Özel okul öğretmeni kıdem tazminatı alabilir mi?
Okullar bu hafta tatile giriyor. Okulların tatile girmesi milyonlarca öğrenciyi sevindirirken, özel okullarda çalışan öğretmenler yeni yılda sözleşmelerinin yenilenip yenilenmeyeceği endişesi yaşıyor. Peki sözleşmesi yenilenmeyen veya kendi isteğiyle işten ayrılan özel okul öğretmeni kıdem tazminatı alabilir mi? Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, özel okul öğretmenlerinin kıdem tazminatı hakkı ile ilgili merak edilenleri yazdı
Özel okullarda yaklaşık 175 bin öğretmen görev yapıyor. Özel okul öğretmenleri her öğretim yılının bitiminde sözleşmelerinin yenilenip yenilenmeyeceği endişesi yaşıyor. Sözleşmesi yenilenmeyen veya sözleşmeyi kendi isteğiyle yenilemeyen öğretmenlerin kıdem tazminatı da tartışma konusu oluyor.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun 9. maddesine göre, özel öğretim kurumlarında çalışan yönetici, öğretmen, uzman öğretici ve usta öğreticiler ile en az bir takvim yılı süreli olmak üzere yazılı iş sözleşmesi yapılmak zorundadır. Mazeretleri nedeniyle ayrılan öğretmen ve öğreticilerin yerine alınacak olanlar ile devredilen özel öğretim kurumlarının yönetici, öğretmen ve öğreticileri ile ise bir yıldan daha az süre için de iş sözleşmesi yapılabilir.
Bazı özel okullarda, kanundaki bu hükme dayanarak yapılan sözleşmelerin “belirli süreli” olduğu gerekçesiyle özel okul öğretmenlerinin kıdem tazminatı hakkı olmadığı iddia ediliyor. Özel okul öğretmenlerinin kıdem tazminatı hakkı konusundaki anlaşmazlık, geçmişte iş davalarına bakan Yargıtay 22. Hukuk Dairesi ile 9. Hukuk Dairesi tarafından farklı yönde verilen kararlardan kaynaklanıyor. İki dairenin birleştirilerek Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin kapatılmasının ardından iki daire arasındaki görüş ayrılıklarını gidermek üzere 2021 yılında ilke kararları alındı.
YARGITAY’IN İLKE KARARLARI
Belirli süreli sözleşmelere ilişkin alınan ilke kararları özetle şöyle:
- Tarafların serbest iradesi ile yapılan belirli süreli iş sözleşmesinin süre sonunda kendiliğinden sona ermesi halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.
- Belirli süreli iş sözleşmesinin süresinden önce kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde her türlü sona ermesinde (emeklilik, işçinin haklı feshi, işverenin haksız feshi gibi) kıdem tazminatı talep hakkı mevcuttur.
- Belirli süreli iş sözleşmesinin süresinin sonunda yenilenmeyeceğinin işveren tarafından bildirilmesi halinde işçinin kıdem tazminatı hakkı vardır.
- Belirli süreli iş sözleşmesinde sözleşmeyi yenilemeyeceğini işçi bildirdiğinde kıdem tazminatı talep edilemez.
“Belirli süreli iş sözleşmesinin süre sonunda kendiliğinden sona ermesi halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz” şeklindeki kuralın istisnası da aynı ilke kararında şöyle ifade edilmiştir:
“Kanun gereği iş sözleşmesinin belirli süreli yapılması zorunluluğu bulunması halinde (5580 Sayılı Yasa) sözleşmenin süresi sonunda kendiliğinden sona ermesi ile işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağı kabul edilmiştir.”
“ASGARİ SÜRELİ SÖZLEŞME OLARAK KABUL EDİLMELİ”
Konuyla ilgili verilmiş çok sayıda Yargıtay kararı da bulunuyor. Yargıtay, 5580 Sayılı Kanun kapsamında çalıştırılan öğretmenler ile imzalanan sözleşmeyi belirli süreli sözleşme ve asgari süreli sözleşme yönünden değerlendiriyor. Kanuna göre, bir eğitim personeli eğitim faaliyeti devam ettiği sürece çalıştırıldığı ve emekli olsa da iş sözleşmesi devam ettiğinden, bu sözleşmenin belirli süreli olmaktan çok “asgari süreli” iş sözleşmesi olarak değerlendirilmesi gerekiyor. 5580 Sayılı Kanundaki “iş sözleşmesinin en az bir takvim yılı süreli (eğitim ve öğretim yılı) olmak üzere yapılması” gerektiğine ilişkin hükme dikkat çeken Yargıtay, buradaki “en az bir takvim yılı” ibaresinden açıkça bir asgari süre öngörüldüğüne dikkat çekiyor. Yargıtaya göre, eğitim personeli ile yapılan sözleşme yasadan kaynaklanan asgari süreli iş sözleşmesi olarak kabul edilmeli.
Yargıtaya göre, eğitim öğretim yılı devam ederken mazereti nedeniyle ayrılan öğretmenin yerine kalan süre için “belirli süreli sözleşme” yapılabilir. Bu sözleşmenin asgari süreli sözleşme ile karıştırılmaması gerekir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun (Esas No 2013/22-1443, Karar No: 2014/958) kararında da kanun gereği belirli süreli kabul edilen sözleşmeyi haklı bir neden olmaksızın yenilememe iradesini gösteren işverenin kıdem tazminatından sorumlu olduğu belirtildi.
Sonuç olarak, yeni eğitim öğretim yılında sözleşmesi okul sahiplerince yenilenmeyen öğretmene kıdem tazminatı ödenmesi gerekir. Sözleşmeyi öğretmen yenilemezse kıdem tazminatı talep edemez.
