Belirli süreli sözleşme işverenin de aleyhine olabilir
Bir işveren makine bakım ustası işçisine ihbar ve kıdem tazminatı ödememek için 5 yıl süreli sözleşme yaptı. Usta tüm makineleri revizyondan geçirdikten sonra mobbinge uğrayınca istifa ederek, kalan süreye ait ücretlerin ödenmesini istedi. İşveren koşullar oluşmadığı gerekçesiyle belirli süreli sözleşmenin geçersiz olduğunu iddia etti. Yargıtay, işçisi ile belirli süreli sözleşme yapan işverenin daha sonra sözleşmenin geçersiz olduğu iddiasında bulunamayacağına hükmetti. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi
İş Kanununa göre işçi ile işveren arasındaki sözleşmelerin süresiz olması esastır. Sadece belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi “objektif koşullara” bağlı olarak “belirli süreli iş sözleşmesi” yapılabilir. Belirli süreli iş sözleşmesi esaslı bir neden olmadıkça birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz. Aksi takdirde iş sözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilir.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Belirli süreli sözleşmelerin bitiminde işveren işçiye ihbar tazminatı veya kıdem tazminatı ödemek zorunda kalmaz. Ancak, belirli süreli sözleşmenin süresi dolmadan işverence feshi halinde bakiye süre ücretine ilişkin tazminat ödemesi gerekir.
SÖZLEŞMEYİ ÖNCE BELİRLİ SÜRELİ YAPTI SONRA GEÇERSİZ İDDİASINDA BULUNDU
Bazı işveren, aslında süresiz sözleşme yapması gerekir iken işçisine ihbar ve kıdem tazminatı ödememek için belirli süreli sözleşme yapıyor. İşe ihtiyacı olan işçiler de kabul etmek zorunda kalıyor.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin yakın tarihli (Esas No: 2024 / 8773, Karar No: 2024 / 13257) kararına konu dosyaya göre, bir işveren Çorlu’da bulunan fabrikasındaki makinelerin revizyonu ve bakımı için Gaziantep’ten makine bakım ustası getirerek 5 yıl süreli sözleşme imzaladı. Ustaya yakıtı işletmeden karşılanmak üzere araç tahsis etti. Usta tüm makinelerin revizyonunu tamamlayıp düzgün çalıştığı 3 ay süreyle kontrol edildikten sonra istifaya zorlanmaya başladı. Tahsis edilen araç altından çekildi, gece vardiyasında çalıştırılmaya başladı, kendisinden kıdemsiz bir ustanın emrine verildi. Makine ustası bütün bunların yanı sıra mobbinge uğradığını belirterek sözleşmeyi haklı sebeple feshetti ve işverenden bakiye süre ücretinden kaynaklı tazminat ve ihbar tazminatı ile maddi ve manevi tazminat talep etti.
Bakiye süre ücretinden kurtulmak isteyen işveren, belirli süreli sözleşmeyi kendisi işçiye imzalatmış olmasına karşın mahkemede belirli süreli sözleşme için gerekli objektif koşulların olmadığı iddiasıyla geçersiz olduğunu iddia etti.
İŞ MAHKEMESİ VE İSTİNAF MAHKEMESİ GEÇERSİZ İDDİASINI KABUL ETTİ
İş mahkemesi işverenin, belirli süreli sözleşmenin geçersiz olduğu iddiasını kabul etti. İşçinin mekanik bakım ustası olarak yaptığı işin sürekli olduğunu, dolayısıyla taraflar arasında belirli süreli iş sözleşmesi yapılmasını gerektirir objektif şartın bulunmadığını, bu nedenle bakiye süre ücretinden kaynaklı tazminat talebinin reddedildiğini bildirdi. Bununla birlikte iş mahkemesi işçinin Gaziantep’ten kalkıp geldiğini dikkate alarak bir miktar maddi ve manevi tazminata hükmetti. İş mahkemesinin kararını bölge adliye mahkemesi de yerinde buldu.
YARGITAY’IN BELİRLİ SÜRELİ SÖZLEŞME KRİTERLERİ
Davacı işçinin temyiz başvurusu üzerine dosya Yargıtay’a geldi. Yargıtay kararında belirli süreli sözleşmede dikkat edilmesi gereken kurallar da ayrıntılı şekilde anlatıldı.
Kararda, Türk Borçlar Kanunu uyarınca haklı fesih sebepleri taraflardan birinin sözleşmeye uymamasından doğmuşsa o tarafın, sebep olduğu zararı, hizmet ilişkisine dayanan bütün haklar göz önünde tutularak, tamamen gidermekle yükümlü olduğu belirtildi.
Kararda, belirli süreli iş sözleşmesinin objektif koşulları taşımadığı gerekçesiyle geçersiz sayılacağı iddiasının işverence ileri sürülmesinin Türk Medeni Kanunu uyarınca bir hakkın kötüye kullanımı olduğu vurgulandı. Belirli süreli iş sözleşmesinin, şartları taşımadığı gerekçesiyle belirsiz süreli olduğuna yönelik işveren savunmasına değer verilemeyeceği kaydedilen kararda, işçinin belirli süreli iş sözleşmesine güvenerek açmış olduğu davada mahkemenin de re’sen objektif sebep denetimi yapamayacağı ifade edildi.
Sözleşme devam etseydi elde edilecek maddi menfaatin karşılığının “bakiye süre ücretinden kaynaklı tazminat” adı altında talep edilmesinde kanuni bir engel bulunmadığı kaydedilen kararda, ancak somut davaya konu iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshedildiği, iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshi hâlinde mahkemece bakiye süre ücretinden kaynaklı tazminata karar verilemeyeceği belirtildi. Bununla birlikte İş Kanununun haklı fesihte işçiye tazminat ödenmesini öngören maddesi ile Türk Borçlar Kanununun yukarıda yer verilen hükmüne dikkat çekilen kararda, sözleşmenin süresinden önce feshedildiği gözetilerek uygun miktarda maddi tazminata hükmedilmesi gerektiği kaydedildi. Yargıtay, iş mahkemesinin verdiği maddi tazminatı yetersiz bularak kararı iptal etti.
Yargıtay özetle, işçi haklı sebeple de olsa belirli süreli sözleşmeyi iptal ettiğinde “bakiye süre ücreti kaynaklı tazminat” talep edemeyeceğini ancak, “uğradığı zararın tamamen giderilmesini” işverenden isteyebileceğine hükmetti.
