Emeklilik süresi dolmadan kıdem tazminatı nasıl alınır?
1475 Sayılı eski İş Kanunu'nun yürürlükte bulunan maddesine göre, yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirenler kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabilirler. Kıdem tazminatı alabilmek için öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan yazı alınması gerekir. Yazıyı almadan işten ayrılanlar kıdem tazminatı hakkını kaybederler. Kıdem tazminatı alma koşulları, ilk defa sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre değişir. Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı...
EMEKLİ OLMADAN KIDEM TAZMİNATI ALMA KOŞULLARI NEDİR?
Sigortalı çalışmaya 01.11.1999 tarihinde başladım. Uzun vade prim gün sayım 6821. Son 16 yıldır aynı firmada asgari ücretle çalışıyorum. Prim günüm 7000’i bulduğunda çalıştığım işyerinden kendi isteğimle ayrıldığımda kıdem tazminatı almaya hak kazanıyor muyum? Prim günüm dolduğunda emekli olmak için ne yapabilirim? (İsmail K.)
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Sorunuza geçmeden önce, emekli olmadan kimlerin nasıl kıdem tazminatı alabileceğine dair genel bilgi vermek istiyorum. Yaş dışındaki emeklilik koşullarını sağlayarak kıdem tazminatı alabilmek için öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan “kıdem tazminatı yazısı” alınması ve yazının işverene verilmesi gerekir. Bu yazı alınıp işverene verilmeden asla istifa edilmemeli, işten ayrılmamalı. Aksi takdirde kıdem tazminatı hakkı ortadan kalkar.
Yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirerek kıdem tazminatı alabilme koşulları, ilk defa sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre değişir. İlk defa sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 ve öncesinde başlayanlar 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gününü tamamladıktan sonra kıdem tazminatı yazısı alabilir.
İlk defa sigortalı çalışmaya sizin gibi 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında başlayanlar için iki farklı koşul söz konusu. Ya 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim gününün birlikte sağlanması ya da sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim gününün tamamlaması gerekir.
30 Nisan 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlarda sigortalılık süresi aranmaz. Bu dönemde işe başlama tarihine göre aranan prim günü koşulları şöyle:
01.05.2008 – 31.12.2008 4600
01.01.2009 – 31.12.2009 4700
01.01.2010 – 31.12.2010 4800
01.01.2011 – 31.12.2011 4900
01.01.2012 – 31.12.2012 5000
01.01.2013 – 31.12.2013 5100
01.01.2014 – 31.12.2014 5200
01.01.2015 – 31.12.2015 5300
01.01.2016 ve sonrası 5400
Doğum tarihinizi yazmamışsınız. Doğum tarihiniz 1 Kasım 1981 ve daha önce ise 25 yıllık sigortalılık sürenizi tamamlamışsınız demektir. Doğum tarihiniz söz konusu tarihten sonra ise bu durumda 7000 prim gününü tamamladığınızda SGK’ya kıdem tazminatı yazısı başvurusu yapabilirsiniz. Yazıyı aldıktan sonra işverene, “Ekte yer alan SGK yazısında görüldüğü gibi, yaş dışındaki emeklilik koşullarımı tamamlamış olduğum için 1475 Sayılı İş Kanunu uyarınca kıdem tazminatımı talep ederek iş akdini sona erdiriyorum” şeklinde bir dilekçe verebilirsiniz. İşverenle aranızda güven sorunu varsa başvuruyu ve SGK yazısını işverene noter aracılığıyla gönderebilirsiniz.
Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında başlayanlar en az 7000 prim gününü tamamlamak şartıyla kadın ise 58, erkek ise 60 yaşında emekli olabilirler. 7000 günü tamamladıktan sonra hiçbir işte çalışmasanız bile 60 yaşını doldurduğunuzda emekli olursunuz. Ancak, bu asgari süredir. Çalışma olanağınız varsa kıdem tazminatınızı aldıktan sonra başka bir işte çalışmaya devam etmenizi tavsiye ederim. Sigortalı çalışmaya devam ettiğiniz takdirde emekli aylığınız da artacaktır.
2024 YILINDAKİ EMEKLİLİK BAŞVURUSUNA YANLIŞLIKLA OLUMSUZ CEVAP ALAN KİŞİ NE YAPMALI?
2024 yılı aralık ayında emeklilik başvurusu yaptım. Eksik 1100 prim günü olduğunu söylediler. 1990-1993 ve 1999-2000 yılları arasında çalıştığım işyerindeki primlerin sistemde görünmediği, hatta o sırada bir kaydım olmadığı cevabı verildi. Israrlı takiplerim sonucunda nisan ayında kaybolan prim günlerimin kaydı bulundu. Hatta 300 gün fazla primim olduğu ortaya çıktı. Emeklilik dilekçemi verdim. Sizin daha önceki bir yazınızda okuduğuma göre 2024 yılında emeklilik başvurusu yapanlara göre daha az maaş alacağım. Bu konuda ne yapmalıyım? (Cem B.)
Emeklilik dilekçesini 2024 yılında verenler ile 2025 yılında verenlerin emekli aylıkları arasında yaklaşık yüzde 30 - 31 oranında fark bulunmaktadır. Bu fark ömür boyu alınacak emekli aylıklarına yansıyacak. 2024 yılı kasım ayında emeklilik dilekçesi vererek siz bir kazanılmış hak elde etmiş bulunuyorsunuz. Kayıp olan prim günlerinin bulunması SGK’nın sorumluluğundadır. Bu yıl tekrar emeklilik dilekçesi vermenize gerek yoktu. Verdiyseniz bile işlemlerinizin ilk emeklilik dilekçesi üzerinden yapılması gerekir. Bağlı buluğunuz sosyal güvenlik müdürlüğüne giderek, emeklilik işlemlerinizin aralık ayındaki dilekçeye göre yapılmasını talep ediniz. Talebiniz dikkate alınmayıp 2025 yılındaki dilekçe üzerinden aylık bağlanırsa dava açarak düzeltilmesini isteyiniz.
EYT YASASI ÇIKMADAN ÖNCE GEÇ EMEKLİ OLANLAR İÇİN DÜZENLEME YAPILACAK MI?
1970 doğumluyum ve 1988 SSK girişliyim. 2013 yerine 2021’de emekli oldum. Bizim gibi geç emekli olan mağdurlar için bir düzenleme yapılacak mı, bilginiz var mı? (Kazım A.)
Emeklilik için 8 Eylül 1999’da getirilen yaş koşulu kademeli olarak düzenlendi ve sizin gibi milyonlarca kişi prim günü ve sigortalılık süresi koşulunu tamamladıktan sonra emekli olabilecek iken, yaşı doldurmak için beklediler. Böylece daha geç emekli oldular.
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi yürürlüğe girince, 3 milyonu aşkın kişi sigortalılık süresi ve prim gününü tamamlamışlarsa yaş koşulu aranmaksızın emekli oldular. EYT kanunu çıkmadan önce emekli olmak için beklemiş kişiler açısından bir kayıp oluştu. Ancak, onlar açısından telafi edici bir düzenleme konusunda herhangi bir girişim, niyet veya hazırlık bulunmuyor. Gelecekte bu konuda bir düzenleme yapılmasını da açıkçası beklemiyorum.
