Fatura düzenlemeyene 10, almayan vatandaşa da 5 bin lira ceza
Vergide bir çok indirim ve istisnayı kaldıran, cezaları artıran yeni torba yasa ile fatura düzenlemeyenlere kesilen bin liralık ceza 10 bin liraya çıkarılıyor. Fatura almayan vatandaş da eğer 5 gün içinde fatura vermeyen işletme veya esnafı ihbar etmezse 5 bin lira ceza yiyecek. Küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi ve yine yerli kurumlara asgari kurumlar vergisini getiren yasada ilk taslakta bulunan yerli kurumlara ciro üzerinden asgari vergi hesaplaması uygulanmadı. Hasılatı 750 milyon Euro'yu aşan uluslararası işletmelerden yüzde 15 asgari kurumlar vergisi alınacak. Yurtiçi işletmelerde ise normal kurumlar vergisi ve matrahın yüzde 10'u hesaplanacak. Hangi rakam büyükse o rakam ödenecek.
Meclis'e gelen ve yasalaşması beklenen torba kanun vergide hayatımızı epeyce değiştirecek. Vergi cezalarını önemli oranda artıran yasa ile fatura düzenlemeyen esnaf ve diğer işletmelere kesilen bin liralık ceza 10 bin liraya çıkarılıyor. Fatura almayan vatandaş da eğer 5 gün içinde fatura vermeyen işletme veya esnafı ihbar etmezse 5 bin lira ceza yiyecek. Bununla da kalmayacak birden fazla Özel usulsüzlük cezası kesilmesi durumunda caydırıcılığı artırmak amacıyla artan ceza uygulaması da getiriliyor. Örneğin, vergi idaresi tarafından yapılan ilk tespitte mükellef tarafından iki adet ödeme kaydedici cihaz fişinin düzenlenmediği anlaşılırsa mükellef hakkında iki adet 10.000 Türk Lirası özel usulsüzlük cezası kesilecek. Aynı takvim yılı içerisinde aynı mükellef hakkında yapılan tespitte mükellefin üç adet ödeme kaydedici cihaz fişi, bir adet fatura düzenlemediği tespit edilirse aynı kişi hakkında aynı takvim yılı içerisinde fatura yönünden birinci tespit yapılması nedeniyle 10 bin liradan az olmamak suretiyle fatura bedelinin yüzde 10'u nispetinde özel usulsüzlük cezası, ödeme kaydedici cihaz fişi yönünden ise ikinci tespit yapılması nedeniyle üç adet 20 bin lira özel usulsüzlük cezası kesilmesi söz konusu olacak.
5 GÜN İÇİNDE İHBAR EDERSE CEZA YOK
Faturayı alması gereken kişi ise eğer birinci ve ikinci sınıf tüccar, serbest meslek erbabı, kazançları basit usulde tespit olunan tüccar, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçi, vergiden muaf esnaf değilse fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu, perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihaz fişi ve giriş ve yolcu taşıma biletlerini almadığının tespit edilmesi halinde bunlara her bir belge için 5 bin Türk Lirası özel usulsüzlük cezası kesilecek. Ancak, kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı bir takvim yılı için 50 bin lirayı geçemeyecek. Bu kişiler tarafından, idarenin bilgisine girmeden önce belgenin düzenlenmesi gereken tarihi takip eden beş iş günü içerisinde belgenin düzenlenmediğinin idareye bildirilmesi durumunda, bunlar adına özel usulsüzlük cezası kesilmeyecek.
DEĞİŞİKLİKLERİN NEDENİ NE?
Torba yasada değişikliklerin nedeni olarak, vergilemede güvenliğin sağlanması ve kayıt dışılıkla mücadele, vergi adaletinin güçlendirilmesi ve dolaysız vergilerin payının artırılması, vergiye uyumun artırılması, bazı istisnaların kaldırılması, bazı istisnaların da uygulanma şeklinin değiştirilmesi, cezaların ve tahsilat etkinliğinin artırılması olarak sıralandı. Vergi güvenliğinin sağlanmasına hizmet eden düzenlemelerin başında, uluslararası model kuralları ile uyumlu olarak çok uluslu şirketlerde asgari kurumlar vergisi (Küresel Asgari Kurumlar Vergisi) uygulaması ve bu uygulamayla birlikte yerel asgari kurumlar vergisi düzenlemeleri yer alıyor.
VERGİ ZİYAI CEZALARI ARTIRILIYOR
Torba kanun ile vergi dairesinin bilgisi dışında mükellefiyet tesis ettirmeksizin kayıt dışı faaliyette bulunmak suretiyle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi durumunda, kesilecek vergi ziyaı cezasının yüzde 50 artırımlı uygulanması amaçlanıyor. Bu kapsamda, aynı vergi türü ve dönemine ilişkin daha sonraki bir tarihte yeni bir tarhiyat yapılması durumunda da artırımlı ceza uygulanmaya devam edilecek. Örneğin, ticari kazancı dolayısıyla mükellefiyet tesis ettirmesi gerekirken kayıt dışı çalışan bir kişi veya kurumun, mükellefiyet tesis ettirmediği dönemlere ilişkin gelir/kurumlar vergisi, katma değer vergisi, gelir stopaj gibi vergiler nedeniyle kesilmesi gereken vergi ziyaı cezaları yüzde 50 artırımlı olarak uygulanabilecek.
VERGİ ASLI UZLAŞMA KAPSAMI DIŞINDA
Düzenleme ile vergiye gönüllü uyumun artırılması için vergi aslı uzlaşma kapsamından çıkarılıyor. Torba kanun ile vergide yapılması planlanan ve kanunlaşması neredeyse kesin olan değişiklikler ise şöyle:
-Serbest bölgelerde faaliyet gösteren kurumların münhasıran yurt dışına yaptıkları satışlardan (ihracattan) elde ettikleri kazançların istisna olması, yurt içine yaptıkları satışlardan elde edilen kazançlara tanınan istisnanın ise kaldırılması öngörülüyor.
-3996 sayılı Kanuna göre yap-işlet-devret modeli çerçevesinde gerçekleştirilen projeler ile 6428 sayılı Kanuna göre kamu özel iş birliği modeli çerçevesinde yürütülen projelerde faaliyette bulunan kurumların kazançları üzerinden yüzde 30 oranında kurumlar vergisi hesaplanması amaçlanıyor. Bu düzenleme ile anılan kurumların münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlara değil; tüm faaliyet kazançlarına bu oranın uygulanması sağlanıyor. Değişiklik hükmü söz konusu Kanunlara göre düzenlenen sözleşmelere doğrudan taraf olan kurumlar için geçerli olup, taşeron sözleşmeleriyle alt yüklenicilerin bu kapsamda yürüttükleri faaliyetlerden elde ettikleri kazançlarında, kurumlar vergisi oranına yönelik genel hükümler geçerli olacak.
ÇOK ULUSLU ŞİRKETLERE ASGARİ VERGİ
-Dünya genelinde elde ettikleri yıllık konsolide hasılatı 750 milyon Euro karşılığı Türk Lirası'nı aşan çok uluslu işletmelerin elde ettikleri kazançları üzerinden hesaplanan toplam verginin asgari kurumlar vergisi oranına (%15) eşitlenmesini amaçlayan ilave bir vergileme sistemi oluşturuluyor. Söz konusu vergileme, işletmelerin kazançları üzerine doğrudan uygulanan bir vergi olarak tasarlanıyor. Söz konusu vergi, ülke bazında hesaplanan bu kazançlar ilgili hesap döneminde efektif olarak asgari kurumlar vergisi oranının altında vergilendirildiği durumlarda uygulanacak. Bu özelliği ile anılan düzenleme, büyük çok uluslu işletme grupları için standartlaştırılmış matrah ve vergi hesaplama teknikleri kullanan ve bunların her bir ülkede elde ettiği kazançlar üzerindeki efektif vergi yükünü asgari kurumlar vergisi oranına eşitleyen "uluslararası asgari bir vergi" özelliği taşıyor.
-Yurtiçi işletmelerde ise normal kurumlar vergisi ve matrahın yüzde 10'u hesaplanacak. Hangi rakam büyükse o rakam ödenecek. Eğer kurumlar vergisi tutarı matrahın yüzde 10'undan fazlaysa sadece normal kurumlar vergisi ödenecek.
YATIRIM FONLARINA KAR DAĞITIM ŞARTI
-Yatırım fon ve ortaklıklarına tanınan istisna, bu fon ve ortaklıkların gayrimenkul kazançlarının belirli bir kısmını kâr olarak dağıtmaları şartına bağlıyor. Bu istisnadan faydalanılabilmesi için fon ve ortaklıklarının (emeklilik yatırım fonlan hariç) sahip oldukları taşınmazlardan elde ettikleri kazançların en az yüzde 50'sini, elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı izleyen ikinci ayın sonuna kadar kar payı olarak dağıtması gerekiyor.
-Kıymetli maden üretim ve alım-satımı ile iştigal eden mükelleflerin aktiflerinde ticari mal olarak kayıtlı olanlar hariç olmak üzere, mükelleflerin aktiflerinde tasarruf amacıyla tutmuş oldukları kıymetli madenler ile kıymetli maden ile olan alacak ve borçlarının borsa rayiciyle değerlenmesi sağlanıyor.
