Suriyelilerin dönüşü ekonomiyi ne kadar etkiler?
Almanya'da 'Suriyelilerin işgücündeki sayısı ve etkinliği de gündem olurken, Türkiye'de ne kadar Suriyelinin işgücünde yer aldığı da tartışma konusu oldu. Konuya ilişkin veriler sınırlı olmasına karşın, mevcut verilere göre Türkiye'de Esad'ın devrilmesinin ardından Türkiye'deki resmi Suriyeli sayısı 2 milyon 933 bin olurken, 2011'den bu yana toplamda 515 bin 907 Suriyeliye çalışma izni verildi. Çalışma izni verileri 6 yılda kayıtdışı çalışan Suriyelilerin oranının yüzde 95'ten yüzde 35 civarına gerilediğine işaret etti
Suriye'de Esad döneminin sona ermesi ile birlikte birçok değişiklik yaşanıyor. Suriye'de hızla değişen siyasi durum ile birlikte pek çok Avrupa ülkesi de sığınma başvurusunu durdurma kararı aldı. Almanya Federal Göç ve Mülteciler Dairesi, 47 bin Suriyelinin sığınma başvurusunu dondurma kararı aldı. Bu gelişmelere ek olarak bazı Suriyeliler de ülkelerine geri dönmeye başladı.
Alman Ekonomi Enstitüsü, son verilerinde ülkede sosyal güvenceli çalışan toplam 213 bin 500 Suriyeli bulunduğunu açıklamış, bunların yaklaşık 86 binlik bölümünün hizmet işlerinde, 127 bininin ise meslek eğitimi ya da üniversite öğrenimi gerektiren nitelikli işlerde çalıştığını aktarmıştı. Açıklamada Suriyelilerin geri dönüşünün, Almanya'daki nitelikli iş gücü problemini yeniden canlandırabileceği ifade edilmişti.
Benzer gelişme sonrası Almanya'dan daha fazla Suriyeli göçmene ev sahipliği yapan Türkiye'de de benzer tartışmalar başladı. Kimisi bunun işgücü piyasasını etkilemeyeceğini öne sürerken, kimisi ise kayıtlı/kayıtsız çalışan Suriyelilerin sayısının azalmasının ekonomiyi ciddi anlamda etkileyeceğini öne sürdü. Peki resmi veriler ne söylüyor?
RESMİ VERİLER NE DİYOR?
İçişleri Bakanlığı'nın Göç İdaresi verilerine göre 2012 yılında geçici koruma kapsamındaki Suriyeli sayısı 14 bin 237 iken, 2017'de bu rakam 2 milyon 834 bin 442'ye yükseldi. 2023'te ise bu rakam yine aynı verilere göre 2 milyon 933 bin 205 oldu.
Resmi verilere göre 2017'de 2 milyon 834 bin 442 Suriyeli yaşarken 930 bini işgücüne katıldı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın verilerine göre ise 2011 -2017 tarihleri aralığında 41 bin 948 Suriyeli çalışma izni alabildi. Bu da bu dönemde Suriyelilerin yüzde 95'inin kayıt dışı çalıştırıldığını ortaya koyuyor ve bu Türkiye'deki Suriyelilerin yüzde 27'sinin iş gücüne katıldığı anlamına geliyor.
2023'e gelindiğinde ise Türkiye'de kayıtlı 2 milyon 933 bin 205 Suriyeli bulunuyor. Yüzde 27'lik işgücüne katılımın sürmesi durumunda ise bu 2023'te 796 bin Suriyelinin şu anda işgücünde olduğu anlamına geliyor.
SURİYELİLER TÜRKİYE'DEKİ TOPLAM İŞGÜCÜNÜN YÜZDE 2.2
Son verilere göre Türkiye'deki toplam işgücü 36 milyon 146 bin. Bu da Suriyelilerin Türkiye'deki işgücündeki oranının yüzde 2.2 olduğu anlamına gelmekte.
Ancak yine resmi verilerine göre 2011-2023 arasında toplamda 515 bin 907 Suriyeliye çalışma izni verildiği görülüyor. Suriyeli çalışanlar arasında kayıtlılık oranının yüzde 65'e yaklaştığı anlamına geliyor.
Bu oranlar çeşitli varsayımlar üzerinden hesaplansa da verilen çalışma izinleri Suriyeli çalışanların özellikle 2020'den sonra eskiye kıyasla çok daha fazla kayıt altına alındığını gösteriyor.
Uluslararası Çalışma Örgütü'nün TÜİK'e dayandırdığı ve paylaşılan son 2017 verilerine göre Suriyelilerin yüzde 31.1'i hazır giyim sektöründe, yüzde 17.7'si ticaret ve konaklama, yüzde 17.1'i diğer imalat, yüzde 13.2'si inşaat, yüzde 7.8'i tarım, yüzde 13.1'i ise diğer sektörlerde ağırlıklı olarak çalışıyor. Çalışan Suriyelilerin yüzde 84’ü İstanbul, Adana, Bursa, Gaziantep, Hatay, Konya ve İzmir’de dağılıyor. Bu kişilerin yüzde 75'ten fazlası ise haftada Türkiye’de yasal haftalık çalışma süresi olan 45 saatten daha fazla çalışıyor. Eğer yine 2017 oranları sabit kabul edilirse bu; hazır giyimde 246 bin, ticaret ve konaklamada 141 bin, inşaatta ise 105 bin Suriyelinin çalıştığı anlamına geliyor.
Yine son paylaşılan 2017 verisine göre serbest çalışanlar hesaba katılmaksınız, kayıt dışı çalışan Suriyelilerin tümü kayıt altına alınırsa, SGK'nın yılda 7 milyar TL ek gelire kavuşması bekleniyor.
Öte yandan TÜFE'deki artış göz önünde bulundurulduğunda 2017'deki 7 milyar TL bugün 56,8 milyar TL'ye denk geliyor.
NE KADAR SURİYELİ ÜLKEDEN AYRILDI?
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya'nın TBMM Genel Kurulu 2025 Yılı Bütçe görüşmelerinde aktardığına göre 09.12.2024 tarihinde 1.259 Suriyeli, 10.12.2024 tarihinde 1.669 Suriyeli, 11.12.2024 tarihinde 1.293 Suriyeli, 12.12.2024 tarihinde 1.553 Suriyeli, 13.12.2024 tarihinde 1.847 Suriyeli ülkelerine geri dönüş yaptı.
Suriyelilerin ülkelerine dönüşünün inşa süreciyle birlikte artması beklenirken, bu durumun Türkiye ve Almanya gibi ülkelerdeki iş gücü piyasasına etkisi ise merak konusu olmaya devam ediyor.
