Doğum izninde ücret artacak mı?
Türkiye'de doğurganlık hızını artırmak için tedbir arayışları devam ediyor. Doğum yardımlarının ardından ücretli ve ücretsiz doğum izin sürelerinin artırılması gündemde. Türkiye, ücretli doğum izni ve ebeveyn izni süresi OECD ve Avrupa Birliği'nde en düşük ülkeler arasında yer alıyor. Asgari ücretle çalışan kadın işçinin eline geçen net ücret doğum izninde aylık 5.923 TL düşüyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi
Türkiye’nin demografik göstergeleri bir süredir alarm veriyor. Bir kadının doğurganlık çağında doğurabileceği ortalama çocuk sayısını ifade eden toplam doğurganlık hızı 2001 yılında 2,38 çocuk iken 2023 yılında 1,51’e geriledi. Doğurganlık oranının nüfus yenilenme hızı olan 2,10’un altına düşmesi, gelecekte nüfusun azalacağı anlamına geliyor.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Doğurganlık hızını yükseltmek amacıyla doğum yardımlarının artırılmasına ilişkin kanun teklifi TBMM Genel Kurulu gündeminde bulunuyor. Teklifin yasalaşmasıyla 1 Ocak 2025 tarihinden sonra doğan çocuklar için ilk çocukta tek seferlik 5.000 TL doğum yardımı yapılacak. İkinci çocukta 60 ay süreyle aylık 1.500 TL, üçüncü ve sonraki çocukların doğumunda ise 60 ay süreyle aylık 5.000 TL doğum yardımı yapılacak.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz başkanlığında Perşembe günü Nüfus Politikaları Kurulu ön hazırlık toplantısı yapılacak. Bu toplantıda iş yaşam dengesi korunarak kadın istihdamının artırılması ve doğum izinleri süresinin uzatılmasına yönelik çalışma yapılması bekleniyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, şubat ayında TBMM Kadına Karşı Şiddet ve Ayrımcılığın Önlenmesine Yönelik Meclis Araştırma Komisyonunda yaptığı açıklamada, doğum izninin artırılması ve işçi ile memur arasındaki farkları giderecek çalışmalara başladıklarını söyledi.
DOĞUM İZNİNDE İŞÇİNİN GELİRİ DÜŞÜYOR
Türkiye’de işçi ve memur kadınların doğumdan önce 8, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta doğum izni bulunuyor. Doğum izni sırasında kadın işçilere Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen günlük prime esas kazançlarının 3’te 2’si oranında iş göremezlik ödeneği veriliyor. Bu dönemde kadın işçilerin eline geçen net ücret önemli ölçüde azalıyor.
Örneğin, asgari ücretle çalışan bir kadın işçiye aylık 16.181,20 TL olmak üzere 16 haftalık süre için toplam 64.724,80 TL ödeme yapılıyor.
Net asgari ücretin 22.104,67 TL olduğu dikkate alınırsa, doğum izni sırasında asgari ücretli bir işçinin aylık geliri 5.923,47 TL azalıyor.
Memur kadınlar ise fiili çalışmaya bağlı ödemeler hariç diğer mali haklarını ve sosyal yardımlarını analık izni süresinde almaya devam ediyorlar.
DOĞUM İZNİNDE OECD VE AB ORTALAMASININ ALTINDAYIZ
Türkiye doğum izni süresi bakımından OECD ve AB üyesi ülkelerin alt sıralarında yer alıyor. OECD’de annelerin ücretli doğum izni ortalama 18,4 hafta olarak uygulanıyor. Ayrıca çocuğun bakımı için anne veya baba tarafından kullanılmak üzere OECD’de ortalama 33,7 hafta ücretli ebeveyn izni kullandırılıyor. Doğum sonrası kullanılan ücretli izinlerin toplamı 52 haftaya ulaşıyor.Avrupa Birliği’nde ise annelerin doğum izni ortalama 21,5 hafta, ebeveyn izni de ortalama 45,2 hafta olmak üzere toplam 66,7 haftaya çıkıyor.
Türkiye’de annelerin kullandığı doğum izni dışında ücretli ebeveyn izni bulunmuyor. Buna göre,Türkiye ve İspanya 16 haftalık süreyle ücretli doğum izni bakımından toplam 42 ülke arasında Meksika (12 hafta), İsviçre (14 hafta) ve İsrail’in (15 hafta) ardından sondan 39. sırada yer alıyor. Doğum izni ve ebeveyn izni süresi toplamı Slovakya’da 164 haftaya çıkarken Finlandiya’da 161, Macaristan’da 160, Bulgaristan’da110,4 haftaya ulaşıyor.
Analık izninin hem işçi hem de memur kadınlar için uzatılması gündemde. Sürenin ne kadar uzatılacağı Nüfus Politikaları Kurulu’nun çalışması sonunda belli olacak. Ancak, tek başına sürenin uzatılması yeterli olmaz. Doğum izni sırasında ödenen ücretin de artırılması gerekir.
YARIM ÇALIŞMA İZNİNE İLGİ AZALDI
Ücretli doğum izninin bitiminden itibaren çocuğun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla işçi ve memur anneler ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçi ya da memurlara istekleri hâlinde birinci doğumda 2 ay, ikinci doğumda 4 ay, sonraki doğumlarda ise 6 ay süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin veriliyor. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün ekleniyor. Çocuğun engelli doğması hâlinde izin süresi üç yüz altmış gün olarak uygulanıyor
Bu dönemde işçiler ücretlerinin yarısını işverenden alıyorlar. İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ise brüt ücretin yarısı kadar ödeme yapılıyor. Yarım çalışma döneminde asgari ücretle çalışan işçiler açısından gelir kaybı olmuyor ancak asgari ücretin üzerinde ücretle çalışan işçilerin ellerine geçen ücret düşüyor.
Bu sebepten olsa gerek yarım çalışma izni benimsenmedi. 2017 yılında 2.352 kişi olan yarım çalışma izni kullanan işçi sayısı 2024 yılında 710 kişiye geriledi.
İŞÇİ VE MEMUR ARASINDA EŞİTSİZLİK
Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni veriliyor. Süt izni, analık izni sonrası 2 aydan 6 aya kadar süren yarım çalışma döneminin bitiminden itibaren başlıyor.
Kadın memurlar da analık izin süresinin bitiminden itibaren ilk altı ayda günde 3 saat, ikinci altı ayda ise günde 1,5 saat süt izni kullanabiliyor.
Eşi doğum yapan memur on gün babalık izni kullanabiliyor. İşçilerin babalık izni süresi ise beş gün ile sınırlı.
İşçi kadınlar doğumdan sonra 6 aya kadar, memur kadınlar ise 24 aya kadar ücretsiz izin kullanabiliyorlar.
