Emeklilik dilekçesinde değişiklik gündemden çıktı

Henüz emekliliğe hak kazanmamış olup çalışmaya devam eden milyonlarca kişi de e-Devlet’te görünen emekli aylıklarının ocak ayından itibaren düşeceğini yayınlarımızla öğrendi.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, normalde daha uzun süre çalışmayı düşünen çok sayıda kişinin düşüşten etkilenmemek için bu yıl emekli olacağının anlaşılması üzerine, dilekçeyi 2024 yılında verenler ile 2025 yılında verenlerin emekli aylığı arasındaki farkı gidermek üzere ağustos ayında çalışma başlattı. Tabii konunun Çalışma Bakanlığını aşan boyutu bulunuyor. Cumhurbaşkanı Yardımcılığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı başta olmak üzere ilgili başka kurumlar da çalışmaya katıldılar.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan 30 Eylül’deki kabine toplantısı sonrası gazetecilerin konuyla ilgili sorusu üzerine, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile çalıştıklarını, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile de bir araya gelip konuyu görüşeceklerini söyledi.

MALİYE BAKANLIĞI DEĞİŞİKLİK İSTEMEDİ

Bakan Işıkhan, geçen hafta yaptığı açıklamada ise kapıyı kapattı ve emeklilik sistemiyle çok fazla oynamayı düşünmediklerini söyledi. Işıkhan, sisteme Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı olarak tek başına müdahale edemediklerini, diğer bakanlıkların da bu konuda hassasiyetleri bulunduğunu vurguladı.

Edindiğimiz bilgilere göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı, farkı giderici yönde bir değişiklik yapılmasını sıcak karşılamadı. Düşüşten etkilenecek yaklaşık 300 bin kişi olduğu, bunlar içinde 140 bin kamu işçisi bulunduğu belirtiliyor. Emekliliğe hak kazanmış kişi sayısı daha fazla ancak önemli bir kısmının emekli aylığı 12.500 TL’nin altında olduğu için etkilenecek kişiler arasında sayılmıyor.

DÜŞÜŞTEN KİMLER, NASIL KURTULABİLİR?

Gelinen nokta itibarıyla emekli aylığındaki düşüşü önleme konusundaki çalışmalar olumsuz sonuçlanmış görünüyor. Yasal düzenleme için aralık ayının sonuna kadar süre olmakla birlikte, son anda bir sürpriz olmadığı takdirde değişiklik konusu gündemden çıktı.

Emeklilik koşullarını yerine getirmiş veya 31 Aralık 2024 tarihine kadar yerine getirecek özel sektör çalışanları ve BAĞ-KUR’lular ile 14 Ocak 2025 tarihine kadar yerine getirecek kamu çalışanlarının 2024 yılı emeklisi olacak şekilde emeklilik dilekçesi vermeleri halinde düşüşten etkilenmeyecekler. Bunun için 4/a’lı (SSK) özel sektör çalışanları ve BAĞ-KUR’luların emeklilik dilekçelerini en geç 31 Aralık 2024 tarihine kadar vermeleri gerekir. 4/a’lı kamu işçileri ile ücret ve maaşlarını ayın 15’inde alan, ilk defa memurluğa 15 Ekim 2008 sonrası başlayan kamu çalışanlarının ise en geç 14 Ocak 2025 tarihine kadar dilekçe vermesi halinde emekli aylıkları düşmeyecek. Emekli Sandığı’na tabi kamu çalışanları düşüşten etkilenmeyecekler.

KÖK AYLIĞI 12.500 TL’NİN ALTINDA OLANLAR NE YAPMALI?

Henüz emekli olmamış olup kök aylığı 12.500 TL’nin altında olanlar emekli aylığındaki düşüşten bugün için etkilenmeyecekmiş gibi görünüyorlar ancak etkisini ileride hissedecekler.

Bilindiği gibi 12.500 TL olan tutarın artırılması için her defasında kanun değişikliği gerekiyor. Önümüzdeki yıllarda kanun değişikliği yapılmazsa veya değişiklik yapılsa bile artış oranı emekli aylıklarındaki genel artışın altında kalırsa en düşük emekli aylığının bugünkü değeri ileride düşecek.

Emeklilik dilekçesini 2025 yılında verenler ile 2024 yılında verenlerin kök aylıkları arasında yüzde 32 dolayında bir fark olacak. E-Devlet’te şu anda 10.000 TL görünen kök aylığı, dilekçeyi 2024 yılında verenler için geçerlidir. Dilekçeyi 2024 yılında vermeyenlerin kök aylığı 2025 ocak ayında yaklaşık 7.600 TL’ye düşecek. Ellerine geçecek para bu yıl da gelecek yıl da 12.500 TL olacağı için ilk başta kayıp söz konusu olmayacakmış gibi görünüyor. Ancak, ilerleyen yıllarda en düşük emekli aylığı uygulamasına son verilirse veya en düşük emekli aylığı tutarı sabit kalırsa, bu gruptaki vatandaşlar birkaç yıl sonra etkilenmeye başlayacaklar.

EMEKLİLİĞE 2025 YILINDA HAK KAZANANLAR NE YAPACAK?

Emekliliğe 31 Aralık 2024 (kamu çalışanları için 14 Ocak 2025) tarihine kadar hak kazanıp da dilekçesini vermiş olanlar dışındaki herkesin emekli aylığı gelecek yıl düşecek. Şu an sistemde görünen emekli aylığı ile gelecek yıl ocak ayında görünecek emekli aylığı tutarı arasında yüzde 32 fark olacak. Bugün e-Devlet’te 30.000 TL görünen tutar ocak ayında 22.700 TL düzeyine inecek.

Bundan en fazla etkilenecek olanlar emekliliğe 2025 ve 2026 yılı gibi yakın gelecekte hak kazanacak kişiler olacak. Bu kişilerin emekli aylığındaki düşüşten korunmak için hiçbir şansları olmayacak.

HERKES KENDİ HESABINI YAPARAK KARAR VERMELİ

Emekli aylığındaki düşüşten korunmak için dilekçe verilmesi gerektiğini söylüyorum ama yine de herkes kendi hesabını kendisi yapmalı. İstisnai olmakla beraber bazı kişiler için emekli olmamak daha avantajlı olabilir.

Örneğin, yakın zamana kadar düşük ücretli işlerde çalıştığınız veya ücretiniz Sosyal Güvenlik Kurumu’na düşük bildirildiği için emekli aylığınız az olmasına karşın bir süredir prime esas kazancınız 150.000 TL olan tavandan bildiriliyor olabilir. Böyle bir kişi dilekçeyi bu yıl vermezse şu an 30.000 TL olan emekli aylığı ocak ayında 22.700 TL’ye düşecek. Buna karşılık bu kişi tavandan kazanç bildirerek çalışmaya devam ettiği takdirde her yıl emekli aylığı yaklaşık 3000 TL artar. Böylece meydana gelen düşüşü iki yılda telafi ettikten sonra emekli aylığı tekrar artıya geçebilir. Bu nedenle, bu tür özel durumu olanların kendi hesabını yaparak kararını öyle vermesi gerekir.