Santorini'de tehlikenin kanıtları: Volkan bombaları!

Ege Denizi'nde son günlerde sayıları bine yaklaşan depremler bölgedeki volkanlardan dolayı endişe yaratmaya devam ediyor.

Habertürk'e açıklamalarda bulunan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü'nden Prof.Dr.Erhan Altunel, dikkat çeken ifadeler kullandı.

Altunel, "Bölgede zaman zaman değişik ölçeklerde volkanik faaliyet olmuştur. Ancak, M.Ö. 1500’lü yıllara tarihlenen çok büyük boyutlu bir volkanik patlama gerçekleşmiştir. Bu volkanik patlamada, kuruluşu M.Ö. 4000’li yıllara kadar inen Akrotiri antik kenti volkanik küllerin altında kalmış, kente volkan bombaları düşmüş ve kent terk edilmiştir" dedi.

"YER BİLİMCİLER İÇİN SÜRPRİZ BİR DOĞA OLAYI DEĞİLDİR"

Altunel açıklamasında şunları kaydetti: "Ege Denizi’nde, aktif volkanizmaya bağlı olarak deprem aktivitesi bir süredir devam ediyor. Bu doğa olayının devam edip etmeyeceği konusunda konunun uzmanları çalışmalarını sürdürmekte ve elde ettikleri sonuçlara göre yetkilileri yönlendirmektedir. Volkanik patlama ve deprem gibi doğa olaylarına kaynaklık eden jeolojik unsurların gelecek aktivitelerini tahmin edebilmek için geçmişteki davranışlarının iyi bilinmesi gerekmektedir. Örneğin, 2023 yılında meydana gelen 7.8 büyüklüğünde Kahramanmaraş depremine kaynaklık eden fay üzerinde yapılmış paleosismolojik çalışmalar, bu fay üzerinde geçmiş dönemlerde benzer kırılmalar olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla 2023 depremi yerbilimciler için sürpriz bir doğa olayı değildir.

Benzer şekilde günümüzde Santorini adası çevresinde depremlere kaynaklık eden volkanizmanın gelecek davranışı hakkında tahmin yapabilmek ve gerekirse önlem alabilmek için geçmişteki davranışlarının iyi analiz edilmesi gerekmektedir. Santorini ve çevresindeki volkanizma, bölgenin tektonizmasına yani kabuk hareketlerine bağlı olarak oluşmuş ve tektonizma devam ettiği sürece aktivitesini devam ettirecek bir doğa olayı kaynağıdır. Bu bölgede zaman zaman değişik ölçeklerde volkanik faaliyet olmuştur. Ancak, M.Ö. 1500’lü yıllara tarihlenen çok büyük boyutlu bir volkanik patlama gerçekleşmiştir. Bu volkanik patlamada, kuruluşu M.Ö. 4000’li yıllara kadar inen Akrotiri antik kenti volkanik küllerin altında kalmış, kente volkan bombaları düşmüş ve kent terk edilmiştir.

"PATLAMADA KÜLLERİN YÜKSEKLİĞİ 35 KM'YE ULAŞMIŞ"

M.Ö. 1500’lü yıllarda meydana gelen volkanik patlamada Akrotiri antik kentinde can kaybı olmamıştır. Şu ana kadar yapılan kazılarda kentte ölmüş insan kalıntısına rastlanmamıştır. Kentte can kaybının olmaması, kentte yaşayanların muhtemelen büyük patlamadan önce gerçekleşen depremler sırasında kenti terk ettiğini göstermektedir. Volkanik patlamadan çıkan küllerin yüksekliği 35 km'ye ulaşmış ve geniş alanlara yayılmıştır. O anki hava akımlarına bağlı olarak doğuya doğru yayılan küller Karadeniz ve Akdeniz’in doğu sahillerine kadar gitmiştir.

Örneğin, 1995 Dinar depremine kaynaklık eden Dinar Fayı üzerinde yaptığımız çalışmada kullandığımız bir yarmada görülen yaklaşık 50 cm kalınlığındaki kül seviyesinden alınan örneğin jeokimya ve yaş analizleri, küllerin bu patlamaya ait olduğunu göstermiştir. M.Ö. 1500’lü yıllarda gerçekleşen volkanik patlamanın 30-40 metre yüksekliğinde tsunami dalgaları oluşturduğu, dalgaların Santorini’nin yaklaşık 110 km güneyindeki Girit Adası’nın kuzey kıyılarında ağır hasarlara neden olduğu ve Minoan Uygarlığı’nın bu patlama sonucu sona erdiği ileri sürülmektedir. Santorini çevresinde devam eden etkinliğin nasıl sonuçlanacağını tahmin etmek elbette kolay değildir. Ancak, bu bölgedeki volkanizmanın geçmiş aktiviteleri göz önüne alındığında geniş alanları etkileyebilecek boyutlarda faaliyet gösterme potansiyeline sahip olduğu açıkça görülmektedir. Bu nedenle bu doğa olayının neden olabileceği tehlikelere karşı önlem alınırken tehlikenin boyutlarının göz ardı edilmemesi gerekir."