İTO enflasyon hesabını güncelliyor

İstanbul Ticaret Odası'nın (İTO) 1995 yılından beri hazırlayıp kamuoyuyla paylaştığı "İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi", 1 Şubat'tan itibaren "İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi" adıyla yenilenerek yayımlanacak

Giriş: 31.01.2025 - 13:35 Güncelleme: 31.01.2025 - 13:35

Yeni indeksin tanıtımı için İTO tarafından basın toplantısı düzenlendi. Toplantıda, İTO'nun 1985 ve 1995 bazlı Ücretliler Geçinme İndeksleri'nin, değişen tüketim alışkanlıkları ile insan hayatına giren yeni hizmet ve ürünleri temsil etmesi amacıyla yenilenmesine karar verildiği açıklandı.

Toplantıda verilen bilgiye göre 1995 yılı bazlı indekste 242 madde bulunurken, 2023 baz yıllı İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi'nde 493 madde yer alıyor. Ayrıca indeksteki ana grup sayısı 8'den 12'ye çıkarıldı. Fiyat derleme sayısı da 15 bin 725'ten 24 bin 500'e yükseltildi.

İTO tarafından hesaplanan ve açıklanan indekslerin fiyatları, ağırlıklı olarak "yerinde veri toplama" yöntemiyle temin ediliyordu. Yeni indekste ise bu yönteme ek olarak kısmen "internet üzerinden" veri temini de yapılmaya başlandı.

REKLAM

İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi için bilimsel araştırma çalışmalarının ardından İTO İstatistik Birimi'nin koordinasyonunda bilişim altyapısı ve hesaplama programları geliştirildi.

Çalışma için tüketici davranışlarını ölçme ve hane halkı araştırmaları konusunda NielsenIQ Türkiye danışmanlık hizmeti verdi.

İTO'nun yeni indeksini hazırlayan Bilim Kurulu ise Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. M. Ege Yazgan, İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Elçin Aykaç Alp, Milli İstihbarat Akademisi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mevlüt Tatlıyer, Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurullah Gür, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Kaya ve Dr. Barış Soybilgen'den oluşuyor.

Yeni indeks için İTO Bilim Kurulu, İTO Stratejik Araştırmalar Merkezi (İTOSAM) İstatistik Birimi ve NielsenIQ Türkiye Tüketici ve İçgörü Araştırmaları Bölümü'nün çalışmaları ile aylık 350 hane takip edilerek, toplam 2 bin 400 hanenin katılım gösterdiği tüketim araştırması yapıldı.

REKLAM

İndeks çalışmaları kapsamında Ocak 2023'ten bugüne kadar geçen 25 ayda toplamda 586 binin üzerinde fiyat verisi toplandı.

Şekib Avdagiç, günün değişen şartlarına göre indeksi yenilemenin, baz yılını değiştirmenin, ürün grup ve maddelerini güncellemenin bir zorunluluk olduğunu söyledi.

Tüketim davranışlarında köklü değişikliklerin olduğuna işaret eden Avdagiç, "Dün hiç düşünülmeyen hizmet ve ürünler, temel ihtiyaçlar arasına girdi. Bir önceki indeksimizde 'soba, video, kaset çalar, odun, aidata dahil olmayan kapıcı ücretleri' gibi başlıklar vardı. Şimdi İstanbul'da doğalgazsız ev yok, video kaset izleyen yok. Ama hepimiz otomobil, cep telefonu, internet, dijital platformlar kullanıyoruz. Dolayısıyla 30 yıldır kullandığımız 1995 baz yıllı indeksimiz artık yeterli olmamaya başladı." diye konuştu.

Avdagiç, İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi'nin güncellenmesi için 2019 itibarıyla çalışmalara start verdiklerini aktararak, şunları ifade etti:

REKLAM

"Ne yazık ki araya 2 yıllık pandemi girdi, hem fiyatlamalarda hem de tüketim biçimlerinde anormallikler oldu. Biliyorsunuz, baz yılının olağanüstü gelişmelerden mümkün olduğunca arındığı bir yıl olması gerekiyor. Bu nedenle çalışmalarımızın başlangıç tarihini erteledik. Normalleşme sürecinin kabul edilecek bir seviyeye gelmesini bekledik. Yeni indeksimizi ilk kez 2023 yılında teste başladık. Baz yılı olarak da 2023'ü esas aldık. 1 Şubat 2025'ten itibaren de resmi olarak yürürlüğe koyuyoruz."

Şekib Avdagiç, İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi'nin A'dan Z'ye akademisyenler, bağımsız kuruluşlar ve İTO İstatistik Birimi'nden oluşan bir ekip tarafından hazırlandığını kaydetti.

En büyük şanslarının, tıpkı 1953'teki gibi akademik açıdan Türkiye'nin sayılı isimleri arasında yer alan hocalar olduğunu belirten Avdagiç, "İkincisi ise dünyanın önde gelen bilgi hizmetleri ve en kapsamlı tüketici iç görülerini sunan şirketi NielsenIQ oldu. Bu süreçte NielsenIQ Türkiye ve NBT Teknoloji Danışmanlık'tan danışmanlık hizmeti aldık. Sacayağımızın üçüncü temeli ise Odamızın 96 yıllık enflasyon ölçme deneyimine sahip İstatistik Birimi idi." diye konuştu.

Avdagiç, İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi'nin Türkiye'deki en güncel İstanbul indeksi olma özelliğini taşıdığını ifade ederek, "Tıpkı ilk indeks ve sonrasındakilerde olduğu gibi bu indeksimiz de metodolojik açıdan çağdaş ve bilimsel özelliklere sahip. Bir başka ifadeyle yeni indeksimiz, metodolojik açıdan EUROSTAT ile aynı nitelikleri taşıyor. 2023 bazlı İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi'nin şehrimiz ve ticaret alemimiz için hayırlı olmasını diliyorum." açıklamasını yaptı.

REKLAM

İTO Bilim Kurulu adına söz alan Kurul Üyesi ve Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ege Yazgan da İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi'nin oldukça eski bir indeks olduğunu dile getirdi.

Yazgan, İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi'nin tüketici kalıpları açısından eski bir kalıp üzerinden hazırlanan bir endeks olduğunu anımsatarak, "Dolayısıyla toplanan mallar ve onların endekse girerken ağırlıkları eskide kalmış bir şeydi. Bunun yenilenmesi son derece önemliydi." dedi.

İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi'nin ana çıkış itibariyle ücretli kesimin tüketim alışkanlıklarının kalıpları üzerine yoğunlaştığını söyleyen Yazgan, "İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi, tüm tüketicileri gösteren bir endeks. İstanbul'a özel daha genel bir tüketim endeksi üzerinde çalışıldı. " değerlendirmesinde bulundu.

Konuya ilişkin X hesabından değerlendirmede bulunan Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi ve TCMB eski başekonomisti Hakan Kara "Eskiye göre daha sağlıklı bir endeks olacağı kesin" değerlendirmesinde bulundu.

"Yarın açıklacak İTO fiyat endeksinde kapsamlı güncellemeler yapılacak. TÜİK’le uyumlu olarak 12’li alt gruplar şeklinde açıklanacak. Radyo, soba, video, gazete, kaset çalar gibi ürünler endeksten çıkıyor, Cep telefonu, internet faturası, dijital yayın üyeliği gibi kalemler girecek. Madde sayısı 242’den 493’e yükseliyor. İnternetten toplanan veriler de dahil edilecek" diyen Kara "

Eskiye göre daha sağlıklı bir endeks olacağı kesin. Umarım eski endeks ile kıyaslayabileceğimiz şekilde geçmişe dönük (en azından 2024 yılı) verisi de açıklanır" diye ekledi.