VPN Kurtarıcı mı, tehdit mi? - Türkiye’de internet bant daraltma ve güvenlik ikilemi
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı aralarında İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun da olduğu 105 kişiye yönelik geniş çaplı operasyon ile birlikte Türkiye'de sosyal medyaya erişim problem başladı. İçişleri Bakanlığı tarafından mahkemeye başvurulduğu ve BTK'ya bu mahkeme kararının bildirilmesi üzerine bant daraltma uygulandığı belirtilirken, kullanıcılar VPN uygulamalarını telefonlarına ve bilgisayarlarına entegre ederek sosyal medya kullanımına devam etmeye çalışıyorlar. Erişim kısıtı varken de sosyal medyaya ve internet sitelerine erişime imkan veren VPN uygulamaları nasıl çalışıyor ve ne kadar güvenli çoğu kullanıcı bunlardan haberdar değil. Özellikle bilinmeyen uygulamalara verilen izinler ciddi riskleri beraberinde getiriyor. Habertürk Teknoloji Editörü Cem Özenen yazdı...
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun da aralarında bulunduğu 105 kişi hakkında geniş çaplı bir operasyon başlattı. Dün sabah saatlerinde başlayan operasyonun, yolsuzluk ve terör suçlamalarıyla ilgili olduğu belirtilirken, bu gelişmelerin ardından Türkiye genelinde sosyal medya platformlarına erişimde ciddi sorunlar yaşanmaya başladı. İçişleri Bakanlığı’nın mahkemeye başvurusu ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) iletilen mahkeme kararı doğrultusunda bant daraltma uygulandığı öne sürülürken, kullanıcılar çareyi VPN (Sanal Özel Ağ) uygulamalarına yönelmekte buldu. Ancak bu uygulamaların işleyişi ve güvenliği konusunda pek çok kişi bilgi sahibi değil.
Peki artık pek çok bilgimizin olduğu telefonlarımıza VPN uygulamarını indirmek ne kadar güvenli? VPN uygulamalarındaki güvenlik risklerini azaltmak için ne yapılmalı?
VPN KULLANIMI PATLADI, PEKİ NASIL ÇALIŞIYOR?
Habertürk Teknoloji Editörü Cem Özenen'in haberine göre sosyal medya erişimindeki kısıtlamalar, kullanıcıları VPN uygulamalarına yöneltti. Telefonlarına ve bilgisayarlarına VPN entegre eden pek çok kişi, bu şekilde yasaklı platformlara erişmeye çalışıyor. Peki, VPN tam olarak nasıl çalışıyor?
VPN, internet trafiğini şifreleyerek kullanıcının gerçek IP adresini gizleyen ve trafiği başka bir ülkedeki sunucular üzerinden yönlendiren bir teknolojidir. Örneğin, Türkiye’de bir kullanıcı VPN ile ABD’deki bir sunucuya bağlandığında, internet servis sağlayıcısı (ISS) ve BTK, bu kullanıcının ABD’den bağlanıyormuş gibi algılanmasını sağlar. Böylece Türkiye’deki erişim kısıtlamaları bypass edilmiş olur. Bu yöntem, özellikle sosyal medya platformlarına veya yasaklı sitelere erişim için yaygın bir şekilde kullanılıyor.
VPN’LERİN GÜVENLİĞİ VE RİSKLERİ
VPN’lerin erişim sorunlarını çözmede etkili olduğu açık, ancak güvenlik açısından dikkatli olunması gereken bir alan. Bilinen ve güvenilir VPN servisleri (örneğin NordVPN, ExpressVPN gibi) genellikle güçlü şifreleme protokolleri kullanır ve kullanıcı verilerini korumayı taahhüt eder. Ancak piyasada çok sayıda ücretsiz veya bilinmeyen VPN uygulaması bulunuyor ve bu uygulamalar ciddi riskler barındırıyor.
Uzmanlara göre, bilinmeyen VPN uygulamaları kullanıcıların verilerini toplayabilir, kötü amaçlı yazılımlar (malware) bulaştırabilir veya kişisel bilgilerini üçüncü taraflarla paylaşabilir. Özellikle ücretsiz VPN’lerin çoğu, gelir elde etmek için reklam gösterir veya kullanıcı verilerini satar. Ayrıca, bu tür uygulamaların sunucuları zayıf şifreleme kullanabilir, bu da veri güvenliğini tehlikeye atar. Türkiye’de son dönemde VPN kullanımının artmasıyla birlikte, kullanıcıların bu konuda bilinçsizce hareket ettiği ve “güvenilir olmayan” uygulamalara yöneldiği gözlemleniyor.
BANKA HESAPLARINA GİRMEYİN!
Teknoloji cebimize bu kadar girmişken, e-devlet işlemlerinden, bankacılık işlemlerimize kadar birçok hareketi cep telefonlarımızdan, internet üzerinden yapabiliyoruz. Uzmanların sıklıkla uyardığı şeylerin başında, güvenliği belli olmayan, ücretsiz VPN uygulamalarını kullanırken kesinlikle bu tarz özel verilerimizin yer aldığı internet sitelerini ve şifrelerimizi kullanmamak.
Bu tip uygulamaları kullanırken, en çok dikkat edilmesi gerekenlerin başında uygulamaların bizden hangi verileri ve izinleri talep ettiğini incelemek geliyor. Uygulamaları indirirken ve sonrasında kullanımında istenen izinlerin hepsine kesinlikle onay vermemek önemli.
KVKK DA UYARIDA BULUNMUŞTU
Instagram'ın kapanması ile birlikte VPN uygulamalarının kullanımının arttığı dönemde KVKK sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı uyarı paylaşımında, "Son günlerde kişisel verilerinizin güvenliğini hedef alan ve bu kapsamda finansal bilgileriniz ile sosyal ağ hesaplarınızı ele geçirmeyi hedefleyen kaynağı belirsiz uygulamalara karşı dikkatli olunuz" ifadelerine yer verilmişti.
KRİZ NE ZAMAN SONA ERECEK?
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile BTK’dan henüz kapsamlı bir açıklama yapılmazken internet krizinin sonunun ne zaman geleceği de henüz belirsizliğini koruyor.
Bu karar alınırken, 19 Mart 2025 tarihindeİçişleri Bakanlığı tarafından mahkemeye başvurulduğu ve BTK'ya bu mahkeme kararının bildirilmesi üzerine bant daraltma uygulandığı belirtiliyor.
Ancak İstanbul Valiliği, kent genelinde 4 gün süreyle her türlü toplantı, gösteri ve basın açıklamasının yasaklandığını bildirmişti. Valilikten yapılan yazılı açıklamada, "Valiliğimizce il genelinde kamu düzenini muhafaza etmek ve oluşabilecek provokatif eylemlerin önüne geçmek için 19-23 Mart tarihleri arasında 4 gün süreyle her türlü toplantı, gösteri ve basın açıklaması yasaklanmıştır" ifadesi kullanılırken, bant daraltmanın da bu süre boyunca sürebileceği konuşuluyor. Ancak bu karar üzerinde şu anda bir tarih olmadığı ve olaylar durulmazsa bu bant daraltmanın beklenenden daha da uzun sürebileceği vurgulanıyor.
