Maltepe nerede? Maltepe hangi şehirde, ilde, bölgede?
İstanbul'un Anadolu Yakası'nda, Marmara Denizi'nin Prens Adaları'nı selamlayan kıyılarından başlayıp, şehrin en yüksek tepelerinden birinin yemyeşil ormanlarına kadar uzanan geniş bir ilçe... Burası, bir zamanlar İstanbullu paşaların ve zengin ailelerin yazlık köşkleriyle süslü sakin bir sayfiye yeriyken, bugün şehrin en kalabalık ve en dinamik yaşam merkezlerinden birine dönüşmüş olan Maltepe'dir.
Hem bir metropolün tüm ulaşım ve yaşam olanaklarını sunan hem de sahil şeridi ve ormanlarıyla nefes aldıran bu ilçe, İstanbul'un en gözde yerleşim bölgelerinden biridir. Peki, bu köklü ilçe tam olarak Maltepe nerede?
Adını, tarihi bir anıt mezar veya hazine avcısı höyüğünden aldığına dair rivayetler taşıyan bu ilçe, bugün Türkiye'nin en büyük miting ve etkinlik alanlarından birine ev sahipliği yapan devasa sahil parkıyla da tanınır. Bu durum, Maltepe'nin sadece bir yerleşim bölgesi değil, aynı zamanda İstanbul'un sosyal ve siyasi hayatında da önemli anlara sahne olan bir merkez olduğunu gösterir ve ilçeye çok katmanlı bir kimlik kazandırır.
MALTEPE NEREDE VE COĞRAFİ KONUMU NEDİR?
İstanbul'un Anadolu Yakası'nda, Marmara Denizi kıyı şeridinin önemli bir bölümünü kaplayan Maltepe, şehrin en kalabalık ve en merkezi ilçelerinden biridir. Coğrafi olarak batısında Kadıköy, doğusunda Kartal, kuzeyinde ise Ataşehir ve Sancaktepe ilçeleriyle komşudur. Güneyde, yaklaşık 7 kilometre uzunluğunda bir sahil şeridiyle Marmara Denizi'ne açılır. Bu sahil, tam karşıda yer alan Prens Adaları'nın (Büyükada, Heybeliada, Kınalıada, Burgazada ve Sedefadası) büyüleyici manzarasına hakimdir.
Maltepe konumu nedir sorusunun yanıtı, onun topografik yapısında da gizlidir. İlçe, sahil kenarındaki düzlüklerden başlayarak kuzeye doğru kademeli olarak yükselen bir araziye sahiptir. Bu yükselti, kuzeyde yer alan ve çam ormanlarıyla kaplı Başıbüyük gibi mahallelerde daha belirgin hale gelir. İstanbul'un en yüksek noktası olan Aydos Tepesi'nin batı yamaçları da yine Maltepe ilçe sınırları içinde kalır. Bu coğrafi yapı, ilçeye hem sahilin ferahlığını hem de ormanlık alanların serinliğini bir arada sunma imkanı tanır.
MALTEPE HANGİ İLDE VE BÖLGEDE YER ALIR?
İdari kimlik olarak Maltepe, Türkiye'nin en büyük metropolü olan İstanbul iline bağlı 39 ilçeden biridir. Dolayısıyla Maltepe hangi şehirde veya Maltepe hangi ilde sorularının cevabı net bir şekilde İstanbul'dur. Coğrafi bölge olarak ise Marmara Bölgesi'nde, bölgenin Çatalca-Kocaeli bölümünde yer alır. İlçe, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin yetki alanı içindedir ve büyükşehir belediyesinin sunduğu tüm hizmetlerden faydalanır.
Maltepe'nin ilçe olarak tarihi nispeten yenidir. 1992 yılına kadar, tarihi çok daha eskilere dayanan Kartal ilçesinin bir parçasıydı. Ancak bölgenin nüfusunun hızla artması ve kendi içinde bir merkez haline gelmesi sonucunda, 1992 yılında Kartal'dan ayrılarak ilçe statüsü kazanmıştır. Bu durum, Maltepe'nin 20. yüzyılın ikinci yarısında yaşadığı büyük demografik ve kentsel gelişimin bir sonucudur.
MALTEPE'NİN TARİHİ KİMLİĞİ
Bugünkü yoğun ve modern şehir dokusunun altında, Maltepe'nin tarihi binlerce yıl öncesine, Bizans İmparatorluğu'na kadar uzanır. O dönemde bölge, "Bryas" adıyla anılıyordu ve Bizans imparatorlarının ve soylularının av köşklerine, saraylarına ve manastırlarına ev sahipliği yapıyordu. Özellikle İmparator Theofilos'un Bağdat'taki Abbasi saraylarından esinlenerek yaptırdığı ve bugün kalıntıları Küçükyalı'da bulunan Bryas Sarayı, dönemin en önemli yapılarından biriydi. Ayrıca, yine bu bölgede yer alan ve 9. yüzyılda inşa edilen Satyros Manastırı da bölgenin Bizans dönemindeki dini önemini gösterir.
Osmanlı döneminde Maltepe, uzun yıllar boyunca İstanbul'un tarım ihtiyacını karşılayan, sakin ve kırsal bir bölge olarak kalmıştır. 19. yüzyılda buharlı vapurların sefere başlaması ve Haydarpaşa-İzmit demir yolu hattının inşa edilmesiyle birlikte, Maltepe'nin kaderi değişmeye başlamıştır. Ulaşımın kolaylaşmasıyla birlikte, İstanbullu zengin aileler ve paşalar için popüler bir yazlık (sayfiye) yeri haline gelmiştir. O dönemden kalan ve bugün bir kısmı hala ayakta olan tarihi köşkler, Maltepe'nin bu zarif sayfiye geçmişinin sessiz tanıklarıdır.
MODERN BİR YERLEŞİM VE YAŞAM MERKEZİ OLARAK MALTEPE
Geçmişin sayfiye ruhuyla bugünün metropol dinamiklerini birleştiren modern Maltepe, her şeyden önce bir "sahil", "ulaşım" ve "yaşam" merkezidir. İlçenin modern kimliğini şekillendiren en önemli proje, şüphesiz sahil şeridinde, denizin doldurulmasıyla kazanılan devasa alan üzerine kurulan Maltepe Orhangazi Şehir Parkı'dır. 1 milyon 200 bin metrekarelik alanıyla dünyanın en büyük şehir parklarından biri olan bu alan, sadece bir park değil, aynı zamanda devasa bir etkinlik ve miting alanıdır. İçerisinde spor sahaları, konser alanları, piknik yerleri, bisiklet ve yürüyüş yolları barındıran bu park, İstanbul'un sosyal ve siyasi hayatında önemli anlara sahne olmaktadır.
Maltepe, aynı zamanda Anadolu Yakası'nın önemli bir "sağlık ve eğitim" merkezidir. Özellikle Başıbüyük mahallesinde yer alan ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında sanatoryum olarak kurulan tarihi Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları Hastanesi, alanında Türkiye'nin en köklü kurumlarından biridir. Ayrıca, özel üniversitelerden biri olan Maltepe Üniversitesi de ilçeye önemli bir akademik ve genç bir nüfus dinamizmi katmaktadır. Ulaşım açısından ise Maltepe, İstanbul'un en şanslı ilçelerindendir. D-100 (E-5) Karayolu, Marmaray ve M4 Kadıköy-Sabiha Gökçen Havalimanı Metrosu gibi üç ana ulaşım arteri de ilçenin içinden geçer. Bu durum, Maltepe'yi hem Avrupa Yakası'na hem de Anadolu Yakası'nın diğer tüm önemli merkezlerine hızlı ve kolay bir şekilde bağlar.
