Yeme bağımlılığı belirtileri nelerdir? Yeme bağımlılığı nasıl tedavi edilir?
Yeme bağımlılığı, toplumda çok sık karşılaşılan ve gündemde olan bir konudur. Günlük yemek tüketimi sınırının neredeyse sınırsız hale gelmesi ve kişinin kontrolü dışında sürekli bir şeyler yemek istemesi ciddi sağlık sorunlarına yol açar. Yeme bağımlılığı olarak ifade edilen bu sorunun bazı belirgin işaretleri vardır. İşte detaylar...
Hem fiziksel hem de psikolojik bir sorun olan yeme bağımlılığı, kişinin hem sosyal hem de ruhsal sağlığını zedeler. Peki, yeme bağımlılığına karşı neler yapılabilir? Detaylar haberimizde...
YEME BAĞIMLILIĞI NEDİR?
Yeme bağımlılığı, kişinin yemeye karşı normalin ötesinde bir istek ve kontrol kaybı yaşadığı, aynı zamanda bu davranışı sürdürmeyi engelleyemediği bir durum olarak tanımlanabilir. Öte yandan, yemek tüketimi fiziksel açlık duygusunun ötesinde, kişiye duygusal rahatlama veya geçici doyum sağladığı için kontrolsüz bir hal alır. Bu noktada önemli olan, kişinin yemek yeme davranışı yüzünden sosyal hayatının, psikolojisinin ve hatta fiziksel sağlığının ciddi biçimde sekteye uğramasıdır.
Her türlü yiyeceğe karşı bağımlılık gelişebilir; fakat özellikle yüksek şeker, yağ veya tuz içeren ultra işlenmiş gıdalar, daha fazla tüketme isteğini tetikleyen kimyasal reaksiyonları harekete geçirebilir. Yeme davranışının psikolojik bir yönü de vardır. Duygusal açlık ile gerçek açlığı birbirinden ayırt edememek, yani negatif duygularla başa çıkmada yemek yemenin kolay bir yöntem olarak görülmesi, süreci tetikleyen faktörlerden biridir.
YEME BAĞIMLILIĞI NEDEN OLUR?
Yeme bağımlılığı oluşmasına yol açan birçok faktör vardır. Beyin kimyası, psikolojik etkenler, sosyal çevre ve alışkanlıklar büyük rol oynar. İşte en yaygın yeme bağımlılığı nedenleri:
- Stres, depresyon ve kaygı bozuklukları
- Özgüven eksikliği ve duygusal boşluk hissi
- Çocukluk döneminde gelişen olumsuz yeme alışkanlıkları
- Dopamin seviyelerindeki dengesizlik
- Ödül mekanizmasının aşırı çalışması
- Hormonal değişimler ve leptin direnci
- Sosyal ortamda fazla yemek tüketimine teşvik edilmek
- Sağlıksız gıdaların tüketimi
- Uyku düzensizliği ve düzensiz beslenme alışkanlıkları
YEME BAĞIMLILIĞININ DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Kişi, fiziksel olarak doyduğunu hissetmesine rağmen yemeye devam eder. Bu sırada ne kadar yediğini ya da ne tükettiğini büyük ölçüde önemsemez.
- Kişi, gün boyu hangi yemeği yiyeceğini hayal eder, ne kadar lezzetli olacağını düşünür ya da bir sonraki öğün için sabırsızlanır.
- Özellikle aile veya arkadaş çevresine yakalanmamak için gizli atıştırmalar, gece yarısı yemek kaçamakları ve yemeği saklama eğilimi sıkça görülür.
- Aşırı yedikten sonra yoğun bir suçluluk duygusu, depresyon veya kendinden nefret etme hissi oluşur.
- Olumsuz duyguları bastırmak ya da pozitif duygu hâlini güçlendirmek için yemeği bir araç olarak kullanma durumu sıkça yaşanır.
- Kişi, aşırı yemek yeme davranışı sebebiyle utanç duymaya başlayarak davetlere katılmaktan çekinebilir ya da yeme davranışını kontrol edemediği için toplum içinde yemek yemekten utanabilir.
YEME BAĞIMLILIĞININ BİREYSEL VE SOSYAL ETKİLERİ
Yeme bağımlılığı, bireyin yaşamında derinlemesine etkiler bırakabilen karmaşık bir durumdur. Bu bağımlılığın bireysel ve sosyal etkileri, kişinin sağlığından sosyal ilişkilerine kadar geniş bir yelpazede görülmektedir.
1. KİŞİSEL SAĞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Yeme bağımlılığının getirdiği aşırı yeme eğilimi, obezite, kardiyovasküler hastalıklar, diyabet ve diğer birçok sağlık sorununa yol açar. Ayrıca, sürekli olarak sağlıksız beslenme alışkanlıkları, vücutta önemli besin eksikliklerine ve hormonal dengesizliklere neden olabilir. Bu durum, bireyin genel yaşam kalitesini düşürerek uzun vadeli sağlık sorunlarına zemin hazırlar.
2. SOSYAL İLİŞKİLER VE İŞ HAYATI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Yeme bağımlılığı, sadece bireyin kişisel sağlığını değil, aynı zamanda sosyal ilişkilerini ve iş hayatını da etkileyebilir. Bireyin bu bağımlılığa odaklanması, sosyal etkileşimlerini azaltabilir ve izolasyona yol açabilir. Aile içindeki ilişkilerde gerginliklere ve anlayış eksikliğine neden olabilir. İş hayatında ise, enerji eksikliği, düşük özgüven ve konsantrasyon problemleri nedeniyle performans düşüklükleri gözlemlenebilir. Bu durum, bireyin genel yaşam deneyimini olumsuz yönde etkileyerek sosyal ilişkilerinde ve iş hayatındaki bağlarını zayıflatabilir.
YEME BAĞIMLILIĞINDAN KURTULMAK İÇİN UYGULANABİLECEK YÖNTEMLER
Uzman bir hekime danıştıktan sonra kişinin kendi kendine yapması gereken bazı detaylar da bulunmaktadır. Yeme bağımlılığının tedavi sürecinde genellikle izlenen adımlar şu şekildedir;
- Bağımlılık yapma oranı yüksek, karbonhidrat, şeker ve yağ içeren besinleri kontrollü bir şekilde tüketmeye çalışmak,
- Alışveriş esnasında çokça katkı maddesi içeren ambalajlı ürünler yerine meyve, sebze ve kuru yemiş gibi sağlıklı besinler tercih etmek,
- Hissedilecek ani açlık ve atıştırma isteği için önlem olarak yanınızda sık sık sağlıklı atıştırmalıklar (meyve, kuru yemiş) bulundurmak,
- Beş çayı, öğle arası, teneffüs gibi atıştırma isteği uyandıran zaman dilimlerinde bitki çayları, su gibi içeceklere yönelmek,
- 3 ana öğünü atlamamak,
- Bir uzman kontrolünde ve diyetisyen eşliğinde yemek yeme programı hazırlamak,
- Stresle başa çıkmayı öğrenmek, bunun için gerekli adımları takip etmek,
- Tüm önlemlere ve gayrete rağmen devam eden yeme bağımlılığı durumlarında bir psikiyatri uzmanından destek almak hastalığın tedavisi için izlenen adımlar arasında yer alabilir.
UYARI: Herhangi bir belirti ile karşılaşırsanız, ilk olarak uzman bir doktora başvurun.
Görsel Kaynak: shutterstock/istockphoto
