Tarihte ilk yoğurt ne zaman ve nasıl yapıldı?
Yoğurt yapmak için başka bir yoğurdun mayasına ihtiyaç duyulur. Hal böyleyken ilk yoğurdun nasıl yapıldığı merak edilen bir soru. Bu konuya dair kesin bir cevap yok ancak kuvvetli teoriler mevcut. İşte, ilk yoğurdun nasıl yapıldığına dair teoriler...
GÖÇEBE TOPLUMLARIN YABANİ HAYVANLARI EVCİLLEŞTİRMESİ İLE BAŞLADI
M.Ö. 12.000 - 11.000'lerde göçebe toplumlar, avcılık ve toplayıcılıktan sıyrılarak yavaş yavaş yerleşik düzene geçiş yapmaya başlamıştır. Yerleşik düzene geçmeye çalışan toplumlar yaban hayvanlarını evcilleştirerek besin kaynağı olarak tüketmeye başlarlar.
Koyun ve keçi gibi hayvanlar M.Ö. 8.000'lerde, inek M.Ö. 6.000'lerde, manda ise M.Ö. 4.000'lerde Asya topraklarında evcilleştirilmiştir.
Göçebe yaşam koşulları insanları gezgin bir yaşama zorladığı için hayvanlarla beraber gezerek yine onlardan yararlanmışlardır. Asya'dan Avrupa içine kadar insanlar hayvanlarla beraber göç etmiştir. Böylece yaşanan kültürel etkileşim ile Avrasya kültürü oluşmuştur.
TOPLUMLAR SÜTÜ TÜKETMEYİ ÖĞRENDİ
Sümerler (M.Ö. 3.500), Hititler (M.Ö. 2.500), İsrailoğulları (M.Ö. 1.100) süt veren hayvanları hem yetiştirmiş hem de sütünü tüketmeyi öğrenmişti.
İngiltere'de M.Ö. 4 binli yıllarda, Doğu Avrupa'da M.Ö. 6 binli yıllarda, Güney Doğu Avrupa ve Yakın Doğuda M.Ö. 5-7 binli yıllarda süt kullanılmaya başlamıştır.
DOĞAL YOLLAR İLE SÜT YOĞURDA DÖNÜŞMÜŞTÜR
Yoğurdun ortaya çıkısı ise memeli hayvanların evcilleştirilmesi ile başladığı düşünülür. Hayvanın yavrusuna sunduğu sütü insanın tüketmesiyle beraber, sütün yüksek olasılıkla doğal koşullarda fermantasyona uğrayarak bakteri ile buluşması sonucunda meydana geldiği baskın bir teoridir.
Sütü fermantasyona uğrayıp yoğurda çeviren laktik asit bakterileri sütü pıhtılaştırmıştır. Böylece laktik asitten yoğurt meydana geldi. Memelilerden sağılan süt doğal çevreden yoğurt yapma yeteneğine sahip mikrooganizma buluşması ile sıcak iklim koşulları bir araya gelerek doğal yoldan yoğurdun oluşmasına vesile olmuştur.
BİR DİĞER TEORİ İSE HAYVAN TULUMLARI
Bir diğer kuvvetli teori ise göçebe Türk kavimleri, sağdıkları sütün fazlasını hayvanların iç organlarından yapılmış tulumlar içerisinde saklarlar. Bu nedenle içerisinde kalan süt laktik asit ile mayalanır ve yoğurda dönüşür.
Örnek olarak Erzincan tulum peynirinin yapılışında, hayvan bağırsağının bir parçası olan şirden bölümünde yaşayan yararlı bir bakterilerin mahareti ile üretilir.
TARİHTE YOĞURT TÜKETEN TOPLUMLAR
Tarihten örnek verilecek olursa, tıbbın babası olarak kabul edilen Hipokrat M.Ö. 8 veya 3. yüzyıllarda Orta Asya'da yaşayan İskitlerin yoğurt yaptığını ve yoğurda benzer bir şey yediklerini söyler.
Bir diğer örnek ise Uygurlar. 744 yılında kurulan Uygurların temel besin kaynaklarından birisi yoğurt olduğu tarih kitaplarında geçer.
Türk toplulukları, Uygurlar gibi M.S. 8. yüzyılda "yoğurt" kelimesini bugünkü anlamı ile kullanmaya başlamıştır.
Kısaca yoğurdun günümüze kadar gelişinin doğal yollarla kaynaklandığı düşünülür. Çünkü sütün, yoğurda dönüşmesini sağlayan laktik asit doğada bulunabilen bir bakteridir.
Kaynak: "Yoğurdun Tarihi - Ali Özden - Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi - Gastroenteroloji Bilim Dalı", Dairy Farmes Of Canada
