Kuzguncuk nerede? Kuzguncuk hangi şehirde, ilde, bölgede?
İstanbul Boğazı'nın Anadolu kıyısında, devasa köprülerin ve modern yapıların gölgesinde, adeta zamanda asılı kalmış, tarihi ahşap evleri, asırlık çınarları ve omuz omuza duran camisi, kiliseleri ve sinagoguyla bir huzur ve hoşgörü vahası... Burası, eski İstanbul'un mahalle ruhunu ve sakinliğini günümüze taşıyan, Boğaziçi'nin en otantik ve en sevilen köylerinden biri olan Kuzguncuk'tur.
Birbirinden renkli cumbalı evleri, küçük esnaf dükkanları ve samimi atmosferiyle bilinen bu semt, bir yerleşim yerinden çok daha fazlasıdır. Peki, bu nostaljik semt tam olarak Kuzguncuk nerede?
Devasa köprülerin ve modern yapıların domine ettiği bir şehirde, Kuzguncuk adeta zamanın yavaşladığı, eski İstanbul'un mahalle ruhunun hala yaşadığı bir sığınak gibidir. Bu durum, onu sadece bir yerleşim yeri değil, aynı zamanda Türk dizilerinin ve filmlerinin de doğal bir platosu, şehrin yorucu temposundan kaçmak isteyenler için ise bir terapi merkezi haline getirmiştir. Bu özellikleriyle Kuzguncuk, İstanbul'un en özel ve en korunaklı hazinelerinden biri olarak öne çıkar.
KUZGUNCUK NEREDE VE COĞRAFİ KONUMU NEDİR?
İstanbul'un Anadolu Yakası'nda, Boğaziçi'nin en güzel ve en korunaklı koylarından birinde yer alan Kuzguncuk, Üsküdar ile Beylerbeyi arasında konumlanır. Coğrafi olarak 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nün hemen kuzeyinde, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nün ise güneyinde kalır. Bu konumu, onu iki köprünün de yoğun trafiğinden ve gürültüsünden bir nebze olsun korur. Semt, denize dökülen bir derenin oluşturduğu küçük bir vadiye ve bu vadinin yamaçlarına kurulmuştur.
Kuzguncuk konumu nedir sorusunun en net yanıtlarından biri, onun bir Boğaziçi köyü olmasıdır. Sahil yolu olan Paşalimanı Caddesi'nden başlayarak, içlere doğru uzanan ana arteri İcadiye Caddesi boyunca gelişmiştir. Bu cadde, semtin kalbinin attığı yerdir ve tarihi fırınlar, manavlar, kafeler ve sanat atölyeleriyle doludur. Semtin arkasındaki yamaçlar ve tepeler ise, Nakkaştepe gibi mevkilerle ve geniş yeşil alanlarla kaplıdır. Bu coğrafi yapı, Kuzguncuk'a hem denize yakın olmanın ferahlığını hem de bir vadinin korunaklı ve samimi atmosferini bir arada sunar.
KUZGUNCUK HANGİ İLDE, İLÇEDE VE BÖLGEDE YER ALIR?
İdari olarak Kuzguncuk, Türkiye'nin en büyük metropolü olan İstanbul iline ve bu ilin en kadim ve en önemli ilçelerinden biri olan Üsküdar'a bağlı bir mahalledir. Dolayısıyla Kuzguncuk hangi şehirde veya hangi ilde sorularının cevabı net bir şekilde İstanbul'dur. Üsküdar ilçesi, Tarihi Yarımada'nın tam karşısında yer alan ve Salacak, Kız Kulesi, Beylerbeyi Sarayı gibi pek çok tarihi ve turistik mekana ev sahipliği yapan, İstanbul'un en köklü yerleşim yerlerinden biridir.
Kuzguncuk, bu büyük ve tarihi ilçenin en iyi korunmuş ve en karakteristik mahallelerinden biri olarak öne çıkar. Üsküdar Belediyesi'nin ve dolayısıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin yetki alanı içindedir. Coğrafi bölge olarak ise Marmara Bölgesi'nde yer alır. Resmi olarak tek bir mahalle olsa da, halk arasında bir "semt" veya "Boğaziçi köyü" olarak anılması, onun idari sınırlarının ötesinde, güçlü bir kültürel ve sosyal kimliğe sahip olduğunun en güzel kanıtıdır.
KUZGUNCUK'UN TARİHİ
Bugünkü sakin ve bohem atmosferinin ardında, Kuzguncuk'un tarihi, yüzyıllar boyunca farklı dinlerden ve kültürlerden insanların bir arada, barış içinde yaşadığı bir hoşgörü mozaiğine dayanır. Semtin tarihi Bizans dönemine kadar uzansa ve o dönemde "Altın Kiremit" anlamına gelen "Khrysokeramos" adıyla anılsa da, asıl kimliğini Osmanlı döneminde kazanmıştır. Özellikle 17. yüzyıldan itibaren, İspanya'dan ve Avrupa'nın diğer bölgelerinden gelen Yahudiler için önemli bir yerleşim yeri haline gelmiştir. Onları daha sonra Rumlar ve Ermeniler takip etmiştir.
Uzun yıllar boyunca bir gayrimüslim köyü kimliği taşıyan Kuzguncuk, bu çok kültürlü yapının en somut kanıtlarını mimarisinde taşır. Bu hoşgörü ikliminin en etkileyici sembolü ise, semtin merkezinde birbirine çok yakın konumlanmış olan ibadethanelerdir. İcadiye Caddesi üzerinde yer alan Kuzguncuk Camii ile hemen avlu komşusu olan Surp Krikor Lusavoriç Ermeni Kilisesi, bu durumun en bilinen örneğidir. Biraz ilerisinde Ayios Yeorgios Rum Ortodoks Kilisesi ve yine yakın bir noktada Bet Yaakov Sinagogu bulunur. Bir caminin, iki kilisenin ve bir sinagogun birkaç yüz metrekarelik bir alanda bir arada var olması, Kuzguncuk'un tarih boyunca sahip olduğu barış ve bir arada yaşama kültürünün anıtsal bir kanıtıdır.
KUZGUNCUK'UN GÜNÜMÜZDEKİ KİMLİĞİ
Tarihteki çok kültürlü ruhunu mimarisinde yaşatan modern Kuzguncuk, günümüzde bir "nostalji, sanat ve mahalle" semti olarak yeniden keşfedilmiştir. Semtin bu denli popüler olmasındaki en büyük etkenlerden biri, Türk televizyon dizileri için doğal bir plato haline gelmesidir. Özellikle 2000'li yılların başında yayınlanan ve tüm Türkiye'nin sevdiği "Ekmek Teknesi" dizisi, Kuzguncuk'un o sıcak, samimi ve dayanışma dolu mahalle hayatını ekranlara taşımış ve semtin ününü bir anda artırmıştır. "Perihan Abla" gibi daha eski dizilere de ev sahipliği yapan semt, bu sayede pek çok kişinin zihninde "ideal mahalle" imajıyla yer etmiştir.
Bu popülerlik, zamanla semtin karakterini de dönüştürmüştür. Sanatçılar, yazarlar, mimarlar ve akademisyenler gibi entelektüel bir kesimin tercih ettiği bir yerleşim yeri haline gelen Kuzguncuk, bugün butik kafeleri, sanat atölyeleri, seramik dükkanları, küçük galerileri ve konsept kitapçılarıyla bohem bir havaya sahiptir. Semtin bu özgün ruhunu korumasındaki en önemli sembollerden biri de, mahallelinin ve sivil toplum kuruluşlarının çabalarıyla imara açılmaktan kurtarılan ve bir kent bostanına dönüştürülen Kuzguncuk Bostanı'dır. Bu bostan, semt halkının bir araya gelip kendi sebzelerini yetiştirdiği, komşuluk ilişkilerini ve doğayla bağı güçlendiren kolektif bir yaşam alanıdır. Tarihi ahşap konakları, sakin sokakları ve korunmuş dokusuyla Kuzguncuk, İstanbul'un kalbinde farklı bir zaman diliminde yaşama imkanı sunar.
