Trump'ın ilk 100 gününe damga vuran altı dönüm noktası

Ancak Trump'ı eleştirenler, ülkeye onarılamaz zararlar verdiğini, yetkilerini aştığını savunurken, başkanlık makamını kalıcı olarak yeniden şekillendirdiği endişesini de dile getiriyor.

İşte ilk 100 günden altı dönüm noktası.

20. Gün: Sosyal medya mesajı ile kopan anayasa fırtınası

Belki de ilk kez, tepkilere yol açan Trump'ın bir sosyal medya paylaşımı değildi.

Yeni yönetimin göreve başlamasından üç hafta sonra, bir Pazar sabahı saat 10.13'te Başkan Yardımcısı JD Vance, Trump yönetiminin ikinci döneminin işaret fişeği olabilecek bir sosyal medya paylaşımı yaptı.

Vance X hesabından, "Yargıçların, yürütmenin meşru gücünü kontrol etmesine izin verilmez" dedi.

Sonrasında kopan fırtınada bazı uzmanlar, Amerikan demokrasisinin merkezindeki 220 yıllık bir ilkeye işaret ederek bu iddiaya karşı saf tuttu.

Bu ilkeye göre mahkemeler, ABD Anayasasını ihlal ettiğini düşündükleri her türlü hükümet adımını (yasalar, yönetmelikler ve yürütme emirleri) kontrol ve iptal etme yetkisine sahiptir

Vance'in sözleri Amerika'nın kurucu ataları tarafından oluşturulan güçler ayrılığı ilkesine açık bir meydan okumayı temsil ediyordu.

Getty Images

Ancak Trump ve ekibi, yürütmenin gücünü, yasama (Kongre) ve yargıya doğru genişletme isteği noktasında çekingen davranmamayı sürdürüyor.

Beyaz Saray, bazı programları ve kurumları tek taraflı olarak feshederek, harcamaların kontrolünü Kongre'nin elinden alacak şekilde güç gösterisi yapmaya başladı.

Cumhuriyetçilerin az farkla da olsa çoğunlukta olduğu Kongre, yasama gücü erozyona uğratılırken çoğunlukla sessiz kaldı.

Mahkemelerse daha dirençli davranıyor.

New York Times gazetesinin sayımına göre, yargı, anayasaya aykırılık gerekçesiyle 100'den fazla başkanlık kararnamesi kaynaklı hamlenin yürütmesini durdurdu.

En büyük çatışmalardan bazıları Trump'ın göçmenlere yönelik siyaseti üzerinden yaşandı.

Mart ayında, ABD için tehlike arz ettiği iddia edilen 200'den fazla Venezuela vatandaşı, savaş dönemi yürütme gücü işletilerek, olağan kanıt sunma süreçleri aşılarak El Salvador'a sınır dışı edildi.

Federal temyiz mahkemesinin Cumhuriyetçiler tarafından atanmış yargıcı, Beyaz Saray'ın tutumu karşısında "şoke olduğunu" söyledi.

Trump ve Beyaz Saray yetkilileri mahkeme kararlarına uyacaklarını söyleseler de, Trump bu kararları veren yargıçların çoğunu eleştiriyor.

Beyaz Saray yönetimi mahkeme kararlarını yerine getirmekte zaman zaman ağır davranıyor.

Tüm bunlar, yüzyıllardır belli bir iyi niyet çerçevesinde işleyen anayasal sistem için eşi görülmemiş bir sınav anlamına geliyor.

Bu itiş kakışın merkezinde Trump yer alıyor almasına ama, ABD'de doğmamasına karşın, orada bir iş imparatorluğu kurmuş olan bir adam da bu planlı kaosun başlıca temsilcilerinden biri haline geldi.

32. Gün: Hükümet kesintileri

21 Şubat'ta tepeden tırnağa siyah giyinmiş, güneş gözlüklü Elon Musk, federal hükümetten yapmayı planladığı kesintileri, elektrikli testere ile sahneye çıkarak yineledi.

Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei'e hediye olarak yaptırdığı testereyi kılıç gibi havada tutarken "Bu testere bürokrasi için! "TESTERE!!" diye haykırdı.

Bu sadece Musk'ın "Hükümetin Verimliliği Departmanı" (Doge) görevine karşı duyduğu heyecanın değil, aynı zamanda Trump destekçileri arasında rock yıldızı statüsünün de çarpıcı bir göstergesiydi.

O günden bu yana Musk, hükümet kurumlarının veri tabanlarına erişmek ve kesinti yapılacak programları belirlemek için ajanlarını görevlendirdi.

Vaat ettiği trilyonlarca dolarlık israfı bulmaya yaklaşamamış olsa da, yaptığı kesintilerden düzinelerce federal kurum etkilendi. ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'nı (USAID) kapattı ve Eğitim Bakanlığı'nı parçalamaya çalıştı.

Musk'ın mecazi testeresi ile giriştiği kurum kıyımı, üst düzey hükümet yetkilileriyle de çatışmaya yol açarken, Amerikan halkının bir bölümündeki öfkeyi de körükledi.

Kimi Trump destekçileri yönetimin agresif bütçe kesintilerini onaylıyor olabilir. Ve fakat bazı Cumhuriyetçi siyasiler, yerelde seçmenleri tarafından atılan bu adımlar nedeniyle azarlandı.

Kesintileri eleştirenler, bu adımların, emeklilik, gazilere yardım ile yoksul ve yaşlılar için sağlık sigortası gibi popüler hükümet programlarını da olumsuz etkileyeceği korkusunu dile getirdi.

Bu programların federal harcamaların büyük bir kısmını oluşturduğu düşünüldüğünde, endişeleri tamamen yersiz olmayabilir.

Eğer bu programlarda kesintiye gidilmezse, Trump'ın vaat ettiği kapsamlı vergi indirimleri ABD hükümetinin borcunu daha da arttıracak ve belki de en büyük seçim vaadi olan ekonomik refahı riske atacaktır.

72. Gün: Ek vergiler ve borsada uçan milyarlar

Borsacı Richard McDonald, Trump, Beyaz Saray'ın bahçesinde ek gümrük vergisi listelerini açıklarken hızlı hareket etmesi gerektiğini anladı.

"Ayağa fırladım çünkü kartondan listeler görmeyi değil bir duyuru bekliyordum" dedi.

Yüzde 10 ya da yüzde 20'lik ek vergiler bekliyen McDonald, "Kimse bu kadar büyük rakamlar beklemiyordu" diyor.

Hangi şirketlerin bu açıklamalardan daha kötü etkilenebileceğini saptamak için çalıştı ve sonra da satmaya başladı.

Getty Images

ABD'nin en büyük 500 şirketinden oluşan S&P 500 endeksi, Trump'ın 'Kurtuluş Günü' adını verdiği tarife duyurusu ile ağır darbe aldı.

Beyaz Saray en yüksek gümrük vergilerinden bazılarında 'u' dönüşü yapsa da, endeks o zamandan beri tam olarak toparlanamadı.

Kasım ayındaki seçimlerde ABD'li seçmenlerin en büyük endişesi ekonomiydi. Trump'ı Biden karşısında zafere taşıyan şeylerden biri de enflasyonun yarattığı derin mutsuzluktu.

Fiyatları düşürme, bürokrasiyi azaltma ve yerli sanayiyi güçlendirme vaatlerini iş dünyası olumlu karşılamıştı.

Ancak Trump'ın gümrük vergileri vaadini yerine getirmeye çalışmasının ekonomik maliyeti kısa vadede acı bir tablo ortaya çıkardı.

Borsa düşüyor, konut kredileri de dahil olmak üzere faiz oranları yükseliyor ve tüketici güveni azalıyor. Kısmen işlerinden ayrılmak zorunda kalan federal çalışanlar nedeniyle işsizlik de artışta.

ABD Merkez Bankası ve bazı uzmanlar, Trump'ın bu planının bir resesyona yol açabileceği konusunda uyarıyor.

Trump'a, ekonomi yönetimi konusunda verilen destek düşmüş olsa da seçmenlerinin çoğu halen onun yanında yer alıyor.

ABD'de üretimde bağlı istihdamın düştüğü eyaletlerde, ek vergilerin küresel olarak şartları eşitleyeceği inancında da çok sayıda kişi bulunuyor.

Pennsylvania'da bir kamyon şoförü olan Ben Maurer, Çin'e uygulanan gümrük vergilerine atıfta bulunarak, Trump'ın kaybettikleri saygıyı geri kazandırdığını savunuyor ve "Biz hala hesaba katılması gereken bir gücüz" diyor.

58. Gün: Göçmenlik

Trump'a verilen destek ekonomi başlığında azalmış olsa da göçmenlik başlığında halen arkasında sağlam bir destek var.

Venezuela'da yaşayan Myrelis Casique Lopez, kendisini ABD'deki göçmenlik krizinin ortasında bulmuş bir anne.

Dünyanın en kötü şöhretli hapishanelerinden birindeki pranga ve kelepçeli mahpuslar arasından bir kişiyi gösteriyor ve "Bu o! Bu o! Yüz hatlarını tanıdım" diyor.

Yukarıdan çekilmiş fotoğrafta önlerine bakar haldeki traşlı kafalar arasında oğlunu seçmeyi başardı.

Reuters

En son telefonla görüştüğünde oğlu ABD'deydi ve Venezuela'ya sınır dışı edilme tehdidiyle karşı karşıyaydı.

Bu fotoğrafsa, El Salvador'daki kötü şöhretli mega hapishaneye gönderilen 238 kişi arasında oğlunun da olduğunu kanıtlıyordu.

Trump yönetimi El Salvador'a gönderilenlerin, çok uluslu bir suç örgütü olan Tren de Aragua çetesinin üyeleri olduğunu iddia ediyor. Ancak Casique oğlunun masum olduğunda ısrar ediyor.

Göçmenlik konusunda sert tutum, Trump'ın seçim kampanyası vaatlerinden biriydi. Başkan bu vaadini yerine getirmek için başkanlık kararnamelerini kullandı.

Sınırdan geçişler aylık bazda son dört yılın en düşük seviyesine geriledi.

ABD halkının çoğunluğu hala bu baskı ortamını destekliyor.

Kendilerini bu yeni baskı ortamının merkezinde bulan bir başka topluluk da yabancı öğrenciler oldu.

Aralarında oturum hakkı olanların da bulunduğu bazı kişiler, Filistin yanlısı kampüs protestolarına katıldıkları iddiasıyla gözaltına alındı. Toplama merkezlerinde sınır dışı tehdidi ile karşı karşıya kaldı.

Bu kişiler Hamas'ı destekledikleri yönündeki suçlamaları reddediyor.

Bu davalarda yer alan bazı hukukçular, adli süreçler tam işletilmeden yapılan sınır dışıları eleştiriyor.

Şimdiye kadar bazılarının endişe ettiği düzeyde kitlesel sınır dışılar yaşanmamış olsa da, Göç ve Gümrük Kurumu (ICE) ajanları, ABD genelinde harekete geçti.

ICE ajanlarının hedefinde üniversiteler de yer alıyor.

91. Gün: Akademi, medya ve şirketlere cephe açtı

21 Nisan'da Harvard Üniversitesi'nin Başkanı Alan Garber, Beyaz Saray ile açıktan mücadele ilan etti.

Üniversite camiasına gönderdiği bir elektronik postada, Trump yönetiminin milyarlarca dolarlık federal hibeleri dondurma kararına karşı dava açtığını duyurdu.

Yapılan şeyin, Harvard'ın eğitim faaliyetleri üzerinde "eşi benzeri görülmemiş" bir yasadışı vesayet girişimi olduğunu savundu.

Beyaz Saray, atılan adımların gerekçesi olarak Harvard'ın kampüste antisemitizmle mücadele etmediği iddiasını gösteriyor.

Harvard yönetimi, üniversitenin bu konuyla mücacele için adımlar attığını söylüyor.

ABD'nin en prestijli eğitim kurumlarından birinin hukuki adımları, Trump'ın başkanlık gücüne karşı direnişin en belirgin göstergesiydi.

Donald Trump, liberal bir ideoloji dayattığını savunduğu elit kurumları yeniden şekillendirmek için milyarlarca dolarlık federal fonların bu kurumlara aktarımını durdurmakla tehdit ediyor.

Ayın başlarında New York'taki Columbia Üniversitesi, Orta Doğu çalışmaları bölümündeki değişiklikler de dahil olmak üzere Beyaz Saray'ın bir dizi talebini kabul etmişti.

Benzer bir etki şirketler ve medya dünyasında da yaşanıyor.

Hukuk firmalarında daha fazla muhafazakarın istihdamı için Trump, federal sözleşmeleri baskı aracı olarak kullandı.

Hukuk firmalardan bazıları Trump yönetimine milyonlarca dolarlık ücretsiz adli hizmet sunma yoluna giderken, iki firma anayasaya aykırılık gerekçesiyle dava açtı.

Trump'ın hakaret davası açtığı ABC News kanalı, Trump'ın başkanlık vakfına 15 milyon dolar yardım yaptı.

CBS kanalı da Kamala Harris röportajıyla ilgili ayrı bir davayı çözmek için görüşmeler yapıyor.

Buna karşın Associated Press, Beyaz Saray'ın kapılarının ajansa kapatılması tehdidine karşı, Trump'ın "Amerika Körfezi" değişikliği dayatmasına direndi.

Trump seçim kampanyası sırasında federal hükümetin gücü konusunda uyarılarda bulunmuştu.

Ancak elde etmesi sonrası, kendinden önceki hiçbir modern başkanın olmadığı kadar bu gücü kullanıyor.

Hedef aldığı federal kurumlar ve çalışanlar üzerindeki etki, daha önce hiç bu kadar görünür olmamıştır.

9. Gün: Kapsayıcılık programlarına son

O gün Beyaz Saray'daki basın toplantısı Potomac Nehri üzerinde meydana gelen uçak kazasında hayatını kaybedenler için bir dakikalık saygı duruşu ile başladı.

Saygı duruşunun bitimiyle Trump karşı saldırıya geçti.

Çeşitlilik ve kapsayıcılık politikası izleyen ABD'de Federal Havacılık İdaresi'nin, ağır zihinsel engelli kişileri bu politika çerçevesinde hava kontrolörü olarak işe alındığını iddia etti ancak bu konuda herhangi bir kanıt sunmadı.

Trump, sonrasında çeşitlilik ve eşitlik programları uygulayan federal kurumların, bu politikaları sonladırması için başkanlık emri yayımladı.

Özel sektöre ve akademik kurumlara da iç inceleme çağrısı yaptı.

Facebook'un sahibi Meta ve Goldman gibi önde gelen küresel şirketler, kapsayıcılık amaçlı şirket politikalarını terk etmeye başladı.

İlk olarak 1960'larda ortaya çıkan kapsayıcılık girişimleri, o dönem siyah Amerikalılar için eşit fırsat yaratma amacı taşıyordu.

Getty Images

Daha sonra kadınları, LGBT haklarını ve diğer ırksal grupları da içine alacak şekilde genişledi.

George Floyd'un Minneapolis'te bir grup polis tarafından öldürülmesinin ardından düzenlenen protestoların oluşturduğu siyasi atmosferde, bu tür girişimler hızlanmıştı. Kapsayıcılık politikaları özel sektör ve federal kurumlarca benimsendi.

'Çeşitlilik, Eşitlik ve Kapsayıcılık' (DEI) programlarını eleştirenlere göre bu açılım, siyasi düşünce ve ırkı, liyakatin önüne koyuyor.

Onlara göre, bölünme yaratan bu politikalara modern Amerika'da artık ihtiyaç duyulmuyordu.

Trump'ın bu programları sonlandırma kararı, az bir farkla çoğunluk desteğini alıyor gibi görünse de bu adımın beklenmedik sonuçları da oldu.

Arlington Ulusal Mezarlığı, siyah ve kadın hizmet üyelerinin geçmişine ilişkin tüm ifadeleri web sitesinden kaldırdı.

BBC

Donald Trump'ın ilk 100 günü, modern dönemde görülmedik denli bir tek taraflı güç gösterisine sahne oldu.

Trump'ın federal hükümetin büyük bir bölümünü ortadan kaldırmaya yönelik adımlarını, bir sonraki yönetimin geri döndürmesi, eğer bu yönde bir irade olursa, on yıllar olmasa bile yıllar alacaktır.

Ancak başka açılardan Trump'ın şu ana kadarki adımları daha az kalıcı olabilir.

Kongre onayı olmadan yaptığı kapsamlı reformların çoğu, gelecekteki bir başkan tarafından kararname yoluyla geri döndürülebilir.

Dolayısıyla bu fırtınalı başlangıcın, ne ölçüde kalıcı bir değişime yol açacağı sorusu henüz yanıtsız.

Bu yılın devamında, Kongre'de az bir farkla çoğunlukta olan Cumhuriyetçiler, Trump'ın politikalarına yasama desteği sağlamaya çalışacak. Ancak bunun başarı garantisi bulunmuyor.

Gelecek yıl yapılacak Kongre ara seçimlerinde çoğunluklarını da kaybedebilirler.

Bunlarla birlikte Trump giderek daha fazla dava ile karşı karşıya kalıyor.

Her ne kadar ABD Yüksek Mahkemesi'nde muhafazakârlar çoğunlukta olsa da, bazı kilit davalardan Trump'ın aleyhine kararlar çıkması beklenebilir.

Trump'ın ikinci döneminin ilk 100 günü dramatik bir siyasi güç gösterisine sahne oldu.

Yönetiminin nasıl bir miras bırakacağıysa kalan 1361 günde netleşecek.