Evrensel bir "taklit" güdüsü: Esnemek neden bulaşıcıdır? Bilim insanlarının cevabı sizi şaşırtacak!
Birinin esnediğini görmek çoğu zaman bizi de esnetir. Peki bu zincirleme reaksiyonun ardında yatan sebep sadece yorgunluk mu? Bilim insanlarına göre bu davranış çok daha derin sosyal ve biyolojik köklere dayanıyor. Esnemenin bulaşıcılığı, empati düzeyinden grup içi senkronizasyona kadar birçok ilginç başlığı gündeme getiriyor. İşte detaylar!
Siz esnediğinizde etrafınızdakiler de mi esniyor? Bu basit ama etkileyici davranış aslında beynimizin sosyal iletişim becerilerine dair çok şey söylüyor. Araştırmalar, esnemenin yalnızca bir yorgunluk göstergesi değil, aynı zamanda bir bağ kurma yöntemi olduğunu ortaya koyuyor!
ESNEME NEDEN OLUR?
Esneme, genellikle uykusuzluk, sıkılma ya da gevşeme anlarında ortaya çıkan, ağız açılarak derin bir nefes alma refleksidir. Ancak bilim insanları bu davranışın işlevinin sadece fizyolojik değil, aynı zamanda sosyal bir mesaj olduğunu öne sürüyor.
BULASICI ESNEME NASIL GERÇEKLEŞİR?
Bir başkasının esnediğini görmek ya da duymak, çoğu zaman bizde de aynı tepkiyi tetikler. Bu olaya "bulaşıcı esneme" denir ve yalnızca insanlara özgü değildir; köpekler, şempanzeler gibi bazı hayvan türleri de bu davranışı sergiler.
BEYNİMİZDEKİ AYNA NÖRONLARIN ROLÜ
Psikiyatrist Dr. Charles Sweet’e göre bulaşıcı esnemenin ardında "ayna nöronlar" adı verilen beyin hücreleri bulunuyor. Bu hücreler, başkalarının davranışlarını gözlemlediğimizde aktive olarak o davranışı taklit etmemize yol açıyor. Yani birinin esnediğini gördüğümüzde, beynimizdeki bu nöronlar otomatik olarak aynı davranışı başlatabiliyor.
TANIDIK YÜZLERDE ESNEME DAHA BULAŞICI
Davranışsal biyoloji profesörü Andrew Gallup’un yürüttüğü araştırmalara göre, insanlar ve hayvanlar tanıdıkları bireylerin esnemesine daha çok tepki veriyor. Örneğin, bir köpek sahibi esnediğinde köpeği de esneyebilir; ancak yabancı biri aynı davranışı yaptığında bu tepki görülmeyebilir. Bu duruma "aşinalık etkisi" adı veriliyor.
SOSYAL AYNALAMA VE DİĞER DAVRANIŞLAR
Uzmanlara göre esneme gibi kaşınma, gülme, bacak bacak üstüne atma gibi birçok davranış da sosyal aynalama kapsamında değerlendiriliyor. Beynimiz başkasının davranışını izlediğinde o duyguyu tanıyor ve aynı hareketi taklit etme ihtiyacı hissediyor. Farelerde yapılan bir deneyde, kaşınan bir farenin görüntüsünü izleyen diğer farelerin saniyeler içinde aynı hareketi sergilediği gözlemlenmiş.
ESNEME SADECE FİZYOLOJİK DEĞİL, SOSYAL BİR MESAJ
Uzmanlar, esnemenin sadece uykusuzluğun değil, aynı zamanda beynin çevresindekilere bağ kurduğunu sessizce bildiren bir iletişim biçimi olduğunu söylüyor. Yani birinin yanında esnemek, bilinçaltında "seninle aynı moddayım" demenin başka bir yolu olabilir.
Kaynak: Live Science, PBS, Houston Methodist
