Kimler 7000 günü doldurunca tazminat alabilir?
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçi, sigorta başlangıç tarihine göre değişen yaş dışındaki asgari emeklilik koşullarını yerine getirdiğinde kıdem tazminatı alabilir. İlk defa sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 sonrası başlayanlardan bazıları 7000 prim gününü doldurduklarında kendi istekleriyle işten ayrılınca kıdem tazminatı alma hakkı elde ederler. Peki bu haktan kimler yararlanabilir, tazminat alabilmek için nelere dikkat edilmeli? Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı
7000 GÜNLE KIDEM TAZMİNATI NASIL ALINIR?
SSK başlangıcım staj ile beraber 2001, staj sonrası ise 2003 yılıdır. Şu ana kadar toplam 5.883 günlük primim bulunuyor. 2009 yılından bugüne kadar bankacılık sektöründe çalışıyorum. 7000 günlük primle tazminat hakkından yararlanabilmek için prim gününün tamamının ödenmiş olması gerekiyor mu? İstifaen ayrılmam durumunda tazminat ve diğer haklarımı alabilir miyim? (Burak E.)
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
İşçiler açısından önemli olan Sosyal Güvenlik Kurumu’na sosyal sigorta prim bildiriminin yapılmış olmasıdır. Kanuna göre işçi priminin SGK’ya yatırılması sorumluluğu işverene aittir. İşveren, işçinin payına düşen primi ücreti öderken peşinen kesiyor. Primin SGK’ya yatırılıp yatırılmadığı işveren ile SGK’nın arasındaki sorundur.
Gelelim asıl sorunuza. İşçinin çalıştığı işyerinden kıdem tazminatı alabilmesi için iş akdinin emeklilik nedeniyle veya işverence haklı bir nedene dayalı olmadan sona erdirilmesi gerekir. Ayrıca, erkek işçilerin askerlik, kadın işçilerin evlilik nedeniyle iş akdini feshetmesi halinde kıdem tazminatı alma hakkı vardır.
İşçinin kendi isteğiyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alabilmesi için iş akdini haklı bir sebeple feshetmesi gerekir. Örneğin işçinin ücreti ödenmezse, eksik ödenirse bu işçi açısından haklı fesih sebebidir.
Böyle bir sebep olmadan işçinin kendi isteğiyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alabilmesi için yaş dışındaki asgari emeklilik koşullarını yerine getirmiş olması gerekir. İşçiler için yaş dışındaki emeklilik koşulları sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayanlarda 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü; 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlarda 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günü ya da sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim günü, 30 Nisan 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlarda ise 4600 ile 5400 arasında değişen prim günüdür. Sigortalı çalışmaya 30 Nisan – 31 Aralık 2008 tarihleri arasında başlayanlarda 4600 gün olur ve izleyen her yıl için prim günlerine 100 gün eklenir.
Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında başlamış olduğunuzdan kıdem tazminatına hak kazanabilmek için ya 4500 prim günü ve 25 yıl sigortalılık süresini birlikte tamamlamanız ya da sadece 7000 prim gününü tamamlamanız gerekir. 25 yıl sigortalılık süresini 2028 yılında, hiç ara vermeden çalışırsanız 7000 prim gününü ise 37 ay sonra (2008 yılı mart ayında) tamamlarsınız.
7000 günü tamamladığınızda işverenden kıdem tazminat talep edebilmeniz için öncelikle SGK’dan kıdem tazminatı yazısı alıp işverene vermelisiniz. Bu yazıyı almadan iş akdini feshederseniz kıdem tazminatını talep etme hakkını kaybedersiniz. SGK’dan yazıyı aldıktan sonra işverenden yazılı olarak, yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirdiğinizi, buna dayanarak kıdem tazminatını talep ederek iş akdini sonlandırdığınızı belirtmelisiniz. İşverenle güven sorunu varsa bu işlemi noter vasıtasıyla yapmalısınız.
ESKİ ENGELLİ RAPORU İLE EMEKLİ OLUNABİLİR Mİ?
2024 Nisan ayında %42 engellilik raporunu aldım. Sigorta başlangıcım Nisan 2008 ve Nisan 2025’te 18 yıllık sigortalılık sürem doluyor. Yeni kanuna göre 18 yılı doldurunca 2024 yılında aldığım engelli raporu ile emekli olabilir miyim? Raporum yeni olmasına rağmen çalışma kayıp oranı adı altında yeni rapor mu istenecek? Yeni kanuna göre emekli olamayacaksam mevcuttaki raporum iptal edilecek ve engelli haklarından faydalanamayacak mıyım? (Şaban T.)
Engelli emeklilik koşullarını değiştiren yasa 15 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu kanunla ilk defa sigortalı çalışmaya Ekim 2008 tarihinden önce başlamış olan SSK’lıların engelli emeklilik koşulları değişti. Diğerlerinde herhangi bir değişiklik olmadı. Öncelikle bunun altını çizelim.
Daha önce engelli raporu almış kişiler koşulları tamamlayıp 15 Ocak 2025 tarihine kadar SGK’ya emeklilik başvurusunda bulunmuşlar ise eski yasadaki koşullara tabi olarak emekli olabilecekler.
SGK, 15 Ocak 2025 tarihinden sonra emeklilik başvurusu yapacak engellilerden yeni rapor isteyecek. Daha önce alınmış raporların emeklilik açısından hükmü kalmayacak. Ancak bu rapor sahipleri vergi indiriminden yararlanmaya devam edecekler.
PRİM GÜNÜ EKSİK KADIN NASIL EMEKLİ OLABİLİR?
Annem 1973 doğumlu. Sigorta başlangıcı 5.11.1998. 1988 yılında staj var. Toplam 1600 günü bulunuyor. İki çocuğunun doğum tarihleri 1995 ve 2006. En kolay şekilde nasıl ekmekli olabilir? (Mert Ş.)
Anneniz prim gününü 3600’e tamamlarsa 58 yaşını doldurduğu tarihte kısmi emekliliğe hak kazanır. Kısmi emeklilik dediğime bakmayın. Şu an için 3600 günle emekli olanla 9000 günle emekli olanın aylığı arasında bir fark bulunmuyor.
3600 günü tamamlayıp emekliliğe hak kazanabilmesi için öncelikle iki çocuk için doğum borçlanması yapmalısınız. Normalde sigortalı çalışmaya başladıktan önce doğan çocuklar için doğum borçlanması yapılamaz. Sigortalı işe başlamadan önce doğan çocuktan dolayı doğum borçlanması yapabilmesi için 1988 yılına ait SGK’da staj sigortası tescilinin olması gerekir.
Her bir çocuk için borçlanmayı ayrı zamanlarda yaparak maliyeti zamana yaymak da mümkündür. Borçlanma yaptıktan sonra kalan 560 günü ya fiilen çalışarak ya da isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek tamamlayabilirsiniz. Ancak, önce borçlanma sonra isteğe bağlı sigorta primi sırasına kesinlikle dikkat etmelisiniz. Aksi takdirde emeklilik için 3600 gün yerine 5400 günü tamamlaması istenir.
