Neden arabalar bazı ülkelerde sola, bazılarında sağa sürülür? Trafiğin tarihsel serüveni!
İngiltere'de araçlar sola gider, Amerika'da ise sağa… Peki neden? Sadece basit bir tercih gibi görünen bu ayrım, aslında yüzyıllar süren siyasi, askeri ve kültürel olayların bir sonucudur. Trafik yönünün evrimsel hikayesi, insanlık tarihinin bir yansıması gibidir. İşte detaylar!
Trafiğin sağdan mı yoksa soldan mı akacağına kim, ne zaman karar verdi? Bugün bize sıradan gelen bu yön seçimi, aslında tarih boyunca savaşlardan devrimlere kadar birçok olaya tanıklık etti. Orta Çağ şövalyelerinden modern otomobil üreticilerine kadar uzanan bu ilginç yolculuk, trafik düzeninin ardındaki gizli tarihi gözler önüne seriyor. İşte detaylar!
ORTA ÇAĞ’DA YOLUN HANGİ TARAFINDAN GİDİLİYORDU?
Trafiğin yönüne dair ilk ipuçları, Orta Çağ’a kadar uzanıyor. O dönemlerde insanlar çoğunlukla yolun sol tarafından gitmeyi tercih ediyordu. Bunun nedeni, sağ elini kullanan kişilerin karşıdan gelenlerle kolayca kılıç kullanarak kendilerini savunabilmesiydi.
Ayrıca atlı şövalyeler, yolun sol tarafından giderek sağ elleriyle düşmanlara müdahale edebiliyorlardı. Bu savunma alışkanlığı zamanla bir kültüre dönüştü ve birçok Avrupa ülkesinde trafik sola akmaya başladı.
FRANSIZ DEVRİMİ VE TRAFİĞİN YÖNÜNE ETKİSİ
18. yüzyıla kadar Avrupa’da yaygın olan sol yönlü trafik, Fransız Devrimi ile birlikte bir değişime uğradı. Devrim sırasında aristokrat sınıf, halktan saklanmak ve dikkat çekmemek için yolun sağından gitmeye başladı.
Devrim sonrasında ise bu sağ yönlü alışkanlık resmiyet kazandı. Napolyon Bonapart’ın Avrupa’yı fethetmesiyle birlikte, fethedilen ülkelerde sağdan trafik düzeni zorunlu hale getirildi. Bu da Avrupa’da ciddi bir yön değişikliğine yol açtı.
İNGİLTERE NEDEN SOLDA ISRAR ETTİ?
Napolyon'un etkisinden uzak kalan İngiltere ise bu yeni trafiğin yönüne uymadı. İngiltere, tarihsel alışkanlıklarını koruyarak sol trafik düzenini sürdürdü. 1835 yılında İngiltere’de çıkarılan bir yasa ile sol taraftan trafik zorunlu hale geldi.
AMERİKA’DA TRAFİK NEDEN SAĞDAN AKIYOR?
Amerika Birleşik Devletleri'nde ise bambaşka bir gelişim yaşandı. Amerika’da çiftçiler büyük at arabalarını kullanıyor, arabaların sol tarafında oturuyordu. Böylece karşıdan gelenleri görebilmek ve yoldaki araçlarla çarpışmamak için yolun sağ tarafından gitmek zorunda kalıyorlardı. Bu pratik uygulama zamanla trafik yönünün resmileşmesini sağladı. Özellikle 20. yüzyılda otomobil üretiminin artmasıyla birlikte, trafik düzeni daha da önem kazandı ve sağ yönlü trafik ülke geneline yayıldı.
TEKNOLOJİNİN VE OTOMOBİLİN ROLÜ
Ford gibi büyük otomobil üreticileri, direksiyonun sol tarafa yerleştirildiği modeller üretmeye başladı. Bu da sağdan akan trafik için idealdi. Otomobilin yaygınlaşmasıyla birlikte bu düzen benimsendi.
GÜNÜMÜZDE HANGİ ÜLKELERDE SAĞ, HANGİLERİNDE SOL TRAFİK VAR?
Bugün yaklaşık 165 ülke sağdan, 75 ülke ise soldan trafik düzeni uygulamaktadır. Japonya, Avustralya, Birleşik Krallık, Hindistan gibi ülkelerde trafik soldan akarken; Almanya, Fransa, Türkiye, ABD gibi ülkelerde sağdan akmaktadır. Bu fark, turistler için dikkat edilmesi gereken önemli bir detaydır. Aynı zamanda araç üreticileri için de ciddi bir mühendislik farkı anlamına gelir.
TRAFİK YÖNÜNÜ DEĞİŞTİREN ÜLKELER OLDU MU?
Evet, tarihte trafik yönünü değiştiren ülkeler de olmuştur. İsveç, 1967 yılında sol trafikten sağ trafiğe geçiş yaparak büyük bir dönüşüme imza attı. Bu geçiş, "Dagen H" (H Günü) olarak anıldı ve ülke çapında milyonlarca aracı etkileyen bir operasyonla gerçekleşti. Aynı şekilde bazı Afrika ülkeleri de bağımsızlık sonrası trafik yönlerini değiştirdi.
