İşsizlik maaşı aslanın ağzında

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) dün 2024 yılı işgücü istatistiklerini yayımladı. 2024 yılında işsiz sayısı önceki yıla göre 151 bin kişi azalarak 3 milyon 113 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 0,7 puan azalarak yüzde 8,7 olarak gerçekleşti.

SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com

İşgücü önceki yıla göre 837 bin kişi artarak 35 milyon 733 bin kişi, istihdam edilenlerin sayısı ise 988 bin kişi artarak 32 milyon 620 bin kişi oldu.

Geçen yıl 15 ve daha yukarı yaştaki nüfusun 501 bin kişi arttığı dikkate alınırsa, işgücüne katılanların sayısı nüfus artışından fazla oldu. İstihdam edilenlerin sayısı da işgücündeki artıştan daha fazla oldu. Bu sayede işgücüne katılım oranı 2005 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaşarak yüzde 47,2’ye yükseldi. Ancak, yükselişe rağmen işgücüne katılım oranı yüzde 74 olan OECD ortalamasının oldukça altında yer alıyor.

Diğer taraftan, TÜİK tarafından işsizlerin yanı sıra eksik istihdam ve potansiyel işgücü dikkate alınarak hesaplanan atıl işgücü oranı 2024 yılında bir önceki yıla göre 3,9 puan artarak yüzde 26,7 ile 2014 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

6 İŞSİZDEN BİRİNE İŞSİZLİK MAAŞI

TÜİK’in dün açıkladığı veriler 2024 yılı genelindeki aylık ortalama işsiz sayısını içeriyor. TÜİK’in daha önce açıkladığı işgücü istatistiklerine göre, 2025 Ocak ayında işsiz sayısı 3 milyon 2 bin kişi olarak hesaplandı. Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) verilerine göre ise ocak ayında 489 bin 671 kişiye işsizlik maaşı (işsizlik ödeneği) verildi. TÜİK’in açıkladığı ocak ayındaki işsizlerin yüzde 16’sı, başka bir ifadeyle her 6 işsizden sadece 1’i işsizlik ödeneği alabildi.

İŞSİZLİK ÖDENEĞİNE ERİŞMEK ZOR

İşsizlik ödeneği alabilmek için işsiz kalmadan önceki son 120 gün sigortalı bir işte çalışmak ve son üç yıl içinde en az 600 prim günü bulunması gerekiyor. Son 3 yılda 600 gün primi bulunanlara 6 ay, 900 prim günü bulunanlara 8 ay, 1080 prim günü bulunanlara ise 10 ay işsizlik ödeneği veriliyor.

REKLAM

TÜİK’in verileri sigortalı ve sigortasız çalışan tüm işçileri kapsıyor. Bu nedenle sigortasız işçilerin hiçbiri işsizlik ödeneği alamıyor. Sigortalı çalışanlar ise son 3 yılda en az 600 prim günü ve son 120 gün sigortalı çalışma şartını yerine getiremediği için işsizlik maaşı alamıyor.

Ayrıca, işsizlik ödeneğinden yararlanabilmek için işçinin çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen herhangi bir kasıt ve kusuru olmaksızın işsiz kalması gerekiyor. İŞKUR işsizlik ödeneği bağlarken işçinin işten çıkış kodlarına bakıyor. İşveren işçiye kıdem tazminatı ödememek amacıyla genellikle işten çıkış kodunu işçinin kusuruna bağlıyor. Bu da işsizlik ödeneği alınmasını önlüyor. Nitekim İŞKUR’un verilerine göre, 2002 yılından bu yana sigortalı çalışırken işsiz kalan 21 milyon 72 bin kişi başvuruda bulunmasına rağmen, bunlardan sadece 11 milyon 379 bin kişiye işsizlik maaşı verildi.

İŞSİZLİK ÖDENEĞİ SÜRESİ KISA

Türkiye OECD üyesi ülkeler arasında işsizlik ödeneğine erişimin en zor, işsizlik ödeneği süresinin de en az olduğu ülkeler arasında yer alıyor. İşsizlik ödeneği süresi İzlanda’da 36 ay, İsveç’te 35 ay, Danimarka, Fransa, Norveç, Portekiz, İspanya’da 24 ay, ABD’de 23 ay, Hollanda’da da 22 ay olarak uygulanıyor.

OECD üyesi birçok ülkede işsizlik ödeneğinin ardından işsizlik yardımı devreye giriyor. Avusturya, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Hollanda, İspanya, Romanya işsizlik ödeneğinin süresi dolduktan sonra ardından işsizlik yardımı sağlıyor.

İŞSİZLİK ÖDENEĞİ NE KADAR?

Türkiye’de işçinin son dört aylık prime esas kazançlarının yüzde 40’ı oranında işsizlik maaşı bağlanıyor. Bu şekilde hesaplanan işsizlik maaşı, asgari ücretin yüzde 80’ini aşamıyor. Buna göre 2025 yılında aylık işsizlik ödeneği 10.402,20 TL ile 20.804,40 TL arasında veriliyor.