Belirsizliklerin gölgesinde... ABD, Rusya ve Ukrayna ne istiyor?
ABD Başkanı seçildiği günden beri Rusya-Ukrayna Savaşı'na ateşkes çağrısında bulunan Donald Trump geçtiğimiz hafta Rus lider Vladimir Putin'le Alaska'da yaptığı tarihi zirvenin ardından pozisyonu aniden değiştirerek ateşkes yerine doğrudan barış anlaşmasını öne çıkardı. Avrupa'nın da dahil olmak istediği süreçte Rusya ve Avrupa sık sık karşı karşıya geliyor. İngiliz basını ABD, Rusya ve Ukrayna'nın pozisyonunu yazdı.
Dünya kamuoyu, Rusya-Ukrayna Savaşı'na ilişkin tarihi iki zirveyi geride bıraktı. Trump ve Putin'in tarihi Alaska zirvesi ve daha sonra Avrupalı liderlerin Ukrayna lideri Zelenskiy'le beraber Beyaz Saray'da Trump'la görüşmesi; savaşın sonunun nasıl olacağı ve tarafların neyi amaçladığı tartışmalarını hızlandırdı.
Peki Trump ne istiyor?
Beyaz Saray ilkbahardan bu yana Rusya'yı Ukrayna'da ateşkesi kabul etmeye çağırıyor. Trump'ın mart ayında ifade ettiği gibi, "Ateşkesin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Eğer Rusya'nın bunu yapmasını sağlayabilirsek, bu harika olur."
ABD Başkanı, bunu reddetmesi halinde Moskova'yı ve Hindistan gibi Rusya'dan petrol alıcılarını yaptırım uygulamakla tehdit etti. Çeşitli süreler verdi ve bu süreler gelip geçti. Geçen haftaya kadar ABD çatışmalara 30 gün ara verilmesi talebini sürdürdü ve Kiev de bunu kabul etti. Cuma günü Alaska'ya giderken uçakta Putin ile görüşmesinden önce konuşan Trump talebini yineledi. Ateşkesin gerçekleşmemesi halinde bunun "ciddi sonuçları" olacağını söyledi, "Mutlu olmayacağım" dedi.
Trump'ın pozisyonu Putin'le görüştükten sonra değişti. Bunun nedeni tam olarak bilinmiyor. Ancak Rusya'nın muhalefeti karşısında Trump ateşkes çağrısını geri çekti ve bunun yerine Kremlin'in savaşı sona erdirmek için tercih ettiği 'barış planını' benimsedi.
Bir barış anlaşması gerçekleşene kadar Moskova bombalamaya devam edecek. Trump ayrıca Rusya'nın toprak taleplerini de kabul etti. Putin, Rus birliklerinin 2014'ten bu yana ele geçiremediği Donetsk bölgesinin kuzey kısmını - Kramatorsk ve Sloviansk kale şehirleri de dahil olmak üzere - almak istiyor.
ABD'nin Ukrayna'da ateşkes konusundaki politika değişikliği ve Ukrayna'ya NATO'ya almadan NATO'nun 5.maddesine benzer bir güvenlik garantisi verilmesi sözü, zirvenin en önemli sonucuydu.
Oval Ofis'te Volodimir Zelenskiy ile yaptığı görüşmede Trump yeni düşünce tarzını açıkladı. Ateşkese gerek olmadığını söyledi ve altı çatışmayı ateşkes olmadan sonlandırdığını iddia etti:
"Ben hiç ateşkes yapmadım" dedi.
Rusya ne istiyor?
İngiliz The Guardian gazetesinin analizine göre Rusya savaşa devam etmek istiyor. Yaz boyunca Rus birlikleri Donbas'taki köyleri ele geçirdi ve ilk kez Donetsk oblastı sınırındaki Dnipropetrovsk bölgesine girdi.
Rusya'nın ilerleyişi kademeli ve ağır kayıplarla gerçekleşti. Putin kazandığına ve zamanın kendisinden yana olduğuna inanıyor. Maksimalist talepleri 2022 işgalinden bu yana değişmedi. Zelenskiy'nin görevden alınmasını, Ukrayna ordusunun büyüklüğüne ciddi sınırlamalar getirilmesini ve NATO üyeliğinin veto edilmesini istiyor.
Karşılıklı kalıcı bir barış planı, bir tarafın diğerine anlaşmanın bir parçası olarak toprak vermesini içerebilir. Putin'in koşulları Kiev için kabul edilemez ve Ukrayna'nın teslim olması anlamına geliyor. Ukraynalılar, Putin'in Trump'ı Rus güçlerinin savaş alanında ele geçiremediklerini almak için kullandığına inanıyor - Donetsk'te zafere giden en hızlı yol Washington. Müzakereler başarısız olursa, Putin kaçınılmaz olarak Zelenskiy'i suçlayacak.
Ukrayna ve Avrupa'nın düşüncesi ne?
Gazeteye göre Ukrayna ve Avrupalılar hayal kırıklığına uğramış durumda. Avrupalı liderler Trump'ı, herhangi bir müzakere yapılmadan önce ateşkesi kabul etmesi için Rusya'ya baskı yapmaya çağırdı. Pazartesi günü Beyaz Saray'da bu mesajı pekiştirdiler. Birleşik Krallık'tan Keir Starmer, Fransa, Almanya, İtalya ve Finlandiya, NATO ve AB liderleriyle birlikte Washington'da Zelenskiy'ye katıldı.
Görevleri Zelenskiy'i korumak. Avrupalılar Rus saldırganlığını ödüllendirecek herhangi bir anlaşmaya karşılar. Almanya Şansölyesi Friedrich Merz ateşkesi desteklediğini ifade etti. Alman lider Trump'a "Bunun üzerinde çalışalım ve Rusya üzerinde baskı kurmaya çalışalım" dedi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise Avrupa hükümetlerinin eninde sonunda herhangi bir barış görüşmesine dâhil edilmesi gerektiğini belirtti. Trump'ın U dönüşünün ardından Ukrayna'nın AB'deki müttefikleri onu ateşkes fikrine ikna etmek için yeni bir formül kullanıyor: "Ölümleri durdurun"
Ukraynalıların kırmızı çizgisiyse toprak takasının Zelenskiy ve Putin arasında görüşülmesi gerektiği. Üçlü bir zirve olmadan hiçbir şekilde barış anlaşması yapılabileceğine inanmayan Kiev, kapsamlı bir güvenlik taahhüdü talebini yineliyor. Rusya ise NATO'nun veya Avrupalı başka ülkelerin sınır hattına barış gücü konumlandırmasına karşı çıkıyor.
