Gut hastalığı nedir? Gut hastalığının belirtileri nelerdir?
Eski zamanlarda çok daha fazla adından söz ettiren bir hastalık gut hastalığıdır. Tarihimizde daha çok padişahların ölümüne neden olan ciddi bir hastalıktır. Halk arasında çok fazla et yemekten kaynaklandığı düşünülür. Peki, gut hastalığının belirtileri ve nedenleri nelerdir? İşte detaylar...
Toplumun %5'ini etkilediği bilinen gut hastalığı, sanıldığının aksine yalnızca fazla et tüketimi ile ortaya çıkan bir hastalık değildir. Detaylar haberimizde...
GUT HASTALIĞI NEDİR?
Gut, eklemlerde ve çevresinde ürik asit kristallerinin birikmesine bağlı olarak yine eklemlerde kızarıklık ve hassasiyete neden olan ağrılı bir artrit türüdür. Sağlıklı bir vücutta, maddeler ürik aside dönüştürülerek vücuttan atılır. Özellikle protein yapısındaki maddelerin vücuttan atılım şekli olan ürik asitlerin atılması sağlanamıyorsa ya da ürik asit üretimi çok fazla ise vücutta birikir ve kandaki oranı da artar. Ürik asidin kanda ve eklemlerde birikmesi ile eklemlerde iltihaplanmaların oluşmasına "gut hastalığı" adı verilir.
GUT HASTALIĞININ EVRELERİ NELERDİR?
1. KRONİK GUT
Hastalık tüm semptomlara ve verdiği rahatsızlığa rağmen tedavi edilmediği takdirde kronik bir hal alır. Gut hastalığının kronikleşmesi eklemlerde kalıcı ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı oluşmasına neden olur. Bu evre romatoid artrit denilen iltihaplı eklem romatizması ile karışabilir.
2. İLK EVRE
lk evre genellikle "asemptomatik hiperürisemi" olarak adlandırılır; bu aşamada ürik asit seviyeleri yüksektir ancak belirgin bir semptom yoktur. Kişi bu aşamada hastalığın farkında olmayabilir.
3. AKUT GUT ARTİTİ
Gut hastalığının ikinci evresi, akut gut artriti olarak bilinir. Bu dönemde hasta, genellikle gecenin bir yarısında aniden başlayan ve yoğun ağrıya neden olan bir eklem iltihabı yaşar. Ağrı, şişlik, kızarıklık ve eklemdeki sıcaklık artışı, bu evrede sıkça görülen semptomlardır. Genellikle ayak başparmağını etkileyen bu ataklar, birkaç gün veya hafta sürebilir.
4. ARA (İNTERKRİTİK) DÖNEM
Akut atağın sona ermesinden sonra hastalar, interkritik dönem olarak adlandırılan ve semptomların tamamen kaybolduğu bir evreye girerler. Bu dönemde hasta, tamamen iyileşmiş gibi hissedebilir ve herhangi bir belirti yaşamaz. Ancak bu dönem, hastalığın tamamen geçtiği anlamına gelmez; sonraki ataklar için zemin hazırlayan sessiz bir evredir.
GUT HASTALIĞI NEDEN OLUR?
Gut hastalığı, vücut düzgün atamadığı için eklemlerde ve yumuşak dokularda ürik asit kristallerinin birikmesinden kaynaklanan ağrılı ve iltihaplı bir artrit türüdür. Gut hastalığında, vücutta ürik asit üretiminin çok fazla olması ya da böbreklerin bunları olması gerektiği gibi süzememesi, ürik asidin birikmesine ve eklem içi veya çevresinde kristallerin birikmesi gut hastalığı olarak tanımlanır.
Gut hastalığının bir diğer nedeni de metabolizma bozukluğudur. Gut hastalığında özellikle diyabet, metabolik sendrom ve obezite gibi hastalıklar ürik asidin vücutta çok üretilmesine ve dolayısıyla gut hastalığına sebep olabilir.
GUT HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
1. ŞİŞLİK VE KIZARIKLIK
Gut hastalığının en belirgin belirtilerinden biri eklemlerde şişlik ve kızarıklıktır. Genellikle ayak başparmağı gibi küçük eklemlerde aniden ortaya çıkan bu şişlik, eklemin çevresindeki dokuların inflamasyonu nedeniyle oluşur. Kızarıklık, eklemdeki iltihaplanmanın bir sonucu olarak gelişir ve bu durum genellikle şiddetli bir ağrı ile birlikte seyreder.
2. GECE EKLEM AĞRILARI
Gut hastalığı olan kişiler genellikle gece boyunca eklem ağrısından şikayet ederler. Bu ağrılar, geceleri daha belirgin hale gelir ve hastanın uyku düzenini olumsuz etkileyebilir. Gece boyunca artan ağrı, uyandıktan sonra bile devam edebilir ve gündelik yaşamı zorlaştırabilir.
3. TEMASA KARŞI HASSASİYET
Gut atakları sırasında etkilenen eklemde temasa karşı aşırı bir hassasiyet gelişir. Öyle ki, hafif bir dokunuş bile şiddetli ağrıya neden olabilir. Bu hassasiyet, eklemdeki iltihaplanmanın bir belirtisi olarak kabul edilir ve gut hastalığının karakteristik özelliklerinden biridir.
4. YANMA HİSSİ
Gut hastalığı sırasında eklemde bir yanma hissi de yaşanabilir. Bu his, eklemdeki iltihaplanmanın neden olduğu sinir uyarımlarından kaynaklanır ve genellikle ağrı ile birlikte seyreder. Yanma hissi, hastanın hareket kabiliyetini kısıtlayarak günlük aktiviteleri zorlaştırabilir.
5. BÖBREK KAYNAKLI BELİRTİLER
Gut hastalığı, yüksek ürik asit değerleri nedeniyle böbreklerde de sorunlara yol açabilir. Böbreklerde ürik asit taşları oluşabilir, bu da böbrek ağrısı, idrar yaparken zorlanma ve idrarda kan gibi belirtilere neden olabilir. Böbrek taşları, ciddi böbrek hasarlarına yol açabileceği için bu belirtiler ciddiye alınmalıdır.
6. SÜREKLİ AĞRI
Gut hastalığı ilerledikçe, eklemlerde kalıcı hasar ve deformasyonlar meydana gelebilir. Tekrarlayan gut atakları eklemlerde kalıcı ağrıya ve hareket kısıtlılığına neden olabilir. Zamanla, eklemlerdeki bu deformasyonlar, eklem şeklinin bozulmasına ve günlük aktivitelerin zorlaşmasına yol açar. Bu durum, hastalığın kronik hale geldiğinin bir işareti olabilir.
Bunlarla birlikte gut hastalığı olan bazı kişiler, kırmızı et gibi pürin açısından zengin gıdaları tükettikten sonra baş ağrısı gibi belirtiler yaşayabilir. Bu durum, vücutta ürik asit seviyelerinin artmasına ve bu asitlerin eklemlerde kristalleşmesine bağlı olabilir. Ancak, baş ağrısı gutun tipik bir belirtisi olmamakla birlikte, bireylerde farklı reaksiyonlar ortaya çıkabilir. Eğer bu tür belirtiler yaşıyorsanız, bir doktora danışmak önemlidir.
GUT HASTALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Gut hastalığın tedavisinde, iltihaplanma döneminde ortaya çıkan semptomları bastırmaya yönelik olarak hastalığı tetikleyen yiyecek ve içeceklerin tüketimini azaltma, iltihaba bağlı ağrıyı ve şişliği dindirmek ve ürik asit seviyesini düşürmeye yönelik ilaç kullanımı ile uygulanır. Akut ataklar ve ataklar arası olarak uygulanan tedavi sürecinde, "antienflamatuar" ilaçlar ağrılı dönem için verilir. Hastalığın seyri ve evresine göre belirtildiği gibi ürik asit seviyesini düşürmeye yönelik ilaçlarda kullanılır.
GUT HASTALIĞI DİYETİ NASIL YAPILIR?
1. UZAK DURULMASI GEREKEN BESİNLER
Gut hastalığı diyeti, ürik asit seviyelerini kontrol altında tutmak için düşük pürinli besinler tüketmeyi içerir ve şunlardan uzak durulmalıdır:
- Yüksek pürin içeren kırmızı etlerin aşırı tüketimi, ürik asit birikimine yol açarak gut ataklarını tetikler.
- Deniz ürünleri, özellikle hamsi, sardalya ve midye gibi yüksek pürin içeren türler, ürik asit seviyelerini artırarak gut krizlerini kötüleştirir.
- Alkol, özellikle bira ve yüksek alkollü içecekler, vücutta ürik asit üretimini artırarak gut semptomlarını şiddetlendirir.
- Fruktoz içeren tatlılar ve meyve suları, karaciğerde ürik asit üretimini artırarak gut ataklarına zemin hazırlar.
- Yüksek yağ içeren işlenmiş gıdalar, kilo alımına ve dolaylı olarak gut hastalığının kötüleşmesine neden olabilir.
- Beyaz ekmek, beyaz pirinç ve patates gibi rafine karbonhidratlar, ürik asit seviyelerinde ani yükselmelere yol açabilir.
- Baklagiller gibi bazı bitkisel kaynaklı pürin içeren besinler, ürik asit seviyelerini artırma riski taşıdığı için dikkatli tüketilmelidir.
TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİNLER
- Düşük pürin içeren sebzeler, özellikle brokoli, kabak ve lahana gibi sebzeler, ürik asit seviyelerini artırmadan besin sağlar.
- Kiraz ve diğer koyu renkli meyveler, anti-enflamatuar özellikleri sayesinde gut semptomlarını hafifletmeye yardımcı olur.
- Süt ve az yağlı süt ürünleri, düşük pürin içeriğiyle güvenli bir protein kaynağı olarak ürik asit seviyelerinin dengelenmesine katkı sağlar.
- C vitamini açısından zengin turunçgiller, ürik asit atılımını artırarak gut riskini azaltabilir.
- Tam tahıllar, özellikle yulaf, kepekli ekmek ve kahverengi pirinç, düşük pürin içeriği ve lif oranı ile gut hastalığı için uygundur.
- Bol su içmek, ürik asidin böbreklerden daha hızlı atılmasına yardımcı olarak gut ataklarını önler.
- Zeytinyağı gibi sağlıklı yağlar, anti-enflamatuar etkileriyle gut semptomlarını hafifletebilir.
UYARI: Herhangi bir belirti veya ağrı durumunda ilk olarak uzman bir hekime başvurulmalıdır.
