Kocatepe nerede? Kocatepe hangi şehirde, ilde, bölgede?
Bir şafak vaktinde, rüzgarlı bir tepenin üzerinde, bir ulusun kaderini omuzlarında taşıyan bir komutanın en meşhur fotoğrafına ev sahipliği yapmış bir yer... Burası, sadece bir tepe değil, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna giden yoldaki son ve en büyük adım olan Büyük Taarruz'un başlatıldığı, bir milletin bağımsızlık mücadelesinin sevk ve idare edildiği o kutsal komuta merkezidir:
Kocatepe. Adı, zaferle ve Mustafa Kemal Atatürk ile özdeşleşmiş olan bu tepe, Türk milletinin hafızasında anıtsal bir yere sahiptir. Peki, bu tarihi tepe tam olarak Kocatepe nerede?
Bu tarihi tepe, bugün sadece coğrafi bir yükselti değil, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş felsefesini ve bağımsızlık ruhunu hissetmek isteyenler için bir milli hafıza mekanı ve bir anıt-parktır. Her taşı, bir milletin kaderini değiştiren o şafak vaktinin sessiz tanıklığını yapmaya devam etmektedir. Kocatepe'yi bilmek, bir coğrafyanın üzerinde yazılan kahramanlık destanını ve küllerinden doğan bir ulusun hikayesini anlamaktır.
KOCATEPE NEREDE VE COĞRAFİ KONUMU NEDİR?
Türk Kurtuluş Savaşı'nın en kritik anlarına sahne olan Kocatepe, Ege Bölgesi'nin İç Batı Anadolu bölümünde, Afyonkarahisar ilinin güneyinde yer alan bir tepedir. Afyonkarahisar-Sinanpaşa karayolu üzerinde, şehir merkezine yaklaşık 15-20 kilometre mesafede bulunur. Deniz seviyesinden 1.874 metre yüksekliğe sahip olan Kocatepe, çevresindeki araziye ve özellikle de Büyük Taarruz sırasında düşman mevzilerinin bulunduğu Afyon Ovası'na hakim, son derece stratejik bir görüş alanına sahiptir.
Kocatepe konumu nedir sorusunun askeri ve tarihi yanıtı da bu hakimiyetinde gizlidir. Tepe, Başkomutan Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarına, savaşın en kritik ilk anlarında düşman hatlarının tamamını, topçu mevzilerini ve hareketlerini en ince detayına kadar gözlemleme imkanı sunmuştur. Bir komuta merkezi için doğal bir kale işlevi gören bu coğrafi avantaj, taarruzun başarısındaki en önemli faktörlerden biri olmuştur. Bugün tepeye çıkan ziyaretçiler, bu panoramik manzaraya baktıklarında, o tarihi günün stratejik önemini daha iyi kavrayabilmektedir.
KOCATEPE HANGİ İLDE VE BÖLGEDE YER ALIR?
İdari olarak Kocatepe, bir yerleşim yeri değil, Afyonkarahisar ilinin sınırları içinde bulunan tarihi ve coğrafi bir anıttır. Dolayısıyla Kocatepe hangi şehirde veya hangi ilde sorularının cevabı net bir şekilde Afyonkarahisar'dır. Coğrafi bölge olarak ise Ege Bölgesi'nde yer alır. Kocatepe ve savaşın geçtiği çevresindeki geniş arazi, bugün Başkomutan Tarihi Milli Parkı'nın en önemli bölümünü oluşturmaktadır.
Burada önemli bir detayı belirtmek gerekir: "Kocatepe" ismi, aynı zamanda Ankara'nın en büyük ve en görkemli camilerinden biri olan ve Cumhuriyet döneminin önemli mimari eserlerinden sayılan Kocatepe Camii ile de özdeşleşmiştir. Bu nedenle isim, sık sık iki farklı mekanı çağrıştırabilir. Ancak bu yazı, Kurtuluş Savaşı'nın dönüm noktası olan ve Büyük Taarruz'un başlatıldığı Afyonkarahisar'daki tarihi Kocatepe'yi konu almaktadır.
KOCATEPE'NİN TARİHİ ÖNEMİ
Kocatepe'yi ölümsüz kılan ve onu Türkiye için kutsal bir mekan haline getiren olay, şüphesiz 26 Ağustos 1922 sabahı burada başlayan Büyük Taarruz'dur. Aylarca süren titiz bir hazırlık ve gizlilik içinde yürütülen planların ardından Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk, Genelkurmay Başkanı Fevzi (Çakmak) Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet (İnönü) Paşa, 25 Ağustos gecesi bu tepeye gelerek komuta merkezini kurmuşlardır. O gece, Türk ordusunun kaderini belirleyecek olan taarruzun son hazırlıkları bu tepedeki çadırlarda yapılmıştır.
26 Ağustos sabahı saat 05:30'da, Kocatepe'den verilen emirle başlayan ve gecenin karanlığını bir anda aydınlatan yüzlerce topun ateşiyle Türk Kurtuluş Savaşı'nın son ve en büyük askeri harekatı başlamıştır. Mustafa Kemal Paşa, savaşın en kritik ilk saatlerini, topçu ateşinin etkisini ve piyade birliklerinin düşman siperlerine ilerleyişini bizzat bu tepeden dürbünüyle yönetmiştir. Taarruzun ilk günlerinde elde edilen başarı ve düşman hatlarının yarılması, zaferin ilk müjdecisi olmuştur. Kocatepe'den başlatılan bu büyük hareket, 30 Ağustos'ta Dumlupınar'da kazanılan Başkomutanlık Meydan Muharebesi ile zirveye ulaşmış ve 9 Eylül'de İzmir'in kurtarılmasıyla sonuçlanan bir zaferler zincirini tetiklemiştir. Bu nedenle Kocatepe, sadece bir taarruzun başladığı yer değil, bir ulusun esaretten kurtuluşuna ve tam bağımsızlığa giden yolun açıldığı yerdir.
BİR MİLLİ ANIT VE ANMA MEKANI OLARAK KOCATEPE
Savaşın ateşinin söndüğü bu tepe, bugün bir milli bilinç anıtı olarak dimdik ayaktadır ve her yıl binlerce ziyaretçiyi ağırlar. Başkomutan Tarihi Milli Parkı'nın kalbi olan Kocatepe'nin zirvesinde, Büyük Taarruz'u ve Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk'ü simgeleyen anıtlar bulunur. Bunların en önemlisi, Atatürk'ü o meşhur fotoğrafındaki gibi, hafifçe öne eğilmiş, rüzgarda pelerini dalgalanırken savaş meydanını gözlemler halde tasvir eden görkemli Kocatepe Zafer Anıtı'dır. Bu anıt, kararlılığın, dehanın ve zafere olan inancın bir sembolü haline gelmiştir.
Kocatepe, aynı zamanda her yıl düzenlenen "Zafer Haftası" kutlamalarının da başlangıç noktasıdır. Her 25 Ağustos'u 26 Ağustos'a bağlayan gece, Türkiye'nin dört bir yanından gelen binlerce vatandaş, sivil toplum kuruluşları ve askeri yetkililer, o tarihi geceyi yeniden yaşamak için "Zafer Yürüyüşü" düzenler ve Kocatepe'de şafak vaktini beklerler. Bu törenler, milli mücadelenin ruhunu ve o günkü heyecanı gelecek nesillere aktarmak için düzenlenen en anlamlı etkinliklerdir.
