Resmi Gazete’de yayımlandı: Sigarada ÖTV oranı düşürüldü, maktu vergi artırıldı
Sigara ve tütün ürünlerinde 2 yıl önce başlayan enflasyon düzenlemesine devam ediliyor. 2 yıl önce 1 liralık ÖTV artışı fiyata 7.5 lira olarak yansırken bu oran 3.8 liraya kadar inmişti. Gece yapılan düzenleme ile oran 3.2 liraya indi. Yapılan düzenleme ile paket başına sabit alınan maktu vergi 12.15 TL'den 16 TL'ye yükseltildi. Fiyata bağlı nispi vergi oranı yüzde 50'den yüzde 45'e indirildi
Hazine ve Maliye Bakanlığı enflasyonla mücadele kapsamında sigarada vergi düzenlemesine devam ediyor. Sigara ve tütün ürünlerinde satış tutarı üzerinden alınan nispi verginin yüksek olması nedeniyle her bir liralık artışın 7.5 liralık fiyat artışına neden olduğu sistem 2 yıldır adım adım değiştiriliyor. 2 yıl önce 1 liralık ÖTV artışı fiyata 7.5 lira olarak yansırken bu oran son olarak 3.8 liraya kadar inmişti. Gece yapılan düzenleme ile oran 3.2 liraya düştü. Yapılan düzenleme ile paket başına sabit alınan maktu vergi 12.15 TL’den 16 TL’ye yükseltildi.
Fiyata bağlı nispi vergi oranı yüzde 50’den yüzde 45’e indirildi. Düzenlemenin ekstra fiyat artışına neden olması beklenmiyor.
FİYAT NEDEN FAZLA ARTIYORDU?
Sigara vergi unsurları yakından incelendiğinde bir paket sigaranın üzerinde hem perakende satış fiyatın üzerinden alınan fiyata bağlı nispi vergi ve KDV hem paket başına sabit alınan maktu vergi hem de bir paket sigaradan alınacak minimum vergi seviyesini belirleyen asgari maktu vergi bulunuyor. Yapılan son değişiklikte bu vergi unsurlarının ağırlıkları değiştirilerek, bir paket sigaradan alınan maktu vergi tutarı artırılırken fiyata bağlı nispi vergi oranı düşürüldü.
Sigaralarda nispi vergi ile perakende satış fiyatı arasında doğrusal olmayan bir ilişki var. Bu nedenle, nispi ÖTV oranındaki bir birimlik artış perakende satış fiyatlarını belirgin oranda yükseltebiliyor. Bir başka deyişle, sigaraların fiyata bağlı vergi ağırlığının fazla olmasından dolayı, maliyet artışları fiyatlara katlanarak yansıyor. Maliyetlerin fiyatlara kaç katı oranında yansıyacağını gösteren bu faktöre “mali çarpan” deniliyor. Son değişiklik ile nispi vergide 5 puanlık bir düşüş uygulanarak mali çarpan düşürüldü.
2 YILLIK SÜREÇ
Son 2 yıldır sigaralardaki nispi vergi oranın kademeli olarak düşürülüp maktu verginin artırılması yoluyla vergiyi oluşturan unsurlar arasında değişiklikler yapıldığı dikkat çekiyor.
Yapılan düzenlemelerin enflasyon üzerindeki olumlu sonuçları TUİK verilerinden de görülüyor. 2024 sonunda yıllık TÜFE yüzde 44,4 olurken, alkollü içecekler ve tütün grubunun yüzde 39,3’lük artışla enflasyonun altında kaldığı görülüyor. Benzer şekilde, açıklanan Eylül ayı istatistiklerine göre 2025 TÜFE yıllık değişim oranı yüzde 33,29 iken, alkollü içecekler ve tütün grubundaki değişim oranı yüzde 24,49 ile TÜFE’nin altında. Bu da yapılan vergi düzenlemeleri ile sigaranın enflasyon üzerindeki etkisinin azaltıldığını gösteriyor.
ENFLASYONUN DİZGİNLENMESİ İÇİN ÖNEMLİ
Bu düzenlemelerin bir diğer önemli yanı da fiyat istikrarına katkı sağlarken devletin gelirlerini de güvence altına alması. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, 2024’te yıllık enflasyon yüzde 44,4 iken tütün ürünlerinden elde edilen ÖTV gelirleri yüzde 75 artışla 309 milyar TL’ye ulaştı. Bu tutar, 2024 ÖTV gelirlerinin yüzde 20’sinden fazlasını oluştururken, toplam vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 4’üne denk geliyor. 2025 yılında ise ilk 9 aylık enflasyon yüzde 33,3 iken, sigaradan elde edilen vergi gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 39 arttı. Yani, vergi geliri artmaya devam ederken enflasyon baskısının azaltılabilmesi mümkün olabildi. Aynı zamanda, sabit vergi unsurlarının ağırlığı arttıkça, devlet vergi gelirleri üreticilerin fiyatlandırma stratejilerine ya da tüketicilerin ürün tercihlerine daha az bağlı hale geliyor. Böylece, devlet gelirlerinde öngörülebilirlik ve sürdürülebilirlik artıyor.
AB İLE UYUMLU HALE GELİYORUZ
Türkiye’de de son dönemde girilen yol AB ülkelerinin izlediği yola paralel olsa da Türkiye’deki nispi vergi oranı AB ülkeleri ile kıyaslandığında hala oldukça yüksek bir seviyede. Son uygulama sonrası nispi vergi ülkemizde yüzde 45 iken, AB ülkeleri ortalamasında yüzde 26 seviyesinde ve AB ortalaması da hala düşmeye devam ediyor. İsveç, Danimarka, Portekiz gibi bazı AB ülkelerinde nispi vergi oranı yüzde 1 seviyesinde.
Atılan olumlu adımlara rağmen Avrupa ortalamasıyla kıyaslandığında hala gidilecek yol olduğu görülüyor.
