Suriye’ye dönüşler istihdamı nasıl etkileyecek?
Suriye'de Esad rejiminin sona ermesinin ardından Türkiye'de geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin ülkelerine dönüşleri tartışılırken, geri dönüşlerin istihdama etkisi Ulusal İstihdam Strateji belgesine de yansıdı. Çalışma Bakanlığı başta olmak üzere ilgili kamu kuruluşları Suriyelilerin geri dönüş sürecinin yerli işgücüne olan etkileri ve işgücü talebi ile arzındaki değişiklikleri inceleyerek politika önerileri oluşturacak. Suriyelilerin geri dönüşünden en fazla etkilenecek sektörlerin başında tarım ve hayvancılık sektörü geliyor. Bu sektörde çalışma izni muafiyetiyle çalışan yabancı sayısı 77 bine yaklaşıyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi
Suriye’de 2011 yılında başlayan iç savaşın ardından Esad rejimi aralık ayının başında sona erdi. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, geçen hafta yaptığı açıklamada 9 Aralık 2024 tarihinden bu yana 81 bin 576 Suriyelinin ülkesine döndüğünü söyledi. Gidenlerin daha çok evinin durumunu öğrenmek için gittiği, asıl dönüşlerin ülkede istikrarın tam olarak sağlanması ile başlaması bekleniyor.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Suriyelilerin geri dönüş olasılığıyla birlikte kamuoyunda istihdama etkisi de tartışılmaya başlandı. Cumartesi günü Resmi Gazete’de yayımlanan Ulusal İstihdam Stratejisi (UİS) belgesinde de konuya geniş yer verildi.
FIRSATLAR VE SINAMALAR
UİS’de, son dönemde sadece Türkiye’de değil dünyada da önemi artan göç olgusunun hedef ülkeler için mali, ekonomik, sosyal pek çok sorun yaratmasının yanı sıra hedef ülke ekonomileri ve özellikle işgücü piyasaları bakımından çeşitli fırsatları da beraberinde getirdiği vurgulandı.
Düzenli ve yüksek nitelikli göçmen işçiler dışarıda bırakıldığında göçmen işçilerin bir kısmının birçok ülkede kadın göçmen işçiler tarafından yerine getirilen bakım işleri dahil olmak üzere düşük ücretler ve yetersiz sosyal korumanın yaygın olduğu, çoğunlukla geçici, kayıt dışı veya korumasız çalışmanın olduğu sektörlerde yoğunlaştığına dikkat çekildi. Göç olgusunun Türkiye işgücü piyasası üzerinde hem fırsatlar hem de sınamalar yaratan, ekonomik ve sosyal dinamikleri şekillendiren stratejik bir unsur olmaya devam ettiği belirtildi. Göç hareketlerinin etkilerinin Türkiye’yi bu durumu ülke menfaatleri doğrultusunda yönetecek stratejiler geliştirmeye teşvik ettiği kaydedildi.
“GERİ DÖNECEK KİŞİLERİN SAYISINI TAHMİN ETMEK GÜÇ”
Suriye’de 2024 yılı sonunda yaşanan gelişmeler doğrultusunda Türkiye’de geçici koruma altındaki kişilerin ülkelerine olası dönüşlerinin işgücü arz ve talep dengesi üzerinde önemli etkiler yaratabileceği değerlendirildi. Bu aşamada geçici koruma altındaki yabancıların ülkelerine dönecek olanların sayısını tahmin etmek güç olmakla birlikte geri dönüşlerin işgücü piyasasında ortaya çıkaracağı etkinin, bahse konu kitlenin yoğunlaştığı işler/sektörler açısından belirgin ve hızlı olabileceğinin öngörüldüğü belirtildi. Bu durumun, işgücü piyasasında meydana gelebilecek değişimlerin titizlikle analiz edilmesini, gelişmeler doğrultusunda uygulanacak tedbirlerin belirlenmesini ve uzun vadeli, sürdürülebilir politikaların geliştirilmesini zorunlu kıldığı kaydedildi. Dönüş hareketlerinin olası etkilerinin etkin bir şekilde yönetilebilmesi için işgücü piyasasındaki gelişmelerin ve ihtiyaçların öngörülmesi/izlenmesi ve bunlara yönelik stratejik planlamaların yapılmasının büyük önem taşıdığı ifade edildi.
Bu süreçte işgücü arzının ve istihdamın sürdürülebilirliğini sağlayacak tedbirlerin alınması, politikaların belirlenmesi ve işgücü piyasasının değişen koşullara uyum sağlayabilmesi için altyapının güçlendirilmesi gerektiği belirtildi. Geri dönüş süreçlerinin etkili bir şekilde yönetilmesinin yalnızca piyasa dengelerinin korunmasına değil aynı zamanda daha kapsayıcı ve dirençli bir işgücü yapısının oluşturulmasına da katkı sağlayacağı vurgulandı. Göç ve geri dönüş hareketlerinin ortaya çıkardığı bu çift yönlü dinamiğin ülke menfaatleri doğrultusunda yönetilmesinin önem arz ettiği kaydedildi.
RAPORLAR HAZIRLANARAK POLİTİKA ÖNERİLERİ OLUŞTURULACAK
Ulusal İstihdam Stratejisi belgesinde bu konuya ilişkin eylem planlarına da yer verildi. Geçici koruma altındaki kişilerin ülkelerine geri dönüşlerinin işgücü piyasasında yaratabileceği potansiyel etkileri analiz etmek ve bu etkilerin yönetimine yönelik somut ve uygulanabilir politikalar geliştirmek amacıyla çalışmalar yapılacak. Bu amaçla 2025 yılı içinde Suriyeli geçici koruma altındaki kişilerin ülkelerine dönüş sürecinin işgücü piyasası üzerindeki etkilerine dair detaylı bir analiz yapılarak, bu dönüşlerin yaratabileceği sektörel ve bölgesel değişimler, yerli işgücüne olan etkiler ve işgücü talebi ile arzındaki değişiklikler incelenecek ve politika önerileri oluşturulacak.
Yabancıların Türkiye’de bir işverene bağımlı veya bağımsız çalışmaları çalışma iznine tabi olup izinsiz çalışma halinde idari yaptırımlar uygulanıyor. Bu kapsamda yabancı çalışanlara yönelik gerçekleştirilecek denetimlerde programlı teftişlerin planlanması ve uygulanması aşamasında yabancıların olduğu sektörler dikkate alınacak.
SURİYELİLERİN DÖNÜŞÜ EN ÇOK TARIM VE HAYVANCILIĞI ETKİLEYECEK
Çalışma izni istatistikleri yıllık olarak yayımlanıyor. 2024 yılı istatistikleri henüz yayımlanmadı. 2023 yılı istatistiklerine göre, çalışma izni bulunan yabancı işçi sayısı 239 bin 835 kişi. Çalışma izni bulunan yabancıların 108 bin 520’si Suriyelilerden oluşuyor.
Çalışma izni muafiyeti olan yabancı işçi sayısı 13 bin 954, mevsimlik tarım ve hayvancılıkta çalışan yabancı sayısı ise 76 bin 707 kişiye ulaşıyor. Mevsimlik tarım ve hayvancılıkta çalışan yabancılar sigortasız çalıştırılıyor. Geri kalan yabancıların tamamı sigortalı çalışanlardan oluşuyor.
Sigortalı çalışmakta olan Suriyelilerin ülkelerine dönüşte çok aceleci olmaları beklenmiyor. Buna karşılık tamamı sigortasız çalışan tarım ve hayvancılıktaki Suriyelilerin ülkelerine dönmeleri halinde bu iki sektörde işçi sıkıntısı yaşanabilir.
