Yüzde 30 fark için telafi olacak mı?
Emeklilik dilekçesini 2024 yılında verenler 2025 yılında verenlere göre hayatları boyunca yüzde 30-31 oranında daha fazla emekli aylığı alacaklar. Emeklilik koşullarını yerine getirdikleri halde çeşitli sebeplerle emekli olmayan veya emeklilik koşullarını 2025 yılında yerine getirecek kişiler, emekli aylıklarındaki farkı görünce büyük şok yaşadılar. Bu kişiler, emekli aylığındaki farkın giderilmesi için telafi düzenlemesi yapılıp yapılmayacağını merak ediyorlar. Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı
EMEKLİ AYLIĞINDAKİ DÜŞÜŞÜ ÖNLEMEK İÇİN TELAFİ DÜZENLEMESİ OLACAK MI?
Belediyede çalışıyorum. SSK’dan 9500 gün primim var. 2024 yılında EYT’den emekli olma hakkım vardı ama emeklilik dilekçesi vermedim. Aralık ayında 25.000 lira görünen emekli aylığım şu an 22.000 liraya düştü. Ücret zamlarıyla emekli maaşımın tekrar artacağını biliyorum. İmar affı gibi benim durumumda olanlara da emekli aylığındaki kaybın telafisi için bir fırsat sunulur mu? Bu konuda yeni bir düzenleme gündeme gelir mi? (Metin A.)
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Emeklilik dilekçesini 31 Aralık 2024 (kamu çalışanlarında 14 Ocak 2025) tarihine kadar verenler dilekçeyi 2025 yılı ve daha sonrasında veren kişilere göre ömür boyu yüzde 30 -31 oranında daha fazla emekli aylığı alacaklar. Emekliliğe hak kazandıkları halde sizin gibi çeşitli nedenlerle emekli olamayan kişiler aralık ayında e-Devlet’te görünen emekli aylığı ile ocak ayındaki aylık arasındaki farkı görünce büyük şok yaşadılar. Aralık ayında e-Devlet’te gördükleri tutara yüzde 15,75 oranında ocak ayı zammı uygulandığında aradaki fark yüzde 31-32 düzeylerine ulaştı. Şubat sonunda milli gelir verileri açıklandığında emekli aylıkları yeniden hesaplanacak. Milli gelirdeki artışın yüzde 30’u yansıtıldığında emekli aylığı farkı yüzde 30 – 31 düzeyine gelecek.
Sizin aralık ayında 25.000 TL olarak yuvarladığınız aylık ocak ayında yüzde 15,75 zamla 28.938 TL’ye ulaşacaktı. Onun yerine emekli aylığınız 22.000 TL’ye düştüğü için ikisi arasındaki fark yüzde 31,5’e ulaşıyor. Nisan ayında milli gelirdeki büyümenin yansıtılmasıyla bu fark yaklaşık yüzde 30,5 düzeyine gelir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ortaya çıkacak farkın telafisi için yaz aylarında bir çalışma yürüttü. Ancak, Hazine ve Maliye Bakanlığı bu yöndeki bir düzenlemeye sıcak bakmadığı için çalışmadan sonuç alınamadı. Şu an için bir telafi düzenlemesi görünmüyor. Ancak, emekliliğe 2025, 2026 yılı gibi yakın zamanda hak kazanacak kişiler emekli aylığında ortaya çıkan farktan çok büyük ölçüde etkilenmiş bulunuyorlar. Bu kişiler 2025 veya 2026 yılında emekli olduklarında ömür boyu alacakları aylıklarında büyük bir kayıp olacak. Bu kayıptan, emekliliğe daha sonra hak kazanacak milyonlarca kişi de etkileniyor.
Kamuoyundan telafi edici düzenleme konusunda yoğun talep gelmesi halinde her şey mümkündür. Ancak, tekrar altını çizeyim, şu an gündemde telafi edici bir düzenleme hazırlığı ya da niyeti bulunmuyor.
DEVLET 5600 GÜNLE EMEKLİ EDİYORSA 8000 GÜNÜN NE ANLAMI VAR?
Ben 2025 yılında emeklilik dilekçesi vermek zorunda olanların arasındayım. Aralık ayında 14.500 TL gibi görünen emekli aylığım ocak ayında 12.019 TL’ye düştü. Primim neredeyse 8000 gün ama maaşım 5555 prim günüyle emekli olan arkadaşımdan daha az. Nasıl bir adalet ki, benden 2000 gün az prim yatıran kişi bile benden fazla emekli maaşı alabiliyor? Devlet 5600 gün üzerinden emekli ediyorsa 8000 günün ne anlamı kaldı, ne diye fazladan prim yatırdık? Bunun izahı nedir? (Mehmet Y.)
Bağlanan emekli aylığı tutarını sadece prim günü belirlemiyor. Prime esas kazanç tutarı da çok önemlidir. Bundan bağımsız olarak emeklilik sistemimizin yamalı bohçaya döndüğü de bir gerçek. Düzeltmeye çalıştıkça yeni yeni farklılıklar, ucubeler ortaya çıkıyor.
Sizin yakındığınız sorun da iki sebeple ortaya çıktı. Bunlardan birincisi, haksızlığı gidermek için çıkartılan emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi, ikincisi ise 2024 yılından 2025 yılına geçişte ortaya çıkan fark. Bu yıl ortaya çıkan yüzde 30 – 31 oranındaki fark adaletsizliği daha da derinleştirdi.
Tahmin ediyorum sigortalı çalışmaya başladığınız tarihte yaşınız 18’den küçük olduğu için 18 yaş sonrası 25 yıllık sigortalılık süresini beklemek zorunda kaldığınız için emekli olamadınız.
Kanuna göre, 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlar için asgari prim günü 5000 ile 5975 arasında değişiyor. Prim gününü tamamladığı halde kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini bekleyenlerin prim günleri daha fazla olabiliyor
SSK VE EMEKLİ SANDIĞI’NA BAĞLI ÇALIŞMASI OLANLAR NASIL EMEKLİ OLABİLİR?
1977 doğumlu uzman hekimim. SSK’lı olarak 1993 yılında çalışmaya başladım. Bir aydan fazla çalışmam var. Öğrencilik yıllarımın ardından 2003 yılında Sağlık Bakanlığında doktor olarak çalışmaya başladım. 2010-2014 yıllarında özel sektörde SSK’lı çalıştıktan sonra 2014’ten itibaren tekrar kamuya döndüm. Şu an toplam 8023 gün primim bulunuyor. Öğrenmek istediğim hususlar şöyle: Ben EYT’li miyim? Emekli Sandığı kapsamında çalışarak ne zaman emekli olabilirim? Emekli Sandığı’ndan ayrılıp tekrar özel hastaneye geçmem durumumda EYT bakımından durumum ne olur? (Bülent A.)
Herhangi bir statüde sigortalı olarak 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmış olan herkes EYT’lidir. Siz de EYT’lisiniz. Emekli Sandığı kapsamında çalışmaya devam ettiğiniz takdirde prim gününüzü 9000’e tamamlayarak emekli olabilirsiniz. Bunun için 2 yıl 8 ay daha çalışmanız gerekir.
Sağlık Bakanlığından hemen ayrılıp özel hastaneye geçmeniz halinde yine 9000 günü tamamlayarak Emekli Sandığı’ndan emekli olabilirsiniz. Ancak, Emekli Sandığı’ndan emeklilik hakkını yitirmemek için 9000 günü tamamlayınca hemen emeklilik başvurusu yapmalısınız. Özel sektördeki çalışmanız 1260 güne ulaştığı takdirde Emekli Sandığı’ndan emeklilik hakkını kaybedersiniz. Bu durumda emekli uzman hekimlere 2018 yılında getirilen ve aylık 19.238 TL’ye ulaşan ek ödemeden yararlanamazsınız.
