Kullanılmayan izin parası işten ayrılırken ödenir
İşçinin kullanmadığı yıllık izinlerinin ücreti çalışırken ödenemez. Kullanılmayan izin parası ancak işten ayrılırken ödenir. İşçi işten hangi sebeple ayrılırsa ayrılsın kullanmadığı izin paralarını alma hakkını sahiptir. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, yıllık izinle ilgili merak edilenleri yazdı
İşçilerin yıllık ücretli izin hakkı Anayasa’nın 50’nci maddesinde düzenlenmiştir. İşçinin temel hakları arasında yer alır. İşçinin dinlenme hakkının elinden alınmaması için kendi isteğiyle bile izin hakkından feragat etmesi kanunen yasaktır.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
İş Kanununa tabi çalışanların kullanılmayan izin hakları işyerindeki çalışmalarının bitimine kadar koruma altındadır. İşçi bir işyerinde yirmi yıl da çalışmış olsa yirmi yıl boyunca kullanmayıp biriken izin günlerinin parasını işten ayrıldığı tarihteki son ücreti üzerinden alma hakkına sahiptir. Ancak, kullanılmayan izin paraları çalışırken ödenemez. İşçi ile işveren aralarında kendi rızalarıyla anlaşsalar dahi kullanılmayan izin parasının çalışırken ödenmesi kanuna aykırıdır.
Bazı işveren, işçinin kullanmadığı izni kullanmış gibi gösterme yoluna gidebiliyor. İşçinin yıllık izinlerini kullandığını ispatlama yükümlülüğü işverene aittir. İşveren, yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya eşdeğer bir belge ile kanıtlamak zorundadır. Fiilen kullanılmayan izinler için işçiden yazı alınması da kanuna aykırıdır.
İŞTEN AYRILDIKTAN SONRA BEŞ YIL İÇİNDE TALEP EDİLMELİ
İşçi kullanmadığı iznin parasını sadece işten ayrıldığında alabilir. İşçinin işverence haklı bir nedenle işten çıkartılması bile izin parasını almasına engel teşkil etmez.
İşten ayrıldıktan sonra izin parasının 5 yıl içinde işverenden talep edilmesi gerekiyor. İşveren ödemediği takdirde bu süre içinde dava açılmalı. Beş yıllık zamanaşımı süresi dolduktan sonra izin parası talep edilemez.
Bazen işçi işini kaybetmemek için, iznini kullanmadığı halde işveren baskısıyla belge imzalamak zorunda kalabiliyor. Bu tür durumla karşılaşan işçinin, işten ayrıldığında izin parası talep edebilmek için kanıt toplaması gerekir. İzinli gösterildiği tarihlerde fiilen çalıştığını kanıtlayacak belgeleri saklamalıdır. Gerçekte çalıştığı halde yıllık izinde gösterilen günlerde fiilen çalıştırıldığına dair elinde belge bulunan işçi mahkemede hakkını kolaylıkla alabilir.
SON ÜCRET ÜZERİNDEN ÖDENİR
Kullanılmayan yıllık izinlerin ücreti, işyerinden ayrılmadan önceki son ücret üzerinden hesaplanır. İzin parası, ödemenin yapıldığı aydaki prime esas kazanç matrahına dahil edilir. Aylık toplam matrah asgari ücretin 7,5 katı ve altında ise brüt izin ücretinden yüzde 15 oranında sosyal sigorta primi ve işsizlik sigortası primi kesilir. Kalan tutar üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi düşüldükten sonra net tutar üzerinden ödeme yapılır.
Aylık toplam matrahın asgari ücretin 7,5 katını aşan kısmı prim kesintisine tabi tutulmaz. Bu kısımdan sadece gelir vergisi kesilir.
YILLIK İZİNLER BÖLÜNEBİLİR Mİ?
Kanuna göre yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Ancak kanun, tarafların anlaşması halinde bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere, bölümler halinde kullanılmasına izin veriyor. Uygulamada ise genellikle işverenin dediği oluyor.
İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler ya da hastalık nedeniyle verilen izinler yıllık izne mahsup edilemez.
İŞÇİNİN İZİN SÜRESİ NASIL HESAPLANIR?
İzin süresi, işçinin hizmet süresine göre belirleniyor. İşe başlandığı günden itibaren deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış işçiler, izne hak kazanıyor. Çalışma süresi 1-5 yıl arasında olanlara 14, 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20, 15 yıldan fazla olanlara 26 günden az izin kullandırılamaz.
18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük işçiler, işyerindeki çalışma süreleri kaç yıl olursa olsun yıllık en az 20 gün izin hakkına sahiptir.
İşçilerin yıllık izin sürelerinin hesaplanmasında, aynı işverenin işyerlerindeki hizmet süreleri dikkate alınır.
