Mevsimlik işçinin hakları nedir?
Mevsimlik işlerde yüz binlerce işçi çalışıyor. Yaz aylarında mevsimlik işlerde çalışanların sayısı artıyor. Peki mevsimlik işçiler hangi durumda kıdem tazminatı alabilir? İzin hakları var mıdır? HABERTÜRK'ten Ahmet Kıvanç, mevsimlik işçilerin haklarını yazdı
Yargıtaya göre çalışmanın yılın belirli döneminde sürdürüldüğü veya tüm yıl çalışılsa bile çalışmanın yılın belirli dönemlerinde yoğunlaştığı iş yerlerinde yapılan işler mevsimlik iş olarak kabul edilir. Mevsimlik işçiler konusunda İş Kanununda ayrıca bir düzenleme bulunmuyor.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
TBMM’de 2015 yılında kurulan Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sorunlarını Araştırma Komisyonu raporuna göre, Türkiye’de 6,3 milyonluk tarım işgücünün yaklaşık yarısını mevsimlik tarım işçileri oluşturuyor. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) verilerine göre ise geçen yıl sigortalı çalışan geçici işçi sayısı bazı aylarda 2,4 milyon kişiye kadar ulaştı. Bunların yarıdan fazlasını inşaat işçileri oluştururken, turizm ve yeme içme sektörü başta olmak üzere diğer birçok sektörde de yaygın şekilde geçici işçi istihdam ediliyor.
Faaliyetlerin yılın belli dönemlerinde yoğunlaştığı sektörlerde iş sözleşmeleri mevsimlik yapılıyor. Mevsimlik sözleşmeler, bir sezonla sınırlı olmak üzere belirli süreli olabileceği gibi, belirsiz süreli de yapılabilir. Tek sezonluk sözleşmeler sezon bitiminde kendiliğinden sona erer. İşveren, tek sezon için mevsimlik sözleşme yapılmışsa sezon sonunda ihbar ve kıdem tazminatı ödemez.
İşveren ilk sezonun sonunda ertesi yıl çalıştırmayacağını bildirirse, bu durumda da ihbar ve kıdem tazminatı ödemez.
İKİ SEZON ÜST ÜSTE ÇALIŞTIRILAN İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI HAKKI
Birbirini takip eden üst üste iki sezonda sözleşme yapılması halinde işçi açısından ihbar ve kıdem tazminatı hakkı doğar. İşveren, işçiyi iki sezon üst üste çalıştırıp bir sonraki sezonda işe başlatmazsa ihbar ve kıdem tazminatı ödemek zorunda kalır.
KIDEM TAZMİNATI HESABI
Mevsimlik işçilerin kıdem tazminatı, çalışılan her 360 gün için bir aylık son brüt ücret üzerinden hesaplanır. İhbar tazminatı ise çalışma süresi 6 aydan az süren işçi için 2 hafta; 6 aydan 1,5 yıla kadar süren işçi için 4 hafta; 1,5 yıldan 3 yıla kadar süren işçi için de 6 haftalık ücret üzerinden ödenir. Üç yıldan fazla çalışan işçi için ise 8 haftalık ücret tutarında ihbar tazminatı ödenir. İşveren, yeni sezonda işe başlatmayacağını ihbar süresine uyarak önceden haber verirse ihbar tazminatı ödemez.
Her sezonda 6 ay olmak üzere 4 yıl çalışan bir işçiye 2 aylık brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenmesi gerekir. Bildirim süresine uyulmaması halinde işçiye ayrıca, toplam çalışma süresi 1,5 yılı aştığı için 6 haftalık ücret tutarında ihbar tazminatı ödenmesi gerekir.
Mevsimlik işçilerin kıdem tazminatı hesabında fiilen çalıştığı süreler dikkate alınır. Sezon sonunda iş sözleşmesinin askıda olduğu süreler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz.
Mevsimlik iş sözleşmesi yapılmasına rağmen, sezon bitiminde devam eden işçinin çalışma süresi 11 ayı aşarsa o sözleşme mevsimlik olmaktan çıkar, süresiz sözleşmeye dönüşür.
Mevsimlik işçi sezon dışında aynı işverene ait başka bir iş yerinde çalıştırılırsa bu durumda da yılın tamamı kıdem tazminatı hesabına dahil edilir.
MEVSİMLİK İŞÇİNİN ÜCRETLİ İZİN HAKKI YOK
İş Kanununa göre, niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanların yıllık ücretli izin hakları bulunmuyor. Mevsimlik işçiler sezonluk çalıştıkları için yıllık ücretli izin hakları yoktur.
Yıllık izin hakkı, aynı işverene bağlı iş yerinde sürekli veya “aralıklı” olarak 12 ay çalışan işçilere tanınmıştır. Bununla birlikte, niteliği itibarıyla mevsimlik iş olmadığı halde aralıklı çalıştırılan işçinin mevsimlik işçi gibi gösterilmesi ise hukuken geçerli değildir. Gerçekte aralıklı çalıştığı halde mevsimlik gösterilerek çalıştırılan işçiler, 12 aylık toplam çalışmanın ardından yıllık izin hakkı elde ederler.
MEVSİMLİK İŞÇİ İŞSİZLİK MAAŞI ALABİLİR Mİ?
İşsizlik Sigortası Kanununa göre, son 3 yılda en az 600 gün çalışmak ve son 120 gün hizmet akdi bulunmak şartıyla işsizlik maaşı alınabilir. Mevsimlik işçinin işsizlik maaşı alma hakkı, iş akdinin feshedildiği tarihte başlar.
Mevsim bitiminde işçinin işten çıkışı SGK’ya (19) koduyla bildirildiğinde iş sözleşmesi askıya alınır. İki sezon arasında sözleşmenin askıya alınması durumunda işsizlik maaşı verilmez. Ancak işçi tekrar başlatılmayacaksa SGK’ya (4) koduyla bildirim yapılması gerekir. Bu kodla bildirim yapıldığında işçi koşulları sağlıyorsa işsizlik maaşı alır.
