Vergi dünyasının gündemi de dijitalleşme
Deloitte'un bin 12 profesyonel ile yaptığı ankete göre vergi dünyasının odağı önümüzdeki dönem şeffaflık ve raporlama olacak. Rapora ilişkin değerlendirmelerde bulunan Deloitte Türkiye Vergi Hizmetleri Lideri Güneş Söğütlüoğlu, raporda diğer yandan verginin dijitalleşmesi ile daha erişilebilir ve denetlenebilir hale geldiğinin tespit edildiğini belirtti. Söğütlüoğlu, yapay zeka ile vergi uygulamalarının kolaylaşmasının yanında uluslararası vergi reformu ile uluslararası şirketlerin vergiden kaçınmak için geliştirdikleri çeşitli yöntemlerin asgari kurumlar vergisi gibi uygulamalar ile önümüzdeki dönem ortadan kalkabileceğini söyledi.
Ağustos ayında Meclis’ten geçen yeni vergi düzenlemeleri, Türkiye’nin vergi politikalarında önemli bir değişim ve uyumlama sürecini başlattı. Bu gelişmeler, yalnızca Türkiye’ye özgü değil; dünya genelinde de vergi alanında büyük bir dönüşüm yaşanıyor. Deloitte, değişen vergi ortamını şekillendiren konulara ilişkin “2024 Küresel Vergi Politikaları Anketi”nin sonuçlarını yayımladı. Rapora göre; şirketler için vergide en önemli konu başlıkları sırasıyla; şeffaflık ve raporlamada artan yükümlülükler, vergi süreçlerinin dijitalleşmesi ve Uluslararası Vergi Reformu olarak öne çıkıyor. İş gücünde uzaktan çalışma koşullarının yarattığı yeni durum ve vergide sürdürülebilirlik konuları da gündemde olmayı sürdürüyor.
DÜZENLEMELER KOMPLEKS HALE GELECEK
Küresel faaliyet gösteren çok uluslu şirketler arasından 1.012 vergi direktörleri ve üst düzey yönetici ile gerçekleştirilen anket, öne çıkan beş küresel vergi politikası temasına ilişkin görüş ve beklentileri ortaya koyuyor. Vergi dünyasının önemli gündem başlıklarından biri OECD üyesi 140 ülkenin imzalamasıyla önümüzdeki seneden itibaren uygulamaya girmesi beklenen Uluslararası Vergi Reformu. Ankete göre Sütun 2 uygulamaları vergi profesyonelleri için bir dizi zorluğu da beraberinde getiriyor. Sütun 2 uygulamalarının etkileri açısından ankete katılanların yüzde 45’i regülasyonların daha da kompleks hale gelmesini beklerken, yüzde 38 oranında katılımcı kuralların daha basit düzenlemelerle değiştirileceğini düşünüyor, dolayısıyla ülkeden ülkeye değişik beklentiler öne çıkıyor.
VERGİ CENNETLERİNE DARBE
Deloitte Türkiye Vergi Hizmetleri Lideri Güneş Söğütlüoğlu, Uluslararası Vergi Reformu kapsamında çok uluslu şirketler için 2025 mali yılı sonundan itibaren ek vergi yükümlülüklerin söz konusu olacağını dile getirerek şunları söyledi: “Çok uluslu şirketlerin faaliyet gösterdikleri ülkelerde minimum yüzde 15 oranında vergilendirilmesini sağlayacak uygulamaları içeren Sütun 2 düzenlemelerinin başta ülkemiz olmak üzere gelişmekte olan ülkeler için önemli bir vergi geliri yaratacak. Türkiye’nin Ağustos’ta yürürlüğe giren Küresel Asgari Kurumlar Vergisi ile bu kapsamlı reforma dair uyumlanma süreci de başlamış oldu. Sütun 2 düzenlemeleri, küresel şirketlerin gelirlerini vergi cenneti ülkelere aktarmalarının önüne geçecek. Bu nedenle Sütun 2 yaklaştıkça, daha önce yatırım çekmek için kurumlar vergisi oranlarına dayalı olarak rekabet eden ülkelerin başka yollar araması da gerekecek. Ankete göre; Sütun 2 kurallarıyla uyumlu alternatif vergi teşvik tedbirlerinin geliştirilmesini bekleyenlerin oranı da yüzde 77 oranında.”
ŞEFFAFLIK BASKISI ARTIYOR
Deloitte anketi şirketlerin vergi konusunda daha şeffaf olmaları için artan baskıyı da gözler önüne seriyor. Katılımcıların yüzde 70’i çevre, sosyal ve yönetişim (ESG) tartışmaları dolayısıyla vergi verilerinin öneminin artmasını bekliyor. Katılımcılar, vergi verilerinin daha geniş kapsamlı raporlamalara dahil edilmesi ve çeşitli departmanlar arasındaki uyum, vergi şeffaflığı stratejileri açısından kritik öneme sahip olacağını düşünüyor. Katılımcıların neredeyse tamamı (yüzde 97) bir vergi şeffaflığı stratejisine sahip olmakla birlikte, bunu etkili bir şekilde yürütme konusunda bir dizi endişeyi bildiriyor. Bu endişelerin başında; Vergi yönetişiminin kamuya yapılan açıklamalarla uyumlu olmasını sağlamak (yüzde 69), beyanlarda yer alan verilerin kaynağı ve doğrulanması (yüzde 68) ve üst düzey liderleri kararlarını kolaylaştıracak uygun güvencelerin alınması (yüzde 65) geliyor.
Deloitte raporuna göre dijitalleşme, yapay zekâ teknolojilerindeki ilerlemeler ile vergi dünyası gündeminin de merkezine oturdu. Anket katılımcılarının toplamda yüzde 91’i faaliyet gösterdikleri ülkelerde dijital uygulamalara geçişin başladığını ifade ediyor. Bu oranın yüzde 41’ini ise dijitalleşme alanında kayda değer derecede ilerlemeler kaydedildiğini söyleyenler oluşturuyor. Katılımcıların yüzde 66’sı vergi süreçlerinde yapay zekanın yaygın olarak kullanılacağını düşünüyor. Yapay zekadan beklenen faydalar ise doğrulukta iyileşme (yüzde 34), maliyetlerde azalma (yüzde 23), kurum genelindeki vergi stratejisinde daha fazla tutarlılık (yüzde 15) ve düzenlemelere daha fazla uyum (yüzde 14) olarak sıralanıyor.
YAPISAL DÖNÜŞÜM BAŞLADI
Dijitalleşmenin vergi işleyişinde yapısal bir dönüşüme kapı araladığını vurgulayan Söğütlüoğlu şunları söyledi: “Ülkemizde e-fatura, e-irsaliye, e-defter gibi uygulamalar ile hız kazanan vergide dijitalleşme süreçlerine artık yapay zekâ uygulamaları da dahil oluyor. Bugün vergi uyumunun gerçek zamanlı, şeffaf ve sistemlere gömülü olduğu Vergi İdaresi 3.0'a yönelik bir dönüşümün başladığını görüyoruz. Yapay zekâ teknolojileri, vergi beyannamelerinin düzenlenmesinden muhasebe kayıtlarını yapıp finansal tablolar hazırlanmasına, işletmeler için risk analizleri yapılmasından vergi kayıp ve kaçaklarını yakalamaya, tespitten ödemeye kadarki tüm süreçlerde başvurulabilecek hızlı, uygun maliyetli ve verimliliği artıran fırsatlar barındırıyor. Geçmişte idare ile mükellefler için bağlantısız ekosistemler mevcutken Vergi İdaresi 3.0 aşamasında gerek idare ve mükellef gerekse idareler arasında uluslararası nitelikte iş birliğini mümkün kılan bir ekosistem söz konusu olacak. Basılı evraka dayalı sistemlerden dijital bilgi tabanlı uygulamalara geçilirken, bilginin periyodik, tarihi ve birikimli yapısından somut olay bazlı, detaylı ve gerçek zamanlı bir işleyiş öne çıkacak. Küresel anket sonuçlarımız tüm dünyada işletmelerin bu yapısal değişiklikleri yakından takip ettiğini ve ana gündem maddelerinden biri olarak konumlandırdığını gösteriyor.”
