Engelli çocuk annesi nasıl erken emekli olur?
Bu hafta Dünya Engelliler Haftası. Başkasının bakımına muhtaç derecede engelli çocuğu bulunan annelerin 2008 Ekim ayından sonraki çalışma sürelerine dörtte bir oranında ilave edilir. Engelli çocuk anneleri, ilave edilen süre kadar erken emekli olurlar. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, engelli çocuk annelerinin erken emeklilik hakkını yazdı
10 – 16 Mayıs, Dünya Engelliler Haftası olarak anılıyor. 2008 yılında yürürlüğe giren 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun getirdiği önemli yeniliklerden birini engelli çocuğu bulunan annelere yönelik düzenleme oluşturuyor.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Kanuna göre, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede engelli çocuğu bulunan kadın sigortalıların prim ödeme gün sayılarına dörtte bir oranında ilave ediliyor. Çalıştıkları her 360 güne karşılık hizmetlerine 90 gün ilave edilerek 450 gün çalışmış gibi kabul edilir. İlave edilen süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir. O süre kadar daha erken emekli olurlar.
Örneğin, doğuştan engelli çocuğu bulunan bir anne ilk defa sigortalı çalışmaya 2008 Ekim ayında başlamış ve o tarihten beri kesintisiz çalışıyorsa bugün itibarıyla normalde 5940 prim günü var demektir. Bu annenin prim günlerine 1485 gün daha ilave edilir. Toplam prim günü 7425 güne çıkar. Emeklilik yaşı normalde 58 olduğu halde anne 4 yıl 1,5 ay daha erken, yani 54 yaşından önce emekliliğe hak kazanmış olur.
Bu haktan 4/a (SSK), 4/b (BAĞ-KUR) ve 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında sigortalı çalışan kadınlar ile isteğe bağlı sigorta primi ödeyen kadınlar yararlanır.
BAŞVURU NEREYE YAPILMALI?
Engelli çocuğu bulunan annelerin erken emeklilik hakkından yararlanabilmesi için rapor almaları gerekiyor. Raporlar Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sağlık kurullarınca düzenleniyor. Birden fazla engelli çocuğu olanların her bir çocuk için ayrı ayrı rapor alması gerekir ancak sadece bir çocuk için erken emeklilik hakkından yararlanırlar.
İşçi ve esnaf statüsünde çalışmakta olanlar ile isteğe bağlı sigorta primi ödeyen kadınlar çocuklarının başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede engelli olduğunun tespiti için en son çalışmalarının geçtiği sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya sosyal güvenlik merkezine başvurmalı. Devlet memuru olan anneler ise rapor için en son görev yapmakta oldukları illerdeki sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya sosyal güvenlik merkezine başvuru yapmalı.
RAPOR TARİHİNDE ÇALIŞMAK ZORUNLU MU?
Engelli raporu talep eden annenin daha önce sigortalı çalışması varsa, rapor talep ettiği tarihte aktif olarak çalışma zorunluluğu aranmaz. Ancak daha önce sigorta girişi olmakla birlikte hiç ödenmiş primi bulunmayanların rapor talepleri dikkate alınmaz.
RAPOR BAŞVURUSU İÇİN EMEKLİLİK BEKLENMEMELİ
Erken emeklilik hakkından yararlanmak isteyen anneler rapor için emekli olacakları tarihte de başvuru yapabilirler. Ancak, prim ödeme gün sayıları toplamına ilave edilecek ve emeklilik yaş hadlerinden indirilecek süre, başka birinin sürekli bakımına muhtaç olma halinin başladığı tarih ile sona erdiği tarih arasında veya bu süre içinde çocuğun yaşadığı süreye göre tespit ediliyor.
Ağır engelli çocuk tedavi sonrası iyileşirse rapor alınamaz. Daha önce rapor almış anneler ise çocuk iyileşinceye kadar geçen dönem için ilave prim günü ve erken emeklilik hakkından yararlanırlar. Bu nedenle emeklilik başvuru tarihi beklenmeden SGK’ya başvuru yapılması gerekir.
2008 YILINDAN ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR DİKKATE ALINIR MI?
Engelli çocuk annelerine erken emeklilik hakkı 2008 yılında yürürlüğe girdiği için sadece 2008 Ekim ayından itibaren geçen prim gün sayılarına ilave yapılır. Daha önceki çalışmalar için prim günlerine ilave yapılmaz.
ÇOCUK EVLENDİKTEN SONRA PRİM GÜNÜ İLAVE EDİLMEZ
Erken emeklilik için prim günü ilave edilecek süre çocuğun doğum tarihine, ölmesi halinde ölüm tarihine, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul durumda olma halinin başlangıç ve bitiş tarihine göre belirlenir. Çocuk evlenirse, evlendiği tarihten sonra annenin prim günlerine ilave edilmez.
Tek başına veya eşiyle birlikte evlat edindiği ağır engelli çocuğu bulunan anneler de erken emeklilik hakkından yararlanır. Bunların erken emeklilik hakkı hesaplanırken, evlat edinme tarihleri dikkate alınır.
Anne boşanmış ise erken emeklilikten yararlanabilmesi için çocuğun velayetinin kendisinde olması gerekir.
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre ücretli veya ücretsiz sürekli ve yatılı olarak bakımı yapılan çocuk anneleri erken emeklilik hakkından yararlanamazlar.
ENGELLİ ÇOCUK SİGORTALI OLURSA ANNENİN ERKEN EMEKLİLİK HAKKI DEVAM EDER Mİ?
Çocuk 4/a, 4/b veya 4/c statüsünde çalışmaya başlarsa annenin çalışma sürelerine prim günü ilave edilebilmesi için ağır engelli halinin devam edip etmediğine dair kontrol muayenesi yaptırılması istenir. Kontrol muayenesinde engelli hali devam ettiği tespit edilen çocuk sigortalı çalışsa dahi annenin prim günlerine süre ilave edilir.
Çocuk için isteğe bağlı sigorta yapılmışsa kontrol muayenesine gerek kalmadan annenin erken emeklilik hakkı devam eder.
YIPRANMAYA TABİ İŞLERDE ÇALIŞAN ANNELER İKİSİNDEN DE YARARLANIR
Ağır engelli çocuğu bulunan anne aynı zamanda yıpranmaya tabi bir işte çalışıyorsa, örneğin asker veya polis ise hem engelli çocuğundan dolayı erken emeklilik, hem de mesleğinden dolayı sağlanan yıpranma hakkından yararlanır.
