Her dokunduğunuz yerden elektrik mi çarpıyor? Statik elektriğe veda etmek isteyenlere: Vücuttan elektriği atmanın yolları!
Bir kapı koluna, arabanın metal aksamına ya da bir insana dokunduğunuzda aniden elektrik çarpması yaşıyor musunuz? Bu küçük ama rahatsız edici "şoklar", aslında vücudumuzda biriken statik elektriğin beklenmedik bir şekilde boşalmasından kaynaklanıyor. Özellikle kuru hava koşullarında ve sentetik giysilerle daha sık görülen bu durum, hem fiziksel hem de psikolojik olarak rahatsızlık yaratabiliyor. Peki ama bu çarpılma hissi neden oluşur ve bundan korunmak mümkün mü?
Bir yere dokunduğunuzda minik ama can yakıcı bir elektrik çarpması mı yaşıyorsunuz? Bu durum çoğu zaman masum bir fenomen olsa da, günlük hayatı oldukça rahatsız edici hale getirebilir. Statik elektrik birikimi nedeniyle ortaya çıkan bu durum, sanılandan daha yaygın ve çoğu zaman yanlış anlaşılır. İşte detaylar!
STATİK ELEKTRİK NEDİR?
Statik elektrik, maddeler arasında elektron alışverişi sonucu oluşan elektrik yüküdür. Özellikle sürtünme ile iki nesne temas ettiğinde bir nesne diğerinden elektron alabilir veya verebilir. Bu dengesizlik sonucunda biriken elektrik yükü, başka bir nesneye dokunduğumuzda boşalarak minik bir elektrik çarpması hissi yaratır. Bu durum "elektrik çarptı" olarak tanımlansa da aslında küçük bir elektriksel deşarjdır.
GÜNLÜK YAŞAMDA NEDEN BU KADAR SIK GÖRÜLÜYOR?
Statik elektrik çarpmaları özellikle kış aylarında, havanın kuru olduğu dönemlerde daha sık görülür. Isıtma sistemleri havadaki nemi azalttığında, vücudumuzda biriken elektrik daha kolay boşalır. Ayrıca halı kaplı zeminler, sentetik kumaşlar, plastik tabanlı ayakkabılar ve yünlü kazaklar bu durumu tetikler. Bilgisayar başında uzun saatler geçirmek, koltuklara yaslanmak ve kapalı alanlarda hareket etmek de statik elektriğin birikmesini kolaylaştırır.
VÜCUTTA ELEKTRİK NASIL BİRİKİR?
İnsan vücudu da bir iletkendir. Hareket ettikçe, giysilere veya çevredeki nesnelere sürtündükçe elektron kaybeder veya kazanır. Özellikle ayakta yürürken zeminle temas eden ayakkabılar bu etkileşimin yoğun olduğu alanlardır. Elektronlar, özellikle iletken olmayan (yalıtkan) malzemelerle temas ettiğimizde vücutta hapsolur ve birikir. Bu yük, metal gibi iletken bir yüzeye dokunduğumuzda ani bir boşalma yaşanarak "çarpılma" hissine neden olur.
ELEKTRİK ÇARPILMASI TEHLİKELİ Mİ?
Statik elektrik çarpmaları genellikle zararsızdır. Milisaniyelik bir sürede gerçekleşir ve düşük voltajlıdır. Ancak bu durum bazı hassas elektronik cihazlara zarar verebilir. Özellikle bilgisayar bileşenleri, cep telefonları ya da hassas devrelerle çalışan cihazlar, statik elektrik boşalmasıyla arızalanabilir. Ayrıca sık sık çarpılmak anksiyete ya da dikkat dağınıklığına yol açabilir.
EN ÇOK HANGİ ORTAMLARDA GÖRÜLÜR?
Halı kaplı ofisler
Sentetik giysilerin yaygın olduğu kapalı mekanlar
Kuru iklimli bölgeler
Otomobil içleri
Metal kapı kolları ve asansör düğmeleri
Bu ortamlarda daha dikkatli olunmalı ve alınabilecek önlemler göz önünde bulundurulmalıdır.
ELEKTRİK ÇARPMASINI ÖNLEMENİN PRATİK YOLLARI
1. Doğal materyaller tercih edin: Pamuklu, keten gibi doğal kumaşlar statik elektrik üretimini azaltır.
2. Nem oranını yükseltin: Evde veya ofiste nemlendirici cihaz kullanmak statik yükün boşalmasını yavaşlatır.
3. Topraklama yapın: Metal bir nesneye (anahtar, bozuk para) önce onu elinize alarak dokunun, böylece doğrudan siz çarpılmazsınız.
4. Ayakkabı seçimi önemlidir: Deri tabanlı ayakkabılar, plastik tabanlılara göre daha az statik yük biriktirir.
5. Antistatik sprey kullanın: Koltuk, halı ve giysilere uygulanabilecek bu spreyler çarpılmayı büyük ölçüde azaltabilir.
