Yüksek zekaya sahip olmak bir lütuf mu yoksa bir lanet mi? İşte yüksek zekaya sahip olan insanların özellikleri
İnsanların sahip olduğu algılama mekanizmaları farklı boyutlardadır. Birçok bilim insanının üzerinde yüzyıllardır çalıştığı zeka soyut bir kavramdır. Francis Galton, dünyada yer alan bilgilerin duyu organları aracılığıyla beyne ulaştırıldığını ve buna bağlı olarak algılamada farklılıklar ortaya çıktığını belirtmiştir. Alfred Binet'e göre zekâ, "iyi muhakeme edebilme, iyi hüküm verebilme ve eleştirel görüşe sahip olma" şeklinde tanımlanmıştır. Yüksek zeka seviyesine sahip olan kişiler ise dünyayı diğerlerinden çok daha farklı görüyor. Bunun neticesinde ise sosyal garipliklere çok daha sık rastlanıyor. Peki, yüksek zekaya sahip olmak bir lütuf mu yoksa bir lanet mi? İşte yüksek zekaya sahip olanların ortak özellikleri...
Zeki insanlar çoğu kişiler için normal olan durumlarda inanılmaz endişeli hale gelebiliyorlar. Bunun nedeni ise onların sosyal organizasyonlarda ya da partilerde nasıl hareket etmeleri gerektiğini bilmemeleri değil; zihinlerinin sürekli aşırı çalışıyor olması ve bu sebeple de etraflarındaki her türlü şeyin onları inanılmaz endişeli kılması.
Soyut düşünme, muhakeme etme ve bu zihinsel işlevleri uyumlu şekilde bir amaca yönelik olarak kullanabilme yetenekleri olarak tanımlanan zeka her insanda farklı seviyelerde gözlemlenir. Zeka üzerine yapılan bazı araştırmalara göre IQ seviyesi annenin kromozomundan geldiği iddia ediliyor. Her ne kadar bu araştırma sonuçlarının doğru olmadığını ileri süren yeni çalışmalar ortaya konsa da zekâ genini taşıyan X kromozomunun babada yalnızca 1, annede ise 2 adet bulunması nedeniyle, çocukların IQ'larını annelerinden alma olasılığının daha yüksek olduğu düşünülüyor.
Araştırmalara göre zekânın genetik etkisi yüzde 75 iken çevrenin etkisi ise yüzde 25 olarak açıklanıyor. Bununla birlikte başka bir araştırma da bunun yaşa göre değiştiğini vurguluyor, yani küçük yaşlarda genetik etki yüzde 20'lerde gençlerde yüzde 40 olurken orta yaşlarda ise yüzde 60 olarak değişiyor.
Yüksek zekaya sahip insanlar, diğerlerine göre farklı bakış açılarına sahiptir. İşte, zeki insanların özellikleri...
ZEKİ İNSANLAR BİLMEDİKLERİNİN FARKINDADIRLAR
Zeki insanlar, çoğu konularda üstün bilgi sahibi olsalar da fikirlerinin olmadığı bir konuda bilmediklerini kolayca söylerler. Onlar için "bilmiyorum" demek çok kolaydır. Zeki insanlar bilmemekten korkmazlar çünkü bilmedikleri şeyi öğrenebileceklerinin farkındadırlar.
Journal of Personality and Social Psychology adlı dergide yayımlanan bir çalışmaya göre, kişinin zekası ne kadar düşükse, kişi kendi bilişsel yeteneklerini olduğundan çok daha fazlaymış gibi görmeye o kadar meyilli oluyor.
Justin Kruger ve David Dunning tarafından yapılmış klasik bir deney, kişinin zekâsı düştükçe, bilişsel yeteneklerini gözünde büyüttüğünü göstermiştir.
DİNLENMEZLER
Karşılaştıkları ve yaşadıkları her durumu aşırı analiz etme meyilleri yüzünden, zeki insanların zihni sürekli olarak çalışır. Bu da tükenmişlik, uykusuzluk, ve aşırı strese yol açar ki bir kişinin sağlığı ve genel refahı üzerinde uzun süreli olumsuz etkileri olabilir.
YALNIZLIK KALMAKTAN HOŞLANIRLAR
Yüksek zekaya sahip olan insanlar, oldukça bireysel olmaya eğilimlidirler. Son dönemlerde yapılan araştırmalar, zeki insanların, birçok insana kıyasla, arkadaşları ile sosyalleşmekten daha az tatmin olduklarını ortaya koymaktadır.
KELİMELERİ AŞIRI ANALİZ EDERLER
Zeki insanlar sürekli merak eder; "Bunu söyleyerek ne demek istedi?" Bu düşünce tarzı, en zararsız durumlarda bile sosyal anksiyeteye neden olabilir. İşvereninden duyacağı basit bir iltifat bile onu "Alay mı ediyor?" ya da "Gerçekten iyi bir iş mi çıkardım?" gibi düşüncelere iter. Aslında karşısındaki insan sadece ağzından çıkanları söylemiş olmak istese de, aşırı düşünür için, günün geri kalanında basit etkileşim endişesi bırakır.
ENERJİLERİ YÜKSEKTİR VE BUNU İYİ KULLANIRLAR
Özelliklerinden bir tanesi çok büyük fiziksel enerjiye sahip olmalarıdır. Bu doğuştan gelen bir enerji modellemesi olmayıp, tamamen kendini adapte ettiği konuyu tamamlamak için saatlerce çalışması gerektiği bilincine sahip olmasıdır.
Bunun sonucu olarak da irade ve kalp koordineli bir şekilde enerjiyi temin için çalışırlar.
SON DERECE UYUMLU OLURLAR
Zeki insanların ortama ve insanlara uyum sağlama kapasiteleri oldukça yüksektir. Karşılaştıkları kısıtlamalar veya zorluklar ne olursa olsun zeki insanlar olaylara uyum sağlayabilir.
Psikolojik araştırmalar da bu fikri destekler nitelikte. Birçok Quora kullanıcısı, zeki insanların esnek olduklarından ve farklı ortamlarda kendilerini gösterebildiklerinden söz ediyor. Zeka, çevreyle daha iyi baş edebilmek için kişinin kendi davranışlarını değiştirebilmesiyle veya bulunduğu ortamda değişiklikler yapabilmesiyle ilişkilidir.
HİÇ BİTMEYEN BİR MERAKLARI İLE OLAYLARI AŞIRI ANALİZ EDERLER
Yaşadıkları diyaloglar ve düzenli yaşam oluşumlarının hepsinde daha derin anlamlar ararlar. Bu onların kendi düşünceleri içinde kaybolmasına ve karşısındaki ile iletişimini yitirmesine sebep olabilir. Zeki insanlar genellikle ana konuşmalar ile kendileri arasına mesafe koyar ve etkileşimlerde aktif olmak yerine bir dış gözlemci olmayı tercih ederler.
Albert Einstein’ın konuşla alakalı efsane sözü ise adeta bu durumu kanıtlar niteliktedir; "Özel yeteneklerim yok; sadece tutkulu bir şekilde meraklıyım."
Zeki insanlar, diğerlerinin hafife aldıkları şeyler karşısında büyülenmeye çok daha yatkındır çünkü onlar olaylara olduğu gibi dümdüz bakmaz. Formülünü, var olma şeklini ya da işleyiş mekanizması gibi detayları merak ederler.
2016 yılında yayınlanan bir çalışmaya göre, çocukluktaki zekâ ile yetişkinlikteki deneyime açık olma arasında ilişki olduğu görülmüştür.
ASLA SIKICI DEĞİLLERDİR VE OLDUKÇA KOMİKTİRLER
Mizah anlayışları güçlü olan zeki insanlar, sadece sıkıcı iş ve bilgiler arasında kaybolmaz. Eğlenceli ve sosyal olmayı bilirler. Zeki kişiler hem disiplinle ve hem de oyun oynar tarzda işlerine eğilirler. Yaptıkları işi büyük bir ciddiyetle yaparlar, ancak oyun havası da vererek yaptıkları işten büyük bir zevk alırlar.
Yapılan bir araştırmada, daha komik karikatür yazıları yazan kişilerin sözel zeka testlerinde daha yüksek skorlar elde ettikleri görüldü. Bir başka araştırmada ise profesyonel komedyenler, sözel zekâ ölçümlerinde ortalamanın üzerinde sonuçlar elde ettiler.
DETAYLAR ONLAR İÇİN ÇOK ÖNEMLİDİR
Zeki kişiler hem iş hem de özel hayatlarında her bir ayrıntıyı tek tek hesaplarlar. Yaşadıkları diyaloglar ve düzenli yaşam oluşumlarının hepsinde daha derin anlamlar ararlar.
Bu onların kendi düşünceleri içinde kaybolmasına ve karşısındaki ile iletişimini yitirmesine sebep olabilir.
Zeki insanlar genellikle ana konuşmalar ile kendileri arasına mesafe koyar ve etkileşimlerde aktif olmak yerine bir dış gözlemci olmayı tercih ederler.
ART NİYETLERİN FARKINDADIRLAR
Akıllı insanlar genellikle başkaları tarafından yapılan ve söylenen her şeyi aşırı analiz ederler. Yani birisi cömert davrandığında, sosyal kaygılı kişi onun neden bu kadar hoş davrandığını merak edecektir. Bu durum, insanların gerçek niyetlerinden bağımsız, bir güvensizliğe yol açar. Bu temkinli davranış, kaygılı insanı art niyetlerden koruduğu kadar bazen gerçeklerden uzaklaşmasına da neden olur.
AÇIK FİKİRLİDİRLER
Zeki kişiler, kendilerini yeni fikirlere ya da fırsatlara karşı kapatmazlar; diğer insanların görüşlerini değer ve geniş fikirlilikle kabul etmeye ve düşünmeye isteklidirler. Ve daima alternatif çözümlere açıktırlar. Psikologlar, açık fikirli kişilerin - alternatif bakış açıları arayan ve kanıtları adil bir şekilde tartanların - zekâ testlerinde daha yüksek skorlar elde etmeye yatkın olduklarını söylemektedirler.
ÖZ DENETİMLERİ YÜKSEKTİR
Zeki insanlar, planlayarak, hedeflere açıklık getirerek alternatif stratejiler araştırarak ve sonuçları başlamadan önce tartarak, düşünmeden hareket etmenin önüne geçerler. Bilim adamları, öz denetim ile zekâ arasında, bağlantı bulmuşlardır.
2009 yılında yapılan bir çalışma kapsamında, katılımcılardan iki finansal ödül arasında seçim yapmaları istenmiştir:
Sonraki bir tarihte yüklü bir ödeme ya da hemen biraz daha az ödeme.
Sonuçta, sonraki bir tarihte daha fazla ödeme almayı seçen katılımcıların zekâ testlerinde daha yüksek sonuçlar aldıkları görülmüştür.
DİĞER İNSANLARIN DÜŞÜNCELERİNE KARŞI HASSASTIRLAR
Zeki insanlar, bir başka insanın düşündüklerini ya da hissettiklerini, neredeyse bizzat hissederler. Bazı psikologlar, empatinin, diğerlerinin ihtiyaçlarına ve duygularına karşı tetikte olmanın ve bu ihtiyaçlara hassasiyetle yaklaşacak şekilde davranmanın, duygusal zekânın temel bileşenlerinden olduğunu düşünüyor. Duygusal açıdan zeki kişiler, tipik olarak yeni insanlarla konuşmaya ve onlar hakkında bir şeyler öğrenmeye oldukça ilgilidirler.
YÜKSEK GÖZLEM ZEKASINA SAHİPLER
Yüksek zeka sahibi insanların çoğu, diğer bireylere göre çevrelerindeki dünya ile daha fazla uyum içindedirler. Her türlü tehdide karşı aşırı duyarlı oldukları için rahat davranmaları zorlaşır. Ani yüksek sesler bile paniklemelerine sebep olabilir. O kadar hızlıdırlar ki, etraflarındaki insanlar duydukları sesi anlamaya çalışırken, hızlı düşünen bu insanlar çoktan 'ya bir silah ya da bomba olsaydı' düşünce döngüsüne girmişlerdir bile.
GEÇMİŞ DENEYİMLERDEN FAYDALANIRLAR
Mantıklı düşünürler olarak, zeki insanlar gelecekteki sonuçları tahmin etmek için geçmiş deneyimlerini kullanırlar. Bu, yüksek seviyede sosyal anksiyeteye yol açabilir. Sosyal kaygılı insanlar, geçmişte kendilerini mahcup etmiş insanlara veya başarısız oldukları durumlara karşı kendilerini korurlar. Olası sonuçları tartarken, en kötü durum senaryolarını kurgularlar ve bunu yapmaları görevi tamamlamalarını zorlaştıracaktır.
KENDİ KİŞİLİKLERİNİN, DUYGULARININ VE DAVRANIŞLARININ SON DERECE FARKINDADIRLAR
Akıllı insanlar, sürekli nasıl algılandıklarını düşünürler ve toplum içinde davranışlarını değiştirerek mümkün olduğunca uyum sağlamaya çalışırlar. Kafalarının içinde sürekli diğer insanların davranışlarını nasıl değerlendireceğine dair soru işaretleri vardır. İşin tuhafı, düşüncelerinin çoğunun sadece kendi kafalarının içinde olduğunu anlamak onlar için zordur ve fazlası ile öz bilinç esiridirler.
EMPATİ SAHİBİDİRLER
Diğer insanların kendilerini takdim etme şekline aşırı duyarlı olmakla birlikte, zeki insanlar empatiktirler de. Ne yazık ki, bu onların arkadaşlarının yüklerini ve sorunlarını kendilerininmiş gibi yüklenmelerine sebep olur. Karşılaştıkları her durumu aşırı analiz ettikleri için de bu sorunları çözmeden duramayacaklar ve bu da onları daha kaygılı hale getirecektir. Zeki insanlar sadece kendi problemleri ile değil, derinden sevdiği insanların problemleri ile de sürekli savaş halindedirler.
İNANILMAZ DERECEDE MANTIKLIDIRLAR
Yüksek zeka sahibi insanlar inanılmaz derecede mantıklıdırlar. Bu kulağa iyi bir şey gibi gelse de aynı şekilde düşünmeyen insanlarla çalışmayı son derece sinir bozucu kılar. Zeki bir insan tarafından varılan mantıklı ve doğru sonuca karşı çıkacak insanlar çoğunluktadır, çünkü bu düşünce onlarınki ile bağdaşmayacaktır. Doğru yönde atılacak ve işi hızlandıracak mantıklı adımlar, arkasındaki süreci anlamayacak insanlar tarafından her zaman geciktirilebilir.
BAŞKALARININ ZİHİNLERİNİN AŞIRI FARKINDADIRLAR
Son örneğe geri dönelim, işverenin hiçbir coşku ya da taşkınlık taşımayan şekilde "İyi iş çıkardın" dediğini düşünün. Sosyal kaygılı insanın bu heyecan eksikliği ve vücut dili üzerinden pek çok farklı anlam çıkaracağına emin olabilirsiniz. Halbuki işverenin konudan özerk, kötü bir gün geçirme ihtimali olabilir. Ama karşısındaki insanın zihninin farkında olmak, zeki insanı problemi bulmaya ve onu düzeltmeye kışkırtır. Sosyal kaygıları olan kişi, günün kalanını durumdaki payını düşünerek geçirebilir.
