Emekli işçinin izin, ihbar ve kıdem tazminatı hakkı
Türkiye'de emekli olduktan sonra sigortalı çalışmaya devam eden 2,1 milyon kişi bulunuyor. EYT düzenlemesinden sonra emekli olup aynı veya başka iş yerinde çalışmaya devam edenler yıllık izin, ihbar ve kıdem tazminatı haklarını merak ediyor. Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı
EMEKLİ İŞÇİNİN İHBAR VE KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
Sigortalı çalışmaya 06.08.2020 tarihinde başladım. Emeklilik sebebi ile 03.06.2024 tarihinde işten tazminatımı alarak çıkışım verildi. Şu an emekli işçi olarak çalışıyorum. Beş günlük yıllık iznim vardı, onun parasını almadım, halen de o iznim duruyor. Bütün haklarım aynı şekilde devam etmek suretiyle 04.06.2024 tarihinden itibaren, yani hiç gün boşluğu olmadan çalışmaya devam ediyorum. İş yerimiz İstanbul’dan Kocaeli’ne taşınacak. Haklı sebeple iş akdini feshedebileceğimiz bildirildi. Taşınma tarihi netleşince ihbar süresinin başlatılacağı söylendi.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
İhbar süremin belirlenmesinde 2020 yılındaki ilk işe giriş tarihim mi yoksa emekli olduktan sonraki 2024 yılı mı dikkate alınacak?
İhbar süresi içerisinde işçiye verilmesi gereken günlük 2 saatlik iş arama izni emekli olduğum halde benim için de geçerli mi?
Tazminat ve yıllık izin hak edişim için ilk işe giriş tarihimdeki ağustos ayı mı baz alınacak yoksa emekli olduktan sonraki işe giriş tarihi mi? (Cengiz G.)
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) verilerine göre, sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi çalışmakta olan emekli işçi sayısı 2 milyon 106 bin kişiye ulaşıyor. Emekli işçinin hakkından söz edebilmek için öncelikle işçinin sigortalı (SGDP’ne tabi) çalışması gerektiğinin altını çizelim. Sigortasız çalışan işçinin hiçbir hakkı güvence altında değildir.
Emekli olduktan sonra aynı iş yerinde çalışmaya devam eden işçiler hakkında İş Kanunu hükümleri uygulanmaya devam eder. Kanuna göre, ihbar süresi iş yerindeki çalışma süresine bağlı olarak belirlenir. İhbar süresi işçinin iş yerindeki çalışma süresi 6 aydan az ise 2 hafta, 6 aydan fazla 1,5 yıldan az ise 4 hafta, 1,5 yıl ve daha fazla ise 6 haftadır. İş akdini feshedecek tarafın ihbar süresi kadar önceden karşı tarafa yazılı bildirimde bulunması gerekir. İşçi haklı sebeple iş akdini feshetmiş olsa bile ihbar tazminatı alamaz.
Yargıtaya göre (9. Hukuk Dairesinin 14.02.2001 tarihli, Esas No 2000 / 18909, Karar No: 2001 / 2608 sayılı kararı) emekli olduktan sonra aynı iş yerinde çalışan işçinin ihbar süresi emeklilik tarihinden sonraki çalışma süresine göre hesaplanır. Sizin emeklilik sonrası çalışma süreniz 6 aydan fazla 1,5 yıldan az olduğu için 4 haftalık ihbar süresine tabisiniz.
İhbar süresi içinde iş arama izninden emekli işçi de yararlanır. Kanuna göre, işveren ihbar süresi içinde işçiye yeni bir iş bulması için iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan günde en az 2 saat iş arama izni vermek zorundadır. İşçi talep ederse iş arama izinleri birleştirilerek toplu kullanılabilir. İş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi bu süreyi işten ayrılacağı tarihten önceki günlere denk getirecek şekilde işverene bildirmelidir.
Yargıtaya göre (9. Hukuk Dairesinin 29.12.2017 tarihli Esas No: 2015 / 18282, Karar No:2017 / 22167 sayılı kararı) emekli işçinin yıllık izin sürelerinin hesabında işçinin emeklilik öncesi ve sonrasındaki sürelerin toplamı dikkate alınır. İlk işe başladığınız 6 Ağustos 2020 tarihi dikkate alınarak yıllık izin süreniz hesaplanarak, kullanmadığınız izin ücretleri işten ayrılma tarihinde ödenmelidir.
Emekli olduğunuz tarihte kıdem tazminatınız ödendiğinden tekrar kıdem tazminatına hak kazanabilmeniz için emekli olduktan sonraki çalışma sürenizin en az bir yıl olması gerekir. Bir yıl dolmadan iş akdiniz sona ererse kıdem tazminatı alamazsınız.
Emekli olduktan sonra yeni bir iş yerinde çalışmaya başlayanların ihbar ve kıdem tazminatı ile yıllık izin ve iş arama izni hakları 4857 Sayılı İş Kanunu’na tabi diğer işçiler ile aynıdır.
EMEKLİ AYLIĞINDA ORTAYA ÇIKAN YÜZDE 30 FARK TELAFİ EDİLECEK Mİ?
SSK'lı bir çalışanım. EYT kapsamında askerliğimi saydırmaz isem 2025 Kasım ayında, saydırırsam bu yıl mayıs ayında emekli olacağım. 2024 yılı sonuna kadar E-Devlet'teki emekli aylığım 19.000TL civarında iken, emekli aylıklarına zam yapılmasına rağmen şu an 16.600TL civarında görünmektedir.
2024 yılında emekli olanlar ile 2025 yılında emekli olanlar arasındaki yaklaşık yüzde 30 oranındaki farkın giderilmesi konusunda herhangi bir çalışma var mıdır? Yakın zamanda bu yönde bir düzenleme olacak mıdır? Askerliği saydırıp mayıs ayında emekli olduktan sonra böyle bir düzenleme olursa faydalanabilir miyim? Yoksa düzenlemenin çıkmasını mı beklemeliyim? (Önder T.)
Emeklilik dilekçesini 2024 yılında verenlerin emekli aylığı ile 2025 yılı ve sonrasında verecek kişilerin aylıkları arasında yüzde 30 – 31 oranında fark ortaya çıktı. Maalesef sizin gibi milyonlarca kişinin e-Devlet’te görünen emekli aylığı ocak ayında düştü.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı geçen yıl farkın telafisi için bir çalışma başlattı ancak Maliye Bakanlığı sıcak bakmadığı için hayata geçirilemedi. Düzenleme yapılması konusu önümüzdeki dönemde yeniden gündeme gelir mi gelmez mi şimdiden bir şey söylemek mümkün değil. Şayet öyle bir düzenleme olursa 1 Ocak 2025 tarihinden sonra dilekçe vermiş herkese uygulanması gerekir. Aksi bir düzenleme Anayasanın eşitlik ilkesine aykırı olur.
ASKERLİK BORÇLANMASI SİGORTALI ÇALIŞIRKEN ASKERLİK YAPANLARIN SİGORTA BAŞLANGICINI ÖNE ÇEKER Mİ?
01.10.1999 girişli SSK’lıyım. Şu anda 6600 günüm mevcut. 1982 doğumluyum. 2002 yılı Şubat ayında askere gittim. 18 ay askerlik sürem var. Bu süreyi borçlanırsam EYT kapsamına girer miyim? (Levent S.)
EYT düzenlemesini üç hafta gibi kısa bir süreyle kaçırdığınız anlaşılıyor. Askerlik borçlanması ile sigorta başlangıcının öne çekilebilmesi için askerliğin sigortalı çalışmaya başlamadan önce yapılması gerekir. Bu durumda sigorta başlangıcı askerlik borçlanma süresi kadar geriye çekilir. Askerliğinizi ilk defa sigortalı çalışmaya başlamadan önce yapmış olsaydınız üç haftalık askerlik borçlanması yaparak EYT kapsamına girmeniz mümkündü.
