte işçi, memur ve esnaf arasında eşitlik 30 Nisan 2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı çalışmaya başlayanlar arasında sağlanacak.

Siteminizde son derece haklısınız. Ama çözümü var. Oyunu kuralına göre oynayacaksınız. 25 yıllık sigortalılık süresinin dolmasını beklerken çalışmanıza gerek yok.

Yapmanız gereken şu: Öncelikle 4/b (BAĞ-KUR) kapsamındaki prim gününün 1260’a çıkmasına kesinlikle izin vermemelisiniz. Bunun için işyerinizi derhal eşinize, çocuğunuza veya güvendiğiniz başka bir yakınınıza devredin. Eylül ayında 25 yıllık sigortalılık süresini doldurduğunuz gün emeklilik başvurusunda bulunun. Emekli aylığı bağlandıktan sonra işyerinizi tekrar kendi üzerinize devralıp faaliyetinize aynen devam edebilirsiniz. Emekli olduktan sonra BAĞ-KUR kapsamında çalışmaya devam edenlerden sosyal güvenlik destek primi (SGDP) de kesilmediğinden, bundan sonra prim ödemekten kurtulabilirsiniz.

8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı çalışmaya başlayan, geçmişte SSK’lı çalışması olup son 2520 prim günü içinde BAĞ-KUR kapsamındaki çalışma süresi 1260 günün altında olan ve SSK’lılar için gereken asgari 5000 – 5975 arasındaki prim gününü tamamlamış BAĞ-KUR’lular işyerlerini yakınlarına devrederek emeklilik hakkından yararlanabilirler. Prim günü SSK statüsünde emekli olmak için yeterli olmayanlar ise yakınlarına devrettikleri işyerlerinde 4/a’lı olarak çalışmak suretiyle eksik prim günlerini tamamlayabilirler. Fiilen çalışmış olacakları için sahte sigortalılık söz konusu olmaz.

ASGARİ PRİM GÜNÜNÜ AŞAN PRİMLER İADE EDİLİR Mİ?

1996 Şubat ayı itibari ile sigorta girişim var. Bu tarihten itibaren aktif olarak çalışmaya devam ediyorum. EYT’den emekli olmaya hak kazandım ancak işveren emekli çalıştırmayı kabul etmediği için emekli olamıyorum ve çalışmaya devam ediyorum. Yaklaşık 9000 prim günüm var. Emekli olmayı hak ettiğim halde prim ödemek zorunda mıyım? Emekli olmam durumunda ödediğim fazla primleri geri alma hakkım var mı? (Z. Y.)

Sosyal Güvenlik Kurumu’na yatırılan primler sadece iki durumda iade edilir. Birincisi, 29 Mart 2023 tarihinde Habertürk’te yayımlanan yazıda kapsamlı bir şekilde anlattığım gibi birden fazla işverene bağlı çalışanlardan brüt asgari ücretin 7,5 katını aşan kazançlar için yatırılmış primlerin iadesidir.

İkincisi ise emeklilik için gerekli yaş koşulunu yerine getirdiği halde prim günü eksik olduğu için emekli aylığı bağlanmasına hak kazanamayan kişilere yapılan primlerin toptan ödenmesidir. Örneğin, 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlamış 4/a’ya (SSK) tabi bir erkek 60 yaşına geldiği halde prim günü 3600’ün altında ise bu kişiye emekli aylığı bağlanamayacağı için, talep etmesi halinde toptan ödeme yapılır.

Toptan ödemede 4/a ve 4/c kapsamında çalışanlara sadece kendi adlarına yatırılan primler, 4/b (BAĞ-KUR) kapsamında çalışanlara ise tüm primler iade edilir. SSK’lı işçi adına emeklilik için SGK’ya bildirilen prime esas kazanç üzerinden yüzde 14 oranında prim kesintisi yapıldığı için sadece bu primin iadesi söz konusu olur. İşveren adına kesilen primler iade edilmez.

Sigorta prim günü konusunda kafa karışıklığı yaşanıyor. Örneğin 4/a’lılarda 8 Eylül 1999 öncesi çalışmaya başlayanlarda en az 5000 – 5975 gün, 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 arasında çalışmaya başlayanlarda 7000 gün, 30 Nisan 2008 sonrası çalışmaya başlayanlarda ise 7200 prim günü aranır. Bu süreler emeklilik için gerekli “asgari” prim günüdür. Asgari prim gününü dolduran kişiler sigortalı çalışmaya devam ettikçe emekli aylıkları her yıl artmaya devam eder.

Diğer yandan, hangi statüde olursa olsun çalışmaya devam eden kişiler için sigorta primi ödenmesi zorunludur. Kanun gereği, emekli aylığı bağlatıncaya kadar çalıştığınız işyerinde prim kesintisine devam edilir.

1996 yılı şubat ayında çalışmaya başladığınız için asgari 5825 prim gününe tabisiniz. Bu prim gününü çoktan doldurmuş olduğunuz halde size prim iadesi söz konusu olmaz. Yukarıda belirttiğim gibi çalışmaya devam ettikçe emekli aylığınız da artar. Ancak, emekli aylığınızdaki artış, şu an emekli olmayı hak ettiğiniz halde almadığınız emekli aylığından doğan kaybınızı telafi etmez.

ÇALIŞMAYA DEVAM EDEN EMEKLİ EYT’LİDEN NE KADAR VERGİ VE PRİM KESİLİR?

EYT kapsamında emekli oldum, emekli aylığı almaktayım. Aynı zamanda bir bankada çalışıyorum. Maaşımdan hem gelir vergisi hem de prim kesiliyor. Bu doğru bir uygulama mıdır? İade alabilir miyim? (Aysun Ö.)

Doğru bir uygulamadır. Sigortalı bir işte 4/a (SSK) statüsünde çalışmakta olanların brüt ücretinden yüzde 14 oranında sosyal sigorta primi, yüzde 1 oranında işsizlik sigortası primi kesilir.

Emekli olduktan sonra yine 4/a’lı çalışmaya devam edenlerden ise brüt ücretin yüzde 7,5’i oranında sosyal sigorta primi kesilir. Emekliler işsizlik ödeneği almadığı için işsizlik sigortası primi kesilmez.

Çalışmaya devam eden emekli işçiler vergi bakımından diğer işçiler ile aynı kurallara tabidir. Brüt ücretten işçi payı olarak yapılan prim kesintisinden sonra kalan tutar gelir vergisi matrahını oluşturur. 2024 yılında gelir vergisi matrahının ilk 110 bin TL’ye kadar olan kısmından yüzde 15, 110.000 TL ile 230.000 TL arasındaki kısmından yüzde 20, 230.000 TL ile 870.000 TL arasındaki kısmından yüzde 27 oranında vergi kesintisi yapılır.

Prim veya vergi iadesi aynı anda birden fazla işverene bağlı çalışan ya da yıl içinde iş değiştirenler için söz konusu olabilir. Birden fazla işverene bağlı çalışanlardan elde ettiği aylık toplam brüt kazanç tutarı 2024 yılında 150.018,75 TL’den fazla olanlar, bu tutarı aşan kazançtan kesilen primleri geri alabilir.

2023 yılında birden fazla işverenden ücret geliri alan ya da yıl içinde iş değiştirenler, birden sonraki işverenden aldıkları brüt ücret 150.000 TL’yi aşmışsa bu yıl 5 Nisan 2024 tarihine kadar beyanname doldurmak zorundalar. Beyanname dolduran kişiler geçen yılki eğitim, sağlık ve hayat sigortası gibi harcamalarını kazançtan indirerek vergi iadesi alabilirler.

EMEKLİ OLAN KİŞİ SONRADAN HİZMET BİRLEŞTİRMESİ YAPABİLİR Mİ?

2013 yılında emekli olduğumda yedek subaylık dönemi birleştirmesi uzun süreceği için emekli günlerime saydırmamıştım. Bu hakkımı emekli maaşına ekletme şansım bulunuyor mu? (Mustafa B.)

Sosyal güvenlik kurumları birleşmeden önce emekli olurken hizmet birleştirmesi için ayrıca başvurmak gerekiyordu. Sosyal güvenlik kurumları birleştikten sonra hizmet birleştirmesi için ayrıca dilekçe verilmesine gerek bulunmuyor. Büyük olasılıkla sizin yedek subaylık süreleriniz de dikkate alınmıştır. Ancak, hizmetlerin sisteme aktarılması sırasında zaman zaman aksaklıklar yaşanmış olabiliyor. Bu nedenle öncelikle e-Devlet’e girerek hizmet dökümünüzde yedek subaylık döneminizin görünüp görünmediğini kontrol edin. Hizmet dökümünüzde görünen prim günü toplamı ile emeklilik işleminde dikkate alınan prim günlerini karşılaştırın.

Yedek subaylık döneminizin dikkate alınmamış olduğu kanaatine varırsanız dilekçe verebilirsiniz. Bu durumda hizmet birleştirmesi yapılarak emekli aylığınız yeniden hesaplanır ve geçmiş yıllara ait farklar topluca ödenir.

EKSİK PRİM GÜNÜYLE NE ZAMAN EMEKLİ OLUNUR?

1967 doğumluyum. Askerlik borçlanması ile sigorta başlangıç tarihim 4 Nisan 1990 oldu. Toplam 4900 gün primim var. 58 yaşında emekli olabiliyor muyum yoksa 5525 günü tamamlamam mı gerekiyor? (Atilla S.)

SSK’lı çalışmaya 1990 yılı nisan ayında başlayan erkekler 5525 prim gününü tamamladıkları tarihte hemen emekli olabilirler. Sizin gibi prim günü eksik olan SSK’lı erkekler en az 3600 prim günü bulunması koşuluyla 60 yaşında, SSK’lı kadınlar ise 58 yaşında emekli olabilirler.

Buna göre, prim gününüzü 5525’e tamamlarsanız tamamladığınız tarihte emekli olursunuz. Bundan sonra hiç çalışmadığınız takdirde ise 60 yaşı bekleyerek 2027 yılında emekli olursunuz.