Yağmurdan değil, güneşten korunmanın tarihi! Şemsiyenin icadı aslında kimden ilham aldı?
Güneş batmak bilmiyor, gölge arayışımız binlerce yıl öncesine dayanıyor. İnsanlık, yalnızca yağmurdan saklanmak için değil, güneşin yakıcı ışınlarından korunmak için de gölgelik çözümler geliştirdi. Bu arayışın en somut simgelerinden biri ise şemsiye ya da parasoldü. İşte detaylar, haberimizin devamında, sizin için derledik…
Sıcaklıklar yükseldikçe gölge arama içgüdümüz de devreye giriyor. Oysa şemsiye fikri; sadece yağmura karşı değil, güneşe karşı korunma ihtiyacından doğmuş bir icadın evrimidir. Bu uzun ve ilginç yolculuğu, şemsiyenin kimden ilham aldığını merak ediyorsanız, detaylar haberimizin devamında, sizin için derledik…
İLK GÖLGELİKLERİN DOĞUŞU
Gölge, insanlık için varoluştan beri hayati bir ihtiyaçtı. Özellikle sıcak bölgelerde güneşin kavurucu etkilerinden korunmak için insanlar doğal malzemelerden faydalandı. Büyük yapraklar, palmiye dalları ve hayvan derileri, tarihin ilk gölgelikleri arasında yer aldı.
Mısır’daki firavun mezarlarında ve kabartmalarda, kraliyet mensuplarının başlarının üzerine gölgelik tutan yardımcı figürler görülür. Bu da gölgelik kullanımının sadece pratik bir ihtiyaç değil, aynı zamanda güç ve statü sembolü olduğunu gösterir.
PARASOLDEN ŞEMSİYEYE: ASIL İLHAM NEREDEDEN GELDİ?
Bugün şemsiye denince aklımıza genellikle yağmurdan korunma gelir. Oysa bu icadın kökeni, güneşten korunma ihtiyacına dayanıyor. “Parasol” kelimesi bile Latincede “güneşi önleyen” anlamına gelir.
Antik Çin’de bambu ve ipekten üretilen yağlı kâğıt şemsiyeler, hem estetik hem işlevsel özellikleriyle dikkat çekiyordu. Bazı tarihçiler, şemsiyenin katlanabilir yapısının Çinlilerden ilham aldığını söylerken, bazıları ise çadır yapısından esinlendiğini öne sürer. Her iki durumda da amaç aynıdır: Güneşi bedeninden uzak tutmak.
ANTİK YUNAN VE ROMA’DA GÖLGELİK KÜLTÜRÜ
Antik Yunan’da, “skiadeion” adı verilen gölgelikler özellikle kadınlar tarafından kullanılıyordu. Yunan vazo resimlerinde, bir hizmetçi elinde gölgelik tutarken hanımı yürürken betimlenir; bu da gölgeliklerin zarafetle ilişkilendirildiğini gösterir.
Roma döneminde ise gölgelik, daha çok kadınlara özgü bir aksesuar olarak görülmeye başlandı. Erkeklerin şemsiye taşıması “fazla nazik” bir davranış sayılıyor, bu da şemsiyeyi cinsiyetle ilişkilendiren ilk kültürel kodları oluşturuyordu.
AVRUPA’YA UZANAN YOL VE DEĞİŞEN ALGILAR
Roma İmparatorluğu’nun çöküşüyle birlikte Avrupa’da gölgelik kullanımı büyük ölçüde azaldı. Ancak Rönesans döneminde, Uzak Doğu’nun etkisiyle ve ticaret yollarının açılmasıyla şemsiye yeniden popüler hale geldi.
17. yüzyıl Fransa’sında ve İngiltere’sinde şemsiye hem güneşten hem yağmurdan korunma aracı olarak kullanılmaya başlandı. Fakat erkekler için bu hâlâ alışılmadık bir davranıştı.
İngiliz gezgin Jonas Hanway, 1750’lerde sokakta şemsiye taşıyan ilk erkeklerden biri olarak alay konusu oldu. Ancak onun ısrarı, erkeklerin de şemsiye kullanabileceği fikrinin toplumda yerleşmesini sağladı.
GÜNEŞİN GÖLGESİNDE BİR STATÜ SEMBOLÜ
Geçmişte parasol yalnızca bir koruma aracı değil, aynı zamanda bir statü göstergesiydi. Saraylarda, tapınak törenlerinde ve resmî geçitlerde hükümdarların başında tutulan gölgelikler, kutsallığın ve gücün simgesi sayılıyordu.
Bugün ise şemsiye, hem yağmurda hem güneşte bizi koruyan sade bir nesneye dönüştü. Ancak plaj şemsiyelerinden balkon gölgeliklerine kadar uzanan bu evrim, insanlığın gölgede kalma tutkusunun hiç değişmediğini gösteriyor.
