Suriye ekonomisi neydi, ne oldu?
Suriye'de Esad'ın devrilmesinin ardından yeni bir dönem başlayacak. Yaşanan tarihi dönüm noktasından önce Suriye'nin ekonomisi nasıldı? Ticaret Bakanlığı, Ekim 2024 tarihli raporunda Suriye'nin ekonomisini değerlendirdi. Rapora göre Suriye'nin en yüksek bedelde ticaret yaptığı ülke olarak Türkiye öne çıkıyor. Suriye'nin 2011'de başlayan iç savaş öncesi 29 milyar dolar olan dış ticaret hacmi, 2023'te 4 milyar dolara kadar geriledi
Ticaret Bakanlığı verilerine göre Suriye'nin hem ihracat hem ithalat bazında en çok ticaret yaptığı ülke Türkiye olarak öne çıkıyor.
2023 yılında Suriye ihracatının yüzde 56'lık kısmını Türkiye'ye yaptı, ithalatta ise oran yüzde 60. Suriye tarafından 363 milyon dolarlık ihracata karşı 2 milyar 37 milyon dolarlık ithalat gerçekleşti. İki ülke arasında 2 milyar 434 milyon dolarlık bir ticaret hacmi söz konusu.
Türkiye'den Suriye'ye ihraç edilen ürünlerde mineral yakıtlar - yağlar, plastik, gıda sanayii kalıntıları-hayvan yemleri, hayvansal-bitkisel yağlar, değirmencilik ürünleri-malt-nişasta öne çıkıyor. Türkiye'nin Suriye'den ithal ettiği ürünlerde ise en büyük payı hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar alıyor. Bu grubu pamuk takip ediyor.
ESAD'IN DEVRİLMESİNE KADARKİ SÜREÇTE EKONOMİ NE DURUMA GELDİ?
Suriye'de 2011'de başlayan iç savaş nedeniyle ekonomi durma noktasına geldi. Ekonomik faaliyetler, büyük oranda temel ihtiyaçların karşılanmasına yönelik olarak devam etti. Hem üretimin sekteye uğraması hem de uygulanan ambargolar ekonomiye büyük darbe vurdu.
İÇ SAVAŞLA BİRLİKTE DIŞ TİCARET HACMİ ERİDİ
2000'lerin başında serbest piyasa ekonomisine geçilmesinin ardından dış ticaret hacmini artıran ülkede iç savaşın ardından ticaret rakamları geriledi. 2010'da 29 milyar dolar olan dış ticaret hacmi 2023'te 4 milyar dolar seviyesine kadar düştü.
Suriye’nin dünyaya ihracatında en önemli ürünler, zeytinyağı, kalsiyum fosfatlar, pamuk, baharat, konserve sebze, dökme demir hurdası, kabuklu meyveler, buğday ve cam kaplar. İthalatta ise en önemli ürünler, ayçiçeği yağı, buğday unu, petrol yağları, hayvan yemi, pirinç, şeker, çimento, çay, elektrik enerjisi ve inşaat demiri.
Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının kesiştiği bölgede yer alan Suriye'de 5 farklı iklimin yaşanması sebebiyle bölgelere göre ekonomik faaliyetlerde değişim görülüyor. Suriye topraklarının yüzde 24,8’i ekilebilir araziler, yüzde 4,47’si düzenli hasat sağlanan alanlardan oluşuyor.
İŞSİZLİK YÜZDE 50'NİN ÜSTÜNDE
İç savaş başlayana kadar hızla artan ve 22 milyona yakın nüfusu bulunan ülkede 5 milyona yakın kişinin çevre ülkelere sığınmasıyla son nüfus sayısının 18,5 milyon olduğu tahmin ediliyor. Nüfusun yüzde 80'e yakını ülkedeki en büyük 7 kentte yaşıyor. Şam ve Halep, sanayi kentleri olan Humus ve Hama ile liman kentleri Lazkiye ve Tartus öne çıkan şehirler. 2011'de başlayan iç savaşın etkisiyle işsizliğin yüzde 50'nin üstünde olduğu belirtiliyor.
EKONOMİNİN TEMELİ PETROL
Suriye’nin temel gelir kaynakları petrol, dış yardımlar, yurt dışında çalışan Suriyeli işçilerin döviz gelirleri ve tarım. Petrol ihracatı, toplam ihracat gelirlerinin üçte ikisini ve bütçe gelirlerinin yarısını oluşturuyor. Petrol dışı sanayi; kimyasal, kauçuk, plastik, tekstil, deri ve gıda işleme alanlarında yoğunlaşıyor. Sanayi şirketlerinin çoğu devletin yönetiminde. Petrol sanayinin merkezi Deyrizor çevresi ile Halep ve Banyas’taki rafineriler. Petrol ihracatı Banyas'tan yapılıyor. Deyrizor ve Palmira, yeni petrol ve doğal gaz alanları bulunması ile iç savaşın başlamasına kadar hızla büyüdü.
TARIMDA PAMUK ÖNE ÇIKIYOR
Büyük kısmı iç piyasada tüketilen tarımsal ürünlerin çoğu ülkenin kuzeyinde ve Halep-Şam hattının batısında üretiliyor. Hükümetin pamuk ve tahıl piyasalarına müdahaleleri sebebiyle özel sektör faaliyetleri, daha az stratejik önem arz eden meyve üretimi gibi alanlarda yoğunlaşıyor.
