'Kısmi af' senaryoları
"Kısmi af" düzenlemesi ile ilgili ayrıntılar netleşiyor. İddiaya göre pandemi döneminde getirilen açık cezaevlerindeki hükümlülerin kalan cezalarını dışarıda denetimli serbestlikle tamamlamalarına, basit suçları içeren mükerrer suçlar da dahil edilecek. Habertürk'e değerlendirmede bulunan ceza hukukçularından Doç.Dr.Yılmaz Yazıcıoğlu, "Mükerrer suç suçlunun da suçlusudur. Basit suçlar deniliyor yani yaralama, hırsızlık gibi suçlar bu kapsama giriyor. Bu tür suçlar devlete karşı işlenen suçlar değildir. Burada mağdurlar vardır" ifadelerini kullandı. Prof.Dr. Ahmet Gökçen de, "31 Temmuz 2023 itibariyle cezaevinde olanlar bu 5 yıllık düzenlemeden faydalandı. Ama henüz davası görülmemiş hüküm verilmemiş olanlar bundan faydalanamadı. Şimdi bu aksaklık gideriliyor. Bu aksaklık giderilmekle birlikte aşırı dolan cezaevlerinin rahatlatılması planlanıyor" dedi. Habertürk'ten Bülent Aydemir de, "Kovid yasasından yararlanamayan 50 bin mahkûm için kanun teklifi TBMM'ye sunuldu. Kapsam genişler mi? TBMM karar verecek" dedi
Pandemi döneminde tahliye edilen açık cezaevindeki yaklaşık 100 bin hükümlünün cezalarını dışarıda denetimli serbestlik kapsamında tamamlamaları kararlaştırılmıştı. 2023 yılında getirilen düzenlemenin kapsamının ise genişletileceği iddia edildi. Buna göre bu tarihten önce suç işlemiş olanlar da kalan cezalarını denetimli serbestlikle dışarıda tamamlayacak. Kısmi af olarak tanımlanan hazırlıkta ise yeni detaylar ortaya çıktı.
"CEZALARININ 4'TE 3'ÜNÜ ÇEKECEKLER"
Türkiye Gazetesi'nin haberine göre yeni yargı paketinde yer alacak düzenlemede, ceza infaz sisteminde yapılacak değişiklik kapsamına mükerrer suçlar alınacak. Buna göre suçlunun ıslahını hedefleyen yeni düzenlemeyle, mükerrer suçtan cezaevinde olanlar 'iyi hal' gerekçesiyle artık cezanın tamamını değil dörtte üçünü çekip şartlı olarak salıverilecek.
Peki düzenlemeyle ilgili ceza hukukçuları ne diyor? Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof.Dr.Ahmet Gökçen, kısmi af düzenlemesi ile ilgili Habertürk Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Akif Ersoy'un sorularını yanıtladı.
"CEZAEVLERİNDE DOLULUK YÜZDE 130"
Gökçen yaptığı açıklamada şunları kaydetti: "Cezaevlerimizde bugün itibariyle yaklaşık 390 bin kişi var. Cezaevi mevcudumuz ise 285 bin civarında. Yani yüzde 130 bir doluluk var. Günden güne de bu artıyor. Meselenin birkaç boyutu var. Bir defa 7456 sayılı kanunla bir infaz düzenlemesi yapışmıştı. 31 Temmuz 2023 tarihine kadar cezaevinde olanlarla ilgili olarak bu hazırlık yapılmıştı. Ve o an cezaevinde olanlar için infaz bakımından bir iyileştirme yapılmıştı. AYM iptal eder diye düşünüldü ama Yüksek Mahkeme eşitlik ilkesine aykırı olan bu düzenlemeyi iptal etmedi. İptal etmeyince o esnada yani 31 Temmuz 2023 itibariyle cezaevinde olanlar bu 5 yıllık düzenlemeden faydalandı."
"AKSAKLIK GİDERİLİYOR"
"Ama henüz davası görülmemiş hüküm verilmemiş olanlar bundan faydalanamadı. Şimdi bu aksaklık gideriliyor. Bu aksaklık giderilmekle birlikte aşırı dolan cezaevlerinin rahatlatılması planlanıyor. Bu konuda mahkum sayısı açısından bir rakam vermek doğru olmaz. "
"CEZANIN İNFAZI YÖNETMELİKLE BELİRLENİYOR"
İnfazlarda mahkeme bir ceza veriyor ama bu cezanın infazının nasıl yapılacağı yönetmelikle belirleniyor. Mesela uyuşturucu suçlarından ya da cinsel suçlarda ya da terörle bağlantılı suçlarda yüzde 75 yani 4'te 3'ü cezaevinde kalma şartı var. Bazı suçlar bakımından bu süre 2/3 bazı suçlar bakımından 1/2. Dolayısıyla çok karmaşık bir infaz düzenlememiz var. Bunlar aslında 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren kanunda yek yasak haline getirilmişti ama ülkenin şartları en kolay bu açığa ayrılma veya ceza infaz kurumlarında kalma sürelerini belirleyen yönetmeliklerde değişiklik yapmak olduğu için buralarda oynamalar yapılarak farklı durumlara sebebiyet veriliyor. "
"ŞARTLI SALIVERİLENLERİ İYİ TAKİP EDEMİYORUZ"
"Biz de aslında cezasızlık algısı bir algı. Gerçekte cezalarımız Avrupa ülkelerine göre çok fazla. Yani çok ağır cezalar veriliyor bizim kanunumuzda ama ilk olarak infaz noktasında problem çıkıyor. İkinci ise şartla salıverilen ya da denetimli serbestlik noktasında dışarıya gönderilen kişileri biz devlet olarak iyi takip edemiyoruz. Aslında cezasızlık algısının bir sebebi de bu. Şartla salıverilen kişi mesela Avrupa ülkelerinde hiçbir zaman cezasını bihakkın çekinceye kadar istediği yerlerde gezip dolaşamaz. Belli kısıtlamalara belli hak mahrumiyetlerine tabi tutulur ve devamlı kontrol altında tutulur. Ama biz bunu devlet olarak yapamadığımız için sonradan bu salıverilen kişilerin tekrar suç işlemeleriyle karşılaşıyoruz."
"MÜKERRER SUÇ, SUÇLUNUN DA SUÇLUSUDUR"
Habertürk'e açıklamalarda bulunan Doç.Dr.Yılmaz Yazıcıoğlu da, düzenlemeyi eleştirerek şunları söyledi: "Mükerrer suç suçlunun da suçlusudur. Basit suçlar deniliyor yani yaralama, hırsızlık gibi suçlar bu kapsama giriyor. Bu suçlar da toplumda düzeni bozan suçlardır. Öte yandan bu tür suçlar devlete karşı işlenen suçlar değildir. Burada mağdurlar vardır. Onlardan izin alınıyor mu? Vatandaşa karşı işlenen suçlardır bunlar. Yani 5-10 kişi sevinirken 5-10 kişi de mağdur oluyor." ifadelerini kullandı.
"50 BİN MAHKUMU İÇERİYOR"
Habertürk'ten Bülent Aydemir de, "Kovid yasasından yararlanamayan 50 bin mahkûm için kanun teklifi TBMM'ye sunuldu. Kapsam genişler mi? TBMM karar verecek" dedi. Aydemir şunları kaydetti: "TBMM’ye sunulan kanun teklifi ile bu durumdaki 50 bin mahkûmun da denetimli serbestlikten faydalanması sağlanacak. 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi parlamentodaki bütün partiler tarafından destekleniyor."
"EŞİTLİK İLKESİ AÇISINDAN BİR DÜZENLEME"
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç da, kovid yasası olarak bilinen ve 31 Temmuz 2023 itibarıyla cezası kesinleşmiş olanların yararlandığı düzenlemeden, bu tarihten önce suç işlemiş olup da o dönemde cezası kesinleşmemiş olanların da yararlanmasını sağlayacak bir düzenleme yapılabileceğinin sinyalini vermişti. Tunç, "Suç tarihi bakımından cezaevinde bulunanlardan daha önce suç işleyenler bundan yararlanamadı. Bu konuda onların bir talepleri var. Bunun takdiri TBMM’de. Burada eşitlik ilkesi açısından bir düzenleme yapılabilir, ama bu bir af değil" dedi.
CEZAEVLERİNDEKİ TUTUKLU VE HÜKÜMLÜ SAYISI NE KADAR ARTTI?
Öte yandan cezaevlerinde olan kişi sayılarıyla ilgili son 14 yıldaki sayılar da öğrenildi. Buna göre 2009 yılında 116 bin 340 olan cezaevlerindeki tutuklu ve hükümlü sayısı, 2019 yılında 291 bin 546'ya yükseldi. Son olarak 2025 yılında da cezaevlerindeki tutuklu ve hükümlü sayısının 392 bin 456 olduğu öğrenildi.
