İşsizlik maaşı işten çıkış koduna göre bağlanır
İşsizlik maaşı başvurusunda bulunan kişiye işsizlik maaşı bağlanabilmesi için Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilen işten çıkış koduna bakılır. Kodu ödenek alma hakkı sağlayanlara işsizlik maaşı bağlanır. Peki işverenin kasıtlı olarak veya yanlışlıkla girdiği işten çıkış kodu sonradan değiştirilebilir mi? İşsizlik kodu değişirse işsizlik maaşı sonradan alınabilir mi? Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, işsizlik maaşı konusunda merak edilenleri yazdı
İşsizlik maaşı alabilmek için öncelikle son üç yılda en az 600 prim gününün bulunması ve son 120 gün hizmet akdi ile çalışmak gerekiyor. İşsizlik maaşı (ödeneği), son 3 yıldaki prim günü sayısı 600 ila 899 gün olanlara 6 ay, 900 ila 1079 gün olanlara 8 ay, 1080 gün olanlara da 10 ay süreyle bağlanır. İşsizlik maaşı, SGK’ya bildirilen son dört aylık ortalama prime esas kazancın yüzde 40’ı oranında ödenir. Kazanç tutarı ne olursa olsun bağlanacak işsizlik maaşı brüt asgari ücretin yüzde 80’ini aşamaz. Buna göre, 2025 yılı için en fazla 20.804,40 TL işsizlik maaşı bağlanabilir.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Son 3 yılda 600 prim günü bulunan ve işsiz kaldıkları tarihten önceki son 120 gün hizmet akdi ile çalışanların hepsi işsizlik maaşı alamaz. İşsizlik maaşı alabilmek için söz konusu koşulların yanı sıra işçinin kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması şartı aranır. İşçinin hangi sebeple işten ayrıldığı / çıkartıldığı işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) işten çıkış kodları ile bildirilir. Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) da işsizlik maaşı başvurusu yapanların işten çıkış koduna bakarak, kodu ödenek alma hakkı sağlayanlara işsizlik maaşı bağlar.
Toplam 50 işten çıkış kodu bulunuyor. Bu kodlardan 19’unda işten çıkış bildirimi yapılmış olanlar işsizlik maaşı alabilirken, 31’inde bildirilmiş olanlar alamaz. Nitekim işsizlik fonunun kurulduğu Mart 2002 tarihinden 31 Mayıs 2025 tarihine kadar 21,5 milyon kişi işsizlik ödeneğine başvurduğu halde, bunlardan sadece 11,6 milyon kişiye işsizlik ödeneği bağlandı.
DAVAYI KAZANAN İŞÇİ İŞSİZLİK MAAŞI ALIR
İşten çıkış kodları işverenin işçiye kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü açısından da belirleyici nitelik taşıyor. Bu nedenle, işçisine kıdem tazminatı ödemek istemeyen kimi işveren haklı sebeple işten ayrılan veya haklı sebep olmadan kendisinin işten çıkardığı işçinin kodunu işsizlik ödeneği bağlanmayan koddan bildirebiliyor.
İşçi işverene karşı açtığı davayı kazanıp haklı fesih yaptığını veya işverenin iş akdini haksız feshettiğini ispatlarsa, mahkeme kararını İŞKUR’a sunarak işten çıkış kodunu değiştirmek suretiyle işsiz kaldığı dönemin işsizlik ödeneğini alabilir. Davayı kazanan işçinin ödenek alabilmesi için kendisinin talepte bulunması gerekir.
30 GÜNLÜK SÜREYE DİKKAT!
İŞKUR’a işsizlik ödeneği başvurusunun 30 gün içinde yapılması gerekir. Otuz gün sonra da başvuru yapmak mümkündür ama 30 günden sonra gecikilen her gün işsizlik maaşı sürelerinden düşülür. Örneğin, 6 ay işsizlik ödeneği hakkı bulunan bir işçi 30 gün içinde değil de 40 gün içinde işsizlik maaşı başvurusunda bulunursa 6 ay yerine 5 ay 20 günlük işsizlik maaşı alabilir.
Peki 30 günlük süre ne zaman başlar? Bu da önemli bir ayrıntıdır. Otuz günlük süre işverence iş akdinin feshedildiğinin işçiye bildirildiği tarihte başlar.
İŞTEN ÇIKIŞ KODLARINA GÖRE KİMLER İŞSİZLİK MAAŞI ALIR KİMLER ALAMAZ?
İşten çıkış kodlarına ve iş akdinin fesih nedenlerine göre işsizlik ödeneği alma hakkı:
01 Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi – Alamaz
02 Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi – Alamaz
03 Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa) – Alamaz
04 Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi – Alır
05 Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi – Alır
08 Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle – Alamaz
09 Malulen emeklilik nedeniyle – Alamaz
10 Ölüm – Alamaz
11 İş kazası sonucu ölüm – Alamaz
ASKERLİK NEDENİYLE İŞTEN ÇIKANLAR DÖNÜŞTE İŞSİZ KALIRSA ÖDENEK ALIR
12 Askerlik – Alır
13 Kadın işçinin evlenmesi – Alamaz
14 Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması – Alamaz
15 Toplu işçi çıkarma – Alır
16 Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli – Alamaz
17 İşyerinin kapanması – Alır
18 İşin sona ermesi – Alır
19 Mevsim bitimi (Bu kod, iş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır) – Alamaz
20 Kampanya bitimi (Bu kod iş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır) – Alamaz
21 Statü değişikliği – Alamaz
22 Diğer nedenler – Alamaz
SAĞLIK NEDENİYLE İŞ AKDİNİ FESHEDEN İŞSİZLİK MAAŞI ALIR
23 İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih – Alır
24 İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih – Alır
25 İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış nedeni ile fesih – Alır
26 Disiplin Kurulu kararı ile Fesih – Alamaz
27 İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih – Alır
28 İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih – Alır
29 İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih – Alamaz
30 Vize süresinin bitimi ( İş akdinin askıya alınması halinde kullan Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır) – Alamaz
31 Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih – Alır
32 4046 sayılı Kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile feshi – Alır
33 Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi – Alır
34 İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih – Alır
35 6495 Sayılı Kanun nedeniyle devlet memurluğuna geçenler – Alamaz
36 KHK ile işyerinin kapatılması – Alır
37 KHK ile kamu görevinden çıkarma – Alamaz
38 Doğum Nedeniyle İşten Ayrılma – Alamaz
39 696 KHK ile (taşerondan) kamu işçiliğine geçiş – Alamaz
40 696 KHK ile kamu işçiliğine geçilememesi sebebiyle çıkış – Alır
41 Re’sen işten ayrılış bildirgesi düzenlenenler – Alamaz
AHLÂK VE İYİ NİYET KURALLARINA AYKIRILIK NEDENİYLE İŞTEN ÇIKARTILANLAR ÖDENEK ALAMAZ
42 İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması – Alamaz
43 İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması – Alamaz
44 İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması – Alamaz
45 İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması – Alamaz
46 İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması – Alamaz
47 İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi – Alamaz
48 İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi – Alamaz
49 İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi – Alamaz
50 İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması – Alamaz
