Suriye'de yeni dönem şekilleniyor: ABD'den destek, İran'dan kritik iddia
Beşşar Esad'ın devrilmesinin ardından Suriye'nin hakim gücü konumuna gelen muhalif silahlı gruplar, yeni dönemi şekillendiren en önemli güç olarak öne çıkıyor. Suriye'nin başbakanı olarak Muhammed El Beşir'i atayan Heyet Tahrir El Şam, 1 Mart'a kadar geçiş dönemine siyasi liderlik edecek El Beşir'in devletin işleyişini dengeleyeceğini ve dönen Suriyeli mültecilerin dönüşünü koordine edeceğini bildirdi. ABD, Esad'ın düşmesine ve geçiş yönetimine destek verse de HTŞ'nin terör örgütleri listesinden çıkarılması konusunda henüz bir adım atmadı. İran ise Esad'ın düşüşünün ABD, İsrail ve ismini açıklamak istemedikleri Suriye'nin komşularından birinin planı olduğunu öne sürdü.
12 gün süren bir operasyonun sonucunda 53 yıllık Esad iktidarının devrildiği Suriye'de yeni dönemin kodları her gün biraz daha belirginleşiyor.
Heyet Tahrir El Şam'ın kontrol ettiği İdlib bölgesinde başbakanlık görevini yürüten Muhammed El Beşir, 1 Mart'a kadar Suriye geçici yönetimine liderlik edeceğini söyledi. El Beşir, ülkesine dönen Suriyeli mültecileri koordine edecek.
Beşir, “Bugün İdlib ve çevresinde görev yapan Kurtuluş hükümetinden ve devrik rejimin hükümetinden bir ekibin de yer aldığı bir kabine toplantısı gerçekleştirdik” dedi.
Beşir'in arkasında iki bayrak vardı: iç savaş boyunca Esad karşıtları tarafından dalgalandırılan yeşil, siyah ve beyaz bayrak ile Suriye'de genellikle Sünni İslamcı savaşçılar tarafından dalgalandırılan, üzerinde siyah yazıyla İslami iman yemini bulunan beyaz bayrak.
Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) liderliğindeki muhalif gruplarla temaslarda bulunan ABD'li yetkililer, muhaliflere ülkenin liderliğini otomatik olarak üstlenmemeleri, bunun yerine bir geçiş hükümeti oluşturmak için kapsayıcı bir süreç yürütmeleri çağrısında bulunmuştu.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, yeni hükümetin 'azınlıkların haklarına tam saygı gösterme, ihtiyaç duyan herkese insani yardım akışını kolaylaştırma ve Suriye'nin terörizm için bir üs olarak kullanılmasını ya da komşuları için bir tehdit oluşturmasını önleme yönündeki açık taahhütlerini yerine getirmesi gerektiğini' söyledi.
BÜYÜK YENİDEN İNŞA
Yüz binlerce insanın ölümüne neden olan bir iç savaşın ardından Suriye'nin yeniden inşası devasa bir görev olacak. Şehirler bombalanarak harabeye döndü, kırsal kesimde nüfus azaldı, ekonomi uluslararası yaptırımlarla çöktü ve modern zamanların en büyük göçlerinden birinin ardından milyonlarca mülteci hala kamplarda yaşıyor.
Avrupa ülkeleri Suriyelilerin sığınma başvurularını durdururken, Türkiye'den ve başka yerlerden gelen bazı mülteciler evlerinin yolunu tutmaya başladı.
Suriye'nin başkenti Şam'da bankalar Esad'ın devrildiği salı gününden bu yana ilk kez yeniden açıldı. Dükkanlar da yeniden açıldı, trafik yollara geri döndü, temizlikçiler sokakları süpürmeye başladı ve etrafta daha az silahlı adam vardı.
ABD'NİN DİKKATİ
ABD Ulusal Güvenlik Danışman Yardımcısı Jon Finer Reuters'e verdiği demeçte Washington'un muhalif gruplarla nasıl ilişki kuracağı konusunda hala çalıştığını ve henüz resmi bir politika değişikliği olmadığını, önemli olanın eylemler olduğunu söyledi.
Finer, terörle mücadele misyonunun bir parçası olarak Suriye'nin kuzeydoğusunda bulunan ABD askerlerinin orada kalacağını belirtti.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, Washington'un HTŞ'nin ABD'nin yabancı terör örgütü tanımını değiştirip değiştirmeyeceğini söylemekten ise kaçındı.
“Yıllar boyunca iktidarı ele geçiren, azınlıklara saygı göstereceklerine dair söz veren, dini inançlara saygı göstereceklerine dair söz veren çok sayıda militan grup gördük. Kapsayıcı bir şekilde yöneteceklerine dair söz verdiler ve sonra bu sözlerini yerine getiremediklerini gördüler."
Miller, ABD'nin HTŞ'den 2012 yılında Suriye'de kaçırılan Amerikalı gazeteci Austin Tice'ın bulunup serbest bırakılmasına yardım etmesini istediğini söyledi. Bunun Washington için bir “öncelik” olduğunun altını çizdi.
İSRAİL SALDIRISI
İsrail hava saldırıları, muhaliflerin ilerleyişi karşısında güçleri eriyen Suriye ordusunun üslerini vurdu.
İsrail ordusu son 48 saat içinde Suriye'nin stratejik silah stoklarının çoğunu vurduğunu açıklarken, Savunma Bakanı Israel Katz da Suriye'nin güneyinde kalıcı bir asker varlığı olmadan uygulanacak bir “steril savunma bölgesi” oluşturmayı hedeflediklerini söyledi.
Sınırın ötesinde Suriye içinde askerden arındırılmış bir bölgeye kuvvet gönderen İsrail, askerlerinin 1973 Orta Doğu savaşının ardından kurulan tampon bölgenin ötesinde de bazı mevziler aldığını kabul etti ancak Şam'a doğru ilerlediklerini reddetti.
İRAN'DAN SUÇLAMA
İran'ın Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney Suriye'de Esad'ın devrilmesinin ABD, İsrail ve ismini vermediği Suriye'nin komşularından birinin planının bir sonucu olduğuna dair İran'ın elinde kanıtlar olduğunu söyledi.
Hamaney, "Baskılar ve suçlar arttıkça direniş güçlenecek" dedi.
RUSYA: ESAD GÜVENLE BURAYA GELDİ
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergei Ryabkov NBC News'e verdiği mülakatta, devlet başkanlığından indirilen Beşar Esad'ın Rusya'ya çok güvenli bir şekilde nakledildiğini söyledi.
Ryabkov NBC'ye verdiği demeçte “O güvende ve bu da Rusya'nın böylesi olağanüstü bir durumda gerektiği gibi hareket ettiğini gösteriyor” dedi.
Rusya'nın Esad'ı yargılanmak üzere teslim edip etmeyeceği sorusuna Ryabkov şu yanıtı verdi: “Rusya Uluslararası Ceza Mahkemesi'ni kuran sözleşmeye taraf değil.”
