İSO 500 açıklandı: TÜPRAŞ zirveden inmedi

İSO'nun Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2024 Araştırmasına göre, TÜPRAŞ, üretimden satışlarda 651.6 milyar lirayla en büyük sanayi kuruluşu olmaya devam etti. 2024 yılında İSO 500 firmalarının üretimden satışları reel olarak yüzde 3.4 geriledi

Giriş: 27.05.2025 - 10:43 Güncelleme: 27.05.2025 - 11:43

İSO'nun Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2024 Araştırmasına göre, TÜPRAŞ üretimden satışlarda 651 milyar 642 milyon lirayla en büyük sanayi kuruluşu olmaya devam etti.

Üretimden satışlarda geçen yıl olduğu gibi TÜPRAŞ'ı 355 milyar 965 milyon lira ile Ford Otomotiv ve 201 milyar 649 milyon lira ile Star Rafineri takip etti.

2024 Sıra	2023 Sıra	Firma	Üretimden net satışlar (TL)
1	1	TÜPRAŞ-Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.	651,642,671,671
2	2	Ford Otomotiv Sanayi A.Ş.	355,965,482,773
3	3	Star Rafineri A.Ş.	201,649,898,936
4	5	Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş.	168,993,344,898
5	4	İstanbul Altın Rafinerisi A.Ş.	166,585,257,103
6	6	Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş.	159,369,763,588
7	7	Arçelik A.Ş.	133,336,266,536
8	12	İskenderun Demir ve Çelik A.Ş.	109,987,451,957
9	10	Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.	103,693,627,463
10	13	Hyundai Motor Türkiye Otomotiv A.Ş.	103,045,629,000
11	17	TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.	98,058,095,572
12	8	Mercedes-Benz Türk A.Ş.	93,217,951,977
13	15	EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş.	90,670,804,917
14	14	Çolakoğlu Metalurji A.Ş.	88,447,241,399
15	57	Tosyalı Demir Çelik Sanayi A.Ş.	85,798,171,736
16	23	Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı	82,486,584,509
17	19	Aselsan Elektronik San. ve Tic. A.Ş.	78,633,876,567
18	21	Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş.	77,594,444,844
19	20	Vestel Beyaz Eşya San. ve Tic. A.Ş.	72,775,093,170
20	16	Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş.	72,523,608,366

İSO 50 araştırmasına göre Ford Otomotiv geçen yıl 8 milyar 546 milyon dolarla en fazla ihracat yapan sanayi şirketi oldu. Bu firmayı 6 milyar 137 milyon dolarlık ihracatlar TÜPRAŞ ve 4 milyar 610 milyon dolarla Toyota Otomotiv takip etti.

2024 yılında en fazla kâr eden sanayi kuruluşları ise sırasıyla 29 milyar 308 milyon TL ile Eti Maden İşletmeleri, 18 milyar 782 milyon TL ile Ford Otomotiv ve 18 milyar 707 milyon TL ile TÜPRAŞ oldu.

REKLAM

Araştırmaya göre İSO 500'de üretimden satışlar 2024 yılında nominal olarak yüzde 36.3 oranında artarak 6 trilyon 375 milyar liradan 8 trilyon 688 milyar liraya çıktı. Ancak yurt içi üretici enflasyonu göz önünde bulundurulduğunda sanayi devlerinin satışlarında reel olarak yüzde 3.4'lük düşüş kaydedildi.

Yıl	Üretimden Satışlar (Net) (Milyar TL)	Değişim (%)	Yurtiçi Üretici Enflasyonu (%) (Yıllık, Ortalama)	Reel Değişim (%)
2015	450,5	7,0	5,3	1,6
2016	490,0	8,8	4,3	4,3
2017	652,7	33,2	15,8	15,0
2018	878,0	34,5	27,0	5,9
2019	1.021,9	16,4	17,6	-1,0
2020	1.178,6	15,3	12,2	2,8
2021	2.048,1	73,8	43,9	20,8
2022	4.484,9	119,0	128,5	-4,2
2023	6.374,7	42,1	49,9	-5,2
2024	8.688,5	36,3	41,1	-3,4

Böylece üretimden satışlar reel olarak 3 yıl üst üste geriledi. İSO 500’ün 2024'te faaliyet kârı ise bir önceki yıla göre yüzde 32 düşerek 640 milyar lira oldu.

Sanayinin 500 büyüğünde istihdam yüzde 2.6 artarak 825 bine ulaşırken, maaş ödemeleri de yüzde 91 yükselerek 813 milyar liraya çıktı.

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, düzenlenen basın toplantısında İSO 500’ün 2024 yılı sonuçlarına bakıldığında üç temel veride tarihi olumsuz sonuçlarla karşı karşıya olunduğunu vurgulayarak şunları söyledi:

“Birincisi, İSO 500’ün üretimden net satışları üç yıldır üst üste reel olarak geriliyor. İkincisi; sanayicinin elde ettiği kârın önemli bir kısmını finansman giderlerine ayırmak zorunda olduğu gerçeği, bu yıl çok daha ağır bir noktaya gelmiş durumda. Maalesef “Sanayici kazandığı paranın yarısını finansmana ayırıyor” sözleri bu yılki sonuçları açıklamaya yetmiyor. Çünkü son yıllarda ilk kez sanayiciler kazandıkları paranın neredeyse tamamını finansman giderlerine ayırmak zorunda kaldılar. Üçüncü olarak 2024’te karlılık rasyolarının son 10 yıl ortalamasının çok altında kaldığını gösteren iki veriye daha dikkat çekerek devam etmek istiyorum. İSO 500’ün faaliyet kârlılığı 2014-2023 döneminde yüzde 10.4 düzeyinde iken, 2024’te yüzde 6.2’ya gerilemiş durumda. Benzer şekilde satış karlılığının da geçtiğimiz 10 yılda ortalama yüzde 7.1 düzeyinde iken, 2024’te yüzde 2.6’ye gerilemesi de bize göre geçtiğimiz yılın dikkatle değerlendirilmesi gereken verileri arasında öne çıkıyor.”

İSO 500 verilerinin Türkiye'nin üretimden uzaklaşan bir döngünün içine girme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu gerçeğini gösterdiğini ifade eden Bahçıvan “Bunu kırmak, tersine çevirmek elimizde. Bu görev ise sadece sanayicilerin değil herkesin görevi olmalı. Çünkü sanayi sektörü ve üretim, küresel gerilimlerin ve korumacılığın alabildiğine yükseldiği bu dönemde ülkemiz için hayati önemdedir. Türkiye üretimden daha fazla uzaklaşma döngüsüne girmeden teknolojiye ve ihracata dayalı nitelikli üretim anlayışıyla rekabetçi kaliteli ve sürdürülebilir bir büyümeyi ve refahı en önemli stratejik hedef olarak ortaya koymalıdır" diye konuştu.