Sahte içki satanlar, olası kasıtla adam öldürmekten yargılanıyor
Sahte içkiden dolayı son aylarda İstanbul'da 70, Ankara'da da 59 kişi hayatını kaybetti. Sahte içkiye karşı denetimle sıklaştırılırken, başsavcılıklar, "kaçakçılık" ve "olası kasıtla ölüme sebebiyet verme" suçlarından soruşturmaları yürütüyor... Bülent Aydemir'in haberi...
Ülkemizin en önemli sorunlarından biri olan sahte içki satışı ve tüketiminden kaynaklı olarak son dönemde sadece İstanbul’da 70 kişi, Ankara’da ise 59 kişi yaşamını yitirdi. Ankara’da 35 kişi ise yoğun bakımda tedavi görüyor.
Cumhuriyet Başsavcılıkları sahte içki üreten ve ticaretini yapanlarla ilgili soruşturmalarını sürdürürken, Sağlık Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı ekipleri aralıksız denetim halinde. Bütün bu mücadeleye rağmen, ölümlerin önüne geçilemiyor.
Konuyu araştırdım; hükümet kaynaklarına yeni bir adım atılıp atılmayacağını sordum. Yasal olarak herhangi bir eksiklik olmadığı ifade ediliyor. Tütün ve alkolün zararlarıyla mücadele kapsamında birçok dünya ülkesinde olduğu gibi tütün ve alkolden yüksek vergi alınıyor.
Alkol tüketen vatandaşlar ise alkoldeki verginin çok yüksek olduğunu belirtirken, alkollü içki fiyatlarının dünya ülkelerine kıyasla yüksek olduğunu, düşürülmesi gerektiğini savunuyor. Fiyatların düşürülmesi sahte içki sorununu çözer mi? Kritik soru bu…
AĞIR CEZALAR VAR
Sahte içki dosyalarında başsavcılıklar, "kaçakçılık" ve "olası kasıtla ölüme sebebiyet verme" suçlarından soruşturmaları yürütüyor. Bu soruşturmalara sahte içki nedeniyle hayatını kaybeden vatandaşların Adli Tıp Kurumu’ndan gelen metanol zehirlenmesine yönelik otopsi raporları ekleniyor. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nca yürütülen soruşturmada 28 şüpheli tutuklu yargılanıyor.
Bazı içtihatlara göre; kimi dosyalarda, “olası kasıtla adam öldürme” yerine “bilinçli taksirle adam öldürme” yönünde kararlar da verilebiliyor.
Türk Ceza Kanunu’nun 21’inci maddesinin ikinci fıkrasında, “Kişinin suçun kanuni tanımındaki unsurların gerçekleşeceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi halinde olası kasıt vardır” deniliyor.
Yine TCK’nın 22’nci maddesinin üçüncü fıkrasında ise bilinçli taksir, “Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi” olarak tanımlanıyor.
Cezai yaptırımlara gelince, TCK 85’inci maddeye göre; “Taksirle insan öldürme suçu işleyen kişi 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suç, birden fazla kişinin ölümüne veya bir kişinin ölümü ile birlikte birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuşsa, 2 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası verilir.”
TCK’nın 22’inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre ise, “Bilinçli taksirle adam öldüren kişi, taksirle öldürme suçunda alacağı cezanın 1/3 ile 1/2 arasında arttırılması ile belirlenir.”
Örneğin; taksirle adam öldürme neticesinde 2 yıl ceza alacak bir kişi, bilinçli taksir halinde 2 yıl 8 ay ile 3 yıl arası ceza alır.
Olası kast ile işlenen fiillerde fail; ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda müebbet hapis cezasına, müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda ise 20 yıldan 25 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
MEVZUAT NE DİYOR?
Etil alkolün satışı ve ticareti ülkemizde sınırlanmış durumda. Daha önce marketlerde bir litrelik şişelerde satılan etil alkol, sahte içki yapımında kullanımın artması üzerine önce acı madde, “denatonyum benzoat” katılarak üretilecek eklenerek engellenmeye çalışılmış ancak başarı sağlanamayınca daha sonra kanuni düzenleme yapılmıştı.
Etil Alkol ve Metanolün Üretimi ile İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında 2020’de çıkarılan yönetmelik Aralık 2023’te yenilendi.
Yeni düzenleme ile "Etil Alkol Perakende Satış Belgesi" sadece genel kullanım amaçlı etil alkolün perakende satışının yapılabilmesi için düzenlenebiliyor.
Bu nedenle etil alkol perakende satıcılarının genel kullanım amaçlı etil alkolün perakende satışını yapabilen, etil alkol perakende satış belgesine haiz gerçek veya tüzel kişiler olabilecekler.
2020’de çıkarılan yönetmeliğe göre, etil alkol ve metanol toptan satıcıları ise daha önceden satışını yapabildikleri tıbbi kullanım amaçlı etil alkol, analiz amaçlı analitik saflıkta etil alkol ve analiz amaçlı analitik saflıkta metanol ile birlikte genel kullanım amaçlı etil alkol satışını yapmaya devam edecekler.
Evsel kullanım amaçlı etil alkolün satışı, 01.10.2020 tarihinden itibaren 60 gün süreyle yapılabilecek ve söz konusu ürünler bu sürenin sonundan itibaren piyasaya arz edilemeyecek.
Satış belgeli yerlerde bulunan ürünler, 30.11.2020 tarihinden itibaren üç ay içinde ithalatçısı veya üreticisine iade edilecek.
Yeni düzenleme sonrasında etil alkol ve metanolün internetten satışı da yasaklandı.
Aralık 2023’te değiştirilen yönetmeliğe göre; “Bakanlıktan üretim izni alınmış etil alkol veya distile alkollü içki üretim tesisindeki makine ve ekipmanın aynı firmaya ait etil alkol veya distile alkollü içki üretim tesisinde kullanılmasında, üretim izni iptal edilen veya yenilenmemek suretiyle geçerliliğini yitiren tesise yeniden üretim izni verilmesi ile bu tesisin devrinde Bakanlığın onayı aranır” düzenlemesi yapıldı.
Yönetmelikle etil alkol ve metanolün depolanması, satışı, sevkiyat zincirinin takibi ve izlenmesi ve arz zincirinin elektronik ortamda yapılması konusunda sıkı tedbirler getirildi.
Sanayi dışında tıbbi kullanım amaçlı etil alkol konusunda ise şu düzenlemeler yapıldı:
“Eczaneler ve hastaneler gibi sağlık kuruluşları için 5 litre hacimli mat siyah plastik kap içinde ambalajlanır. Bu alkoller sadece etil alkol üretim tesisinde üretilerek ambalajlanır veya ambalajlı olarak ithal edilir. Üretilen veya ithal edilecek tıbbi kullanım amaçlı etil alkollerin etiketinde karekod bulunması zorunludur. Yetkili etil alkol dağıtım firmaları tarafından piyasaya arz edilen tıbbi kullanım amaçlı etil alkol, toptan satış belgesini haiz Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış veya izin verilmiş beşeri ecza depoları ve ecza ticarethaneleri eliyle eczane ve hastane gibi sağlık kuruluşları ile hayvan sağlığı ile ilgili kuruluşların kullanımına sunulur. İlgili kuruluşlar ürün izlenebilirliğini sağlamakla yükümlüdür. Bakanlık, ilgili kurum ve kuruluşların görüşünü de alarak tıbbi kullanım amaçlı etil alkolün kullanım amacını ve miktarını belirlemeye yetkilidir.”
DENETİMİN SIKILAŞTIRILMASI GEREKİYOR
Görüldüğü gibi mevzuat sıkı ve önleyici cezalar da yüksek ancak buna rağmen, bu kadar ölüm yaşanıyorsa ve cezalar caydırıcı olmuyorsa belli ki bu alanda başta sıkı denetim olmak üzere alınması gereken tedbirler var.
Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun Türk Eczacıları Birliği'ne iletilen yazısı ile eczanede majistral ilaç yapımında kullanılmak üzere tıbbi kullanım amaçlı etil alkolün ecza depolarından aylık azami 5 lt olarak temin edilebileceği bildirildi. Bu alkol, özel etiket ve hologramlı ambalajlarla takip ediliyor ancak elde kalanlar belli ki piyasaya sürülüyor.
