Zorunlu askerlik Avrupa'ya geri mi dönüyor?
Avrupa'da zorunlu askerliğe dönüş sinyali veren ülkelere Polonya da eklendi. Peki kıta genelinde zorunlu askerlik uygulaması ne durumda?
Getty Images
Avrupa'da zorunlu askerliğe dönüş sinyali veren ülkelere Polonya da eklendi.
Polonya Başbakanı Donald Tusk, geçen ay erkekler için askerlik eğitimini zorunlu kılacak bir düzenleme üzerinde çalıştıklarını açıkladı.
Rusya'nın 1,3 milyon, Ukrayna'nın 800 bin askeri olduğunu belirten Tusk, ülkesinde yalnıza 200 bin civarındaki asker sayısını 500 bine çıkarmak istediklerini duyurdu.
Öte yandan zorunlu askerliğin olduğu Rusya da bu yılki bahar celbinde 160 bin erkeği orduya çağırarak 2011'den bu yana en büyük asker alımı için ilk adımı attı.
Polonya lideri Tusk, "Bir savaş çıkması durumunda Polonya'daki tüm erkeklerin bu konuda eğitilmiş olmasını, rezerv askeri gücümüzün potansiyel tehditler karşısında yeterli olmasını istiyoruz" dedi.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, bazı Avrupa ülkelerinin zorunlu askerliğe bakışını değiştirdi.
Özellikle coğrafi olarak Rusya'ya daha yakın ülkeler, olası bir savaşa karşı ordularını güçlendirmek istiyor.
Bunlardan biri de Rusya ile sınırı bulunan Letonya. 2006'da zorunlu askerliği kaldıran Baltık ülkesi 2023'te erkekler için 11 aylık zorunlu askerlik başlattı.
Kadınlar ise gönüllü olarak askere gidebiliyor.
Letonya Başbakanı Edgars Rinkevics 9 Mart'ta yaptığı açıklamada pek çok Avrupa ülkesinin aynı adımı atması gerekeceğini söyledi.
Letonya'nın geçen yılki bu adımının ardından Avrupa'da Rusya ile komşu olup da, zorunlu askerlik uygulamasının bulunmadığı tek ülke Polonya kalmıştı. İki ülkenin Kaliningrad'da küçük bir sınırı bulunuyor.
Polonya lideri Tusk'ın planı işlerse, önümüzdeki yıldan itibaren Rusya'nın tüm Avrupalı komşuları zorunlu askerliğe geri dönmüş olacak.
Batı Avrupa'da pek çok ülke İkinci Dünya Savaşı veya Soğuk Savaş'ın ardından zorunlu askerlik uygulamasını kaldırmıştı.
Fakat buna rağmen kıtada bu uygulamadan vazgeçmeyen ülkeler de vardı.
Bu ülkelere ek olarak Ukrayna, Litvanya, İsveç ve Letonya son yıllarda zorunlu askerliği geri getirdi.
'Nesilde bir görülen türden değişim'
BBC'nin sorularını yanıtlayan İngiltere'nin eski savunma bakanı Tobias Ellwood "ABD'nin Avrupa'ya güvenlik garantilerinden çekilmekte olduğunu, Trump'ın da Ukrayna yerine, Rusya'yla ittifak kurduğunu görüyoruz" dedi ve ekledi:
"Bu yüzden Avrupa'da daha büyük bir askeri çatışma riski var. Bu da nesilde bir görülen türden bir savunma değişimi gerektiriyor."
Fakat ABD merkezli düşünce kuruluşu Carnegie Endowment for International Peace'ten Sophia Besch ve Katrine Westgaard'a göre zorunlu askerliğin büyük bir maddi yükü de bulunuyor.
Bu yük hem çok sayıda insanı barındırıp beslemek hem de insanların kariyerlerine ara vermesinin ekonomiyi etkilemesinden kaynaklanıyor.
Öte yandan uzmanlar Danimarka, İsveç ve Litvanya gibi bazı ülkelerin askerlere mesleki eğitim, askerlik süresince maaş ve sonrasında istihdam gibi imkanlar sunarak hem askerliği daha çekici kılmaya hem de bunun ekonomik etkilerini dengelemeye çalıştığını belirtiyor.
Ayrıca Estonya'daki bilgi teknolojileri çalışanlarının orduda da aynı alanda değerlendirildiğini ve kariyerlerine yeni yeteneklerle döndüklerini söylüyorlar.
AB vatandaşları işgal durumunda bile ülkelerini savunmak istemiyor
Uzmanlar, her ülkenin durumu ve ihtiyaçları farklı olduğu için bu konuda tüm ülkelere uyacak bir formül olmadığını, her ülkenin kendi çözümünü yaratması gerektiğini de ekliyorlar.
Yine de zorunlu askerlik fikri Avrupa'da popüler değil.
Araştırma şirketi Gallup'un geçen yıl yaptığı bir ankete göre Avrupa Birliği vatandaşlarının yalnızca yüzde 32'si ülkelerinin işgal edilmesi durumunda savaşmaya istekli olacaklarını söylüyor.
İtalya, Avusturya ve Almanya vatandaşları yalnızca AB içinde değil, dünyada da ülkeleri işgal edilmesi durumunda savaşmaya en isteksiz olanlar.
Kadınlar için de zorunlu askerlik
İsveç ve Norveç'te askerlik kadınlar için de zorunlu.
Bazı ülkelerde ise gönüllü olarak orduya katılabiliyorlar.
Ayrıca Danimarka'da 2026'dan itibaren, Letonya'da 2028'den itibaren askerliğin kadınlar için zorunlu olması planlanıyor.
Askerliğin zorunlu olduğu Avrupa ülkelerinde dini, siyasi veya vicdani nedenlerle askere gitmek istemeyenlere vicdani ret hakkı tanınıyor.
Bunun istisnası iki ülke ise Türkiye ve Azerbaycan.
