Süngerlerden çileğe... Delikli yüzeyler sizi rahatsız ediyor mu? "Tripofobi" sahibi olabilirsiniz!

Bazen en sıradan görüntüler bile beklenmedik bir şekilde bizi rahatsız edebilir. Çileğin üzerindeki tohumlar, süngerin gözenekleri ya da bal peteğinin yapısı bazı insanlarda tiksinti, mide bulantısı ve hatta panik hissine yol açabiliyor. Son yıllarda daha fazla duyulmaya başlanan tripofobi, gerçekten bir fobi mi yoksa sadece rahatsız edici bir his mi? İşte detaylar...

Giriş: 23.02.2025 - 13:30 Güncelleme: 23.02.2025 - 13:30

Günlük hayatta farkında olmadan karşılaştığımız bazı desenler, bazı insanlarda tiksinti ve korkuya neden olabilir. Eğer sünger, bal peteği, çilek gibi delikli yüzeylere baktığınızda rahatsızlık hissediyorsanız, bunun nedeni tripofobi olabilir. Peki, tripofobi nedir ve neden bazı insanları bu kadar etkiliyor?

Tripofobi, delikli veya yoğun desenlere sahip yüzeylere karşı duyulan korku veya tiksinti hissidir. Bal peteği, sünger, çilek, tohumlu ekmekler veya lotus çiçeği tohumu gibi yüzeylere bakan kişilerde mide bulantısı, ürperme, kaşıntı veya korku gibi tepkiler ortaya çıkabilir.

2005 yılında ilk kez bir internet forumunda adı geçen bu rahatsızlık, her ne kadar resmi bir psikiyatrik hastalık olarak kabul edilmese de birçok insanın hayatını olumsuz etkileyebilmektedir.

REKLAM

Tripofobisi olan kişiler, delikli yüzeylere baktıklarında aşağıdaki belirtilerden bazılarını yaşayabilir:

Tüylerin diken diken olması

Mide bulantısı veya kusma hissi

Hızlı kalp atışı

Baş dönmesi

Göz yorgunluğu ve görsel rahatsızlık

Kaşıntı veya ciltte karıncalanma hissi

Panik atak belirtileri

Bu belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve bazı bireylerde yalnızca hafif bir rahatsızlık yaratırken, bazıları için günlük yaşamı etkileyebilecek kadar yoğun olabilir.

Tripofobiye sebep olabilecek en yaygın tetikleyiciler şunlardır:

Bal peteği, sünger ve lotus çiçeği tohumu gibi doğal yapılar

Tohumlu meyveler (çilek, nar, kivi, papaya)

Delikli peynirler (İsviçre peyniri gibi)

Kurbağa derisi, yılan pulları gibi bazı hayvan yüzeyleri

Düzensiz delikli yüzeyler veya küf desenleri

REKLAM

Özellikle belirli görüntüler veya nesneler, tripofobik bireylerde yoğun bir rahatsızlık hissi uyandırabilir.

Bilim insanları, tripofobinin neden ortaya çıktığını tam olarak belirleyememiştir. Ancak bazı teoriler bulunmaktadır:

Evrimsel Teori: İnsan beyninin tehlikeli canlıları veya hastalık belirtilerini tanımaya programlı olduğu düşünülmektedir. Örneğin, zehirli hayvanların cilt desenleri ile delikli yüzeylerin görsel olarak benzer olması, beynin bunları tehlike olarak algılamasına neden olabilir.

Bilişsel Teori: Bazı araştırmalara göre, delikli desenleri görmek beynin daha fazla oksijen ve enerji harcamasına neden olabilir. Bu durum kişide rahatsızlık ve stres yaratabilir.

Duygusal Bağlantı: Tripofobiye sahip bazı bireyler, geçmişte delikli yüzeylere dair travmatik bir deneyim yaşamış olabilir ve bilinçaltında bu görüntülerle olumsuz duyguları ilişkilendiriyor olabilirler.

REKLAM

Araştırmalar, tripofobinin kadınlarda erkeklere oranla daha yaygın olduğunu göstermektedir. Ayrıca, aşağıdaki psikolojik rahatsızlıklara sahip bireylerde daha sık görülebileceği belirtilmektedir:

Anksiyete bozuklukları

Depresyon

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB)

Bazı çalışmalara göre, dünya nüfusunun yaklaşık %17’sinde (her altı kişiden biri) tripofobi belirtileri görülebilir.

Tripofobi, Amerikan Psikiyatri Derneği’nin (APA) tanı kılavuzunda resmi bir fobi olarak yer almaz. Ancak psikologlar, hastanın semptomlarını değerlendirerek bu rahatsızlığın var olup olmadığını anlayabilir.

Bazı online testler, tripofobi belirtilerinin olup olmadığını ölçmek için kullanılmaktadır. Bu testlerde kişiye belirli görseller gösterilir ve ne kadar rahatsız hissettiği sorulur. Ancak, kesin bir teşhis için bir uzmana danışmak en sağlıklı yöntemdir.

REKLAM

Eğer tripofobi kişinin günlük yaşamını olumsuz etkiliyorsa, bazı terapi yöntemleri bu durumu yönetmeye yardımcı olabilir:

Maruz Bırakma Terapisi (Exposure Therapy): Kişi, önce hafif derecede rahatsız edici görsellerle başlar ve zamanla daha yoğun tetikleyicilere maruz bırakılır. Bu yöntemle beynin korkuya olan duyarlılığı azaltılabilir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT): Tripofobik kişilerin korkularıyla başa çıkmasına yardımcı olan bir terapi yöntemidir. Kişiye, delikli desenlerin aslında tehlikeli olmadığını anlamasına yardımcı olacak stratejiler öğretilir.

Rahatlama Teknikleri: Derin nefes alma, meditasyon ve kas gevşetme teknikleri, tripofobi tetikleyicileriyle karşılaşıldığında daha sakin hissetmeye yardımcı olabilir.

Genellikle, anksiyete ilaçları spesifik fobilerde pek etkili olmaz. Ancak, doktorunuzun uygun görmesi durumunda kısa süreli anksiyete ilaçları kullanılabilir.

Şiddetli tripofobi vakaları, bireyin sosyal yaşamını, iş hayatını veya günlük aktivitelerini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, bir kişinin tohumlu meyveleri tüketmekten kaçınması, sünger veya delikli peynir gibi nesnelerden uzak durması normal görülebilir. Ancak, bu korku aşırı seviyeye ulaştığında kişinin yaşam kalitesini düşürebilir ve profesyonel destek alması gerekebilir.

Kaynak: Cleveland Clinic, HealthLine, Webmd